Augustus Period Bridges of Cilicia Pedias (Plain Cilicia)

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 481 - 500, 25.09.2024

İlkay Göçmen

https://doi.org/10.33469/oannes.1474873

Öz

Cilicia, located in the southern part of Asia Minor, was historically divided into two distinct regions: Tracheia and Pedias, based on its topographic features. The term "Pedias" refers to the area extending from Soloi Pompeiopolis or the Lamos River to the Gulf of Iskenderun. Within this region, there are two stone bridges, attributed to the Roman period, that are situated close to each other and display similar architectural characteristics. The first bridge, known as the Kozan Bridge, is located in the Kozan District, while the second, called the Tozlu Bridge, is situated in the Kadirli District of Osmaniye.
The Kozan and Tozlu bridges share architectural similarities; however, uncertainties remain regarding their precise dating. The objective of this study is to resolve these uncertainties. To achieve this, the architectural features of the two bridges will be compared analogically with other examples, both within the region and across distant geographies once under Roman control. In addition to architectural analysis, the study will also consider ancient building practices in Cilicia and the broader political context of the period to determine when and for what purposes these bridges were constructed.

Anahtar Kelimeler

Stone bridge, Cilician Region, Cilicia Pedias, Anazarbus, The Early Imperial Period

Destekleyen Kurum

Mersin University (BAP), KU AKMED 2018/T.1040

Proje Numarası

2018-1-TP3-2847; KU AKMED 2018/T.1040

Cilicia Pedias’in (Ovalik Cilicia) Augustus Dönemi Köprüleri

Öz

Asia Minor’un güneyinde konumlanan Cilicia Bölgesi, antik dönemde topografik yapısına bağlı olarak Cilicia Tracheia (=Dağlık Cilicia) ve Cilicia Pedias (=Ovalık Cilicia) olarak iki ayrı bölge şeklinde değerlendirilir. Pedias; Soloi Pompeiopolis veya Lamos Nehri’nden başlayarak Alexandria Kat Isson’a yani İskenderun Körfezi’ne kadar uzanan alanı tanımlamak için kullanılır. Pedias sınırları içerisinde sergiledikleri mimari özellikler doğrultusunda Roma Dönemine atfedilen ve birbirine yakın mesafede konumlanan iki ayrı taşköprü yer almaktadır. Bu köprülerden ilki Adana’ya bağlı Kozan İlçesi’nde konumlanmakta ve Kozan (=Sis) Köprüsü adı ile anılmaktadır. İkinci köprü ise Osmaniye’ye bağlı Kadirli İlçesi’nde bulunmakta ve Orta Tozlu Köprüsü olarak isimlendirilmektedir. Çalışmanın konusunu oluşturan bu iki köprü dışında yine yakın çevrede yer alan Adana Taşköprü üzerinde de benzer mimari nitelikler gözlemlenmektedir.
Kozan ve Orta Tozlu köprüleri, mimari özellikler bakımından benzerdir. Ancak her iki köprünün de tarihlemesinde belirsizlikler söz konusudur. Bu çalışmanın amacı, adı geçen iki köprü tarihlenmesi konusundaki belirsizlikleri açıklığa kavuşturmaktır. Bu amaç doğrultusunda adı geçen iki köprünün mimari özellikleri hem bölgedeki hem de Roma’nın egemen olduğu uzak coğrafyalardaki diğer köprü örnekleri ile analojik açıdan kıyaslanacaktır. Mimari özelliklerin yanında antik dönemde Cilicia’da gerçekleştirilen yapı çalışmaları ve siyasal süreci de dahil ederek köprülerin ne zaman ve hangi amaçla inşa edildiklerini gerekçeleri ile birlikte ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Taş Köprü, Cilicia Bölgesi, Cilicia Pedias, Anazarbus, Erken İmparatorluk Dönem

Proje Numarası

2018-1-TP3-2847; KU AKMED 2018/T.1040

Kaynakça

• Arr. Anab. (=Arrianos, Anabasis), Kullanılan Metin ve Çeviri: Arrianos, Alexandrou Anabasis, Çev.: Furkan Akderin, Alfa Yayınları, İstanbul 2005.
• Hdt. (=Herodotos, Historia), Kullanılan Metin ve Çeviri: Herodotos, Tarih, Çev.: Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006.
• Plin. (=Pliny The Elder, HN), Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny, The Natural History, Trans.: John Bostock & Henry Thomas Riley, The Natural History of Fishes, London 1855.
• Str. (=Strabon, Geographika XII-XIII-XIV), Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Geographika), Çev.: Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2009.
• ALİOĞLU, E., F., 1991. Geleneksel Yapı Elemanları, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ALABOZ, M., 2008. Mimar Sinan Köprülerinin Güncel Durum Değerlendirmesi ve Kapuağası Köprüsü Restorasyon Projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• BALLANCE, M. H., 1951. “The Roman Bridges of The Via Flaminia”, Papers of The Britisch School at Rome 19, pp. 78 – 117.
• BEYER, L., 2012. Arched Bridges, University of New Hampshire, Unpublished Honor Thesis, Durham.
• BEKTAŞOĞLU, M., 2013. Anadolu Şehrinin Su Yapıları, Aski Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• ÇULPAN, C., 2002. Türk Taş Köprüleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• DURUKAN, M., 2004. “Olba Bölgesinde Kullanılan Polygonal Duvar Tekniği”, Anadolu Anatolia 26, pp.39 – 63.
• DURUKAN, M., 2015a. “Geç Antik Çağda Doğu Akdeniz’deki Ekonomik Gelişmenin Nedenleri: İpek Yolu ve Baharat Yolunun Rolü, LR1 Amphoraları ve Kilikia’daki Diğer Kanıtlar”, ADALYA XVIII, pp. 241– 257.
• DURUKAN, M., 2015b. “Anazarbus, Aegeai ve Tarsus Kentlerinin Ticaret Yollarıyla Bağlantısı”, Çukurova Araştırmaları Dergisi 1, pp. 1– 7.
• DURUKAN, M. – GÖÇMEN, İ., 2022. “The Construction Date of the Misis Bridge”, GEPHYRA 23, pp. 87-100.
• ERZEN, A., 1940. Kilikien Bis Zum Ende Perserherrschaft, Universität Leipzig, Nicht Veröffentliche Dissertation These, Leipzig.
• HANÇER, E., 2016. “Kilikya Ermeni Prensliği’nin İkinci Başkenti Anazarva”, ADALYA XIX, pp. 283 – 314.
• HEAD, B. V., 1887. Historia Numorum: A Manual of Greek Numismatics, Clarendon Press, Oxford.
• HILD, F. – HELLENKEMPER, H., 1990. Kilikien und Isaurien TIB V, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien.
• GAZZOLA, P., 1963a. Ponti Romani: Ponte Pietra, Leo S. Olschki, Frenze.
• GAZZOLA, P., 1963b. Ponti Romani, Contributo Ad Un Indice Sistematico Con Studio Critico Bibliografico, Frenze.
• GENÇER, F. U. – TURAN, M. H., 2017. “The Masonry Techniques of A Historical Bridge in Hypokremnos (İçmeler)”, Middle East Technical University Journal of The Faculty of Architecture 1, pp. 187 – 207.
• GÖÇMEN, İ., 2021. Cilicia Bölgesi Köprüleri, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin.
• GÖÇMEN, İ. – Durukan, M., 2021. “Iustinianus/Bac Bridge over the Cydnus River”, International Archaeology, Art, History and Cultural Heritage Congress, Eds.: Mehmet Ali Kaya – Kenan Beşaltı, Iksad Publications, pp. 346-358.
• GÖÇMEN, İ., 2022. “Chronological Problems of The Adana Taşköprü”, CEDRUS X, pp. 273 – 287.
• GÖÇMEN, İ., 2022. “The Oldest Stone Bridge of Anatolia: Tarsus Bridge”, Olba XXX, pp. 307-326.
• KAPLAN, D., 2009, “Ein Neuer Kultvorschlag für den Tempel in Elaiussa Sebaste (Kilikien)”, Olba XVII, pp. 23 – 32.
• KÜTÜK, A., 2009. “Tarihi Kozan Köprüsü”, Kozan Sevdası 7, pp. 8 – 16.
• LEVICK, B., 1967. Roman Colonies in Southern Asia Minor, Clarendon Press, Oxford.
• MAGIE, D., 1950. Roman Rule in Asia Minor, Princeton University Press, New Jersey.
• O’CONNOR, C., 1993. Roman Bridges, Cambridge University Press, Cambridge.
• ÖZCAN, H., 2010. “Van ve Çevresindeki Hıristiyanlık Dönemi Yapılarının Plan Açısından Değerlendirilmesi”, Sanat Dergisi 6, pp. 43 – 54.
• SAYAR, M. H., 1992. “Doğu Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1990”, IX. Araştırma Sonuçları Toplantısı, pp. 171 – 182.
• SAYAR, M. H., 1999. “Tarkondimotos Seine Dynastie, Seine Politik und Sein Reich”, La Cilicie: Espaces e Pouvoris Locaux Table Ronde Internationale, Eds.: Eric Jean – Ali M. Dinçol – Serra Durugönül, Institut Francais d'Etudes Anatoliennes Georges Dumézil, İstanbul, pp. 373 – 380.
• SAYAR, M. H., 2019. “Römische Straßen und Meilensteine im Ebenen Kilikien, Roman Roads: new Evidence – New Perspectives”, De Gruyter, pp. 147 – 165.
• SONAVANE, T., 2014. Analysis of Arches, University of Colorado, PhD Thesis, Boulder.
• STACCIOLI, R. A., 2003. The Roads of The Romans, Paul Getty Publications, Los Angeles.
• STRICKLAND, M. H., 2010. Roman Building Materials, Construction Methods, and Architecture: The Identity of an Empire, Clemson University Press, South Carelino.
• TAYLOR, R., 2002. “Tiber River Bridges and the Development of the Ancient City of Rome”, The Waters of Rome 2, pp. 1 – 20.
• TOBIN, M. H., 1999. “Tarcondimotid Dynasty in Smooth Cilicia”, La Cilicie: Espaces e Pouvoris Locaux Table Ronde Internationale, Eds.: Eric Jean – Ali M. Dinçol – Serra Durugönül, Institut Francais d'Etudes Anatoliennes Georges Dumézil, İstanbul, pp. 381– 387.
• TREGGIARI, S., 1996. Cicero’s Cilician Letters, London Association of Classical Teachers, London.
• TUNÇ, G., 1978. Taş Köprülerimiz, Karayolları Genel Müdürlüğü Matbaası, Ankara.
• TYRRELL, H. G., 1911. History of Bridge Engineering, Forgetten Books, London.
• WHEELER, M. 2004. Roma Sanatı ve Mimarlığı, Çev.: Zeynep Koçel Erdem, Homer Kitabevi, İstanbul.