Kurtuluş Sonrası Şuşa Tarihî ve Mimarî Koruma Alanı Kültürel Mirasının Korunmasına Yönelik İlk Çalışmalar

Yıl 2021, Sayı: 1, 0 - 0, 30.05.2021

Veysel Özbey

Öz

Güney Kafkasya coğrafyasında 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan hanlıklardan birisi olarak kurulan Karabağ Hanlığı, varlığını devam ettirdiği süre zarfında birçok kültürel eser üretmiştir. Hanlığın başkenti olan Şuşa’da geliştirilen özgün mimarî tarz, tüm Karabağ bölgesini etkilemiştir. Bölgede gerçekleşen çıkar çatışmaları sebebi ile 19. ve 20. yüzyılda büyük çapta kültürel yıkım yaşayan Karabağ, 21. yüzyıla işgal altında girmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti, bölgedeki tarihî ve mimarî mirasını korumak adına Şuşa’yı, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne aday yapabilmek adına 2001 yılında, Azerbaycan UNESCO Geçici Listesi’ne yazdırmıştır. Karabağ’ın 2020 yılında işgalden kurtarılması ile birlikte bölgedeki kültürel miras yenileme çalışmalarına hızlıca başlanmış ve uluslararası kuruluşlarla iletişime geçilmiştir. “Karabağ’ın Kalbi” Şuşa, 2021 yılının ilk günlerinde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kültür başkenti ilân edilmiştir. Çalışmada, Karabağ bölgesinde Selçuklu Devleti sonrasında yaşanan gelişmeler aktarılmış, Şuşa kentinin mimarî mirası hakkında bilgi verilmiştir. Kurtarıldıktan sonra Şuşa’daki Türk mimarî mirasının durumu hakkında genel bilgi verilmiş ve ayakta kalmayı başaran önemli anıt eserlerin durumu detaylıca aktarılmıştır. Miras konusunda yürütülmesi planlanan yenileme çalışmalarına yönelik Azerbaycan Cumhuriyeti devlet yetkililerinin vermiş olduğu bilgiler analiz edilerek izlenecek yaklaşım konusunda tespitler yapılmış ve önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Güney Kafkasya Türk mimarî mirası, Şuşa kültürel mirası, Azerbaycan UNESCO Geçici Listesi

Kaynakça

• Ahmedov, E. (2020). “Azerbaycan’ın Tarh Kültür Merkez ve Karabağ’ın Baş Tacı Şuşa”.
• http://soyledik.com/tr/makale/8073/azerbaycanin-tarihi-kultur-merkezi-ve-karabagin- bas-taci-susa--prof-dr-elcin-ahmedov.html. Erişim tarihi: 17.01.2021.
• Anas, A. J. (2020). “Şuşa – Ulu Diyarımız”. AMEA (Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi) Azerbaycan Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü (AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu) resmî sitesi, http://arxeologiya.az/2020.php?go=xeber74. Erişim tarihi: 19.01.2021.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı (2021). “İCESCO nümayəndə heyətinin ölkəmizə səfərinin yekunlarına həsr olunmuş mətbuat konfransı”. Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı resmi internet sitesi. http://mct.gov.az/az/umumi-xeberler/13409. Erişim tarihi: 15.01.2021.
• Baratoğlu, B. (2007). Karabağ: Fotoğraflarda Dünü ve Bugünü (Azerbaycan Türkçesi). Bakü: İNDİQO.
• Barmanbay, A. (2020). “Gurbet Şairi Ağabeyim Ağa Ağabacı ve Vatan Bağı”. Sosyal Bilimler Alanında Akademik Araştırmalar (Ed. Dursun Balkan). İzmir: Duvar Yayınları, ss. 27- 42.
• Cornell, S. E. (1998). “Turkey and the Conflict in Nagorno Karabakh: A Delicate Balance”. Middle Eastern Studies Journal, C. 34, S. 1, s. 51-72.
• Kanbarova, G. (2017). “Şuşa Şeherinin Mahalleleri ve Tarihi Mimari Anıtları”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 43, s. 14-40.
• Kaptan, A. H. (2020). “Aliyev, Gubadlı ve Zengilan ilçelerini ziyaret etti: Uluslararası teşkilatlara ateş püskürdü”. Kırım Haber Ajansı. https://qha.com.tr/haberler/aliyev- gubadli-ve-zengilan-ilcelerini-ziyaret-etti-uluslararasi-teskilatlara-ates- puskurdu/288661/. Erişim tarihi: 20.01.2021.