Devletlerarası İşbirliğine Dair Alternatif Bir Yaklaşım: Amil-vekil İlişkisi Kavramı ile Avrupa Birliğini Anlamak

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 3, 677 - 684, 28.11.2017

Seven Erdoğan

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde devletler
arasındaki işbirliklerinin sayısında rekor bir artış meydana gelmiştir. Bu işbirliği
faaliyetlerini anlamak üzere çok sayıda farklı teorik yaklaşım ve kavramsal
çerçeve geliştirilmiştir. Devletlerarası işbirliğini anlamak üzere geliştirilen
teorik kavramlardan biri de amil-vekil ilişkisidir. Amil-vekil ilişkisi kavramı
son dönemde ekonomi, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler gibi çok sayıda
farklı disiplinde etkileri görülen yeni kurumsalcılık yaklaşımının bir türü
olan rasyonel-tercih kurumsalcılığının öne çıkan kavramlarından biridir. Bu
çalışmada da devletler arasında tarihsel süreçte varlık kazanan işbirliklerinden
sıklıkla en başarılısı olarak anılan Avrupa Birliği, amil-vekil ilişkisi
kavramı çerçevesinde ele alınmaktadır. Avrupa Birliği bütünleşmesinin özellikle
de Birlikte üye devletler ve Avrupa Birliği kurumları arasındaki ilişkilerin
amil-vekil ilişkisi kavramı temelinde anlaşılıp anlaşılamayacağı üzerinde
durulmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak amil-vekil ilişkisi, bu ilişkinin varlık
sebebi olan yetki devri aşaması ve yetki devri sonrasında ortaya çıkan
dinamikler hesaba katılarak sunulmaktadır. Çalışmanın ikinci kısmında ise ilk
bölümde sunulan kavramsal çerçeveden hareketle Avrupa Birliği düzeyinde
amil-vekil ilişkisinin nasıl hayata geçtiği üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Devletlerarası İşbirliği, Avrupa Birliği, Amil-Vekil İlişkisi, Yeni Kurumsalcılık

Kaynakça

• Aspinwall, Mark D. ve Gerald Schneider, (2000), “Same Menu, Separate Tables: The Institutionalist Turn in Political Science and the Study of European Integration”, European Journal of Political Research, Cilt 38, No 1, 2000, s. 1-36.
• Cortell, Andrew P. ve Susan Peterson, (2001), “Limiting the Unintended Consequences of Institutional Change”, Comparative Political Studies, Cilt 34, No 7, s. 768-799.
• Dehousse, Renaud, (1997), Europe: The Impossible Status Quo, Palgrave Macmillan.
• ---, (1998), The European Court of Justice, Palgrave Macmillan.
• Dowding, Keith, (2000), “Institutionalist Research on the European Union”, European Union Politics, Cilt 1, No 1, 2000, s. 125-144.
• Franchino, Fabio, (1998), “Institutionalism and Commission’s Executive Discretion: An Emprical Analysis”, European Integration Online Papers, Cilt 2, No 6.
• Hall, Peter A. ve Rosemary C. R. Taylor, (1996), “Political Science and the Three New Institutionalisms”, Political Studies, Cilt 44, No. 5, s. 936-957.
• Hooghe, Liesbet, (1999), “Supranational Activists or Intergovernmental Agents? Explaining the Orientations of Senior Commission Officials Toward European Integration”, Comparative Political Studies, Cilt 32, No 4, s. 435-463.
• Jenson, Jane ve Frédéric Mérand, (2010), “Sociology, Institutionalism and the European Union”, Comparative European Politics, Cilt 8, No 1, s. 74-92.
• Mahoney, James ve Kathleen Thelen, (2010), “A Theory of Gradual Institutional Change” James Mahoney ve Kathleen Thelen (der.), Explaining Institutional Change: Ambiguity, Agency and Power, Cambridge University Press, s. 1-37.
• March, James G. ve Johan P. Olsen, (1984), “The New Institutionalism: Organisational Factors in Political Life”, The American Political Science Review, Cilt 78, No 3, s. 734-749.
• McCormick, John, (2011), Understanding the European Union: A Concise Introduction, Palgrave Mcmillan, 5. Baskı.
• Menon, Anand ve Stephen Weatherill, (2002), “Legitimacy, Accountability, and Delegation in the European Union”, Anthony Arnull ve Daniel Wincott (der.), Legitimacy and Accountability in the European Union, Oxford University Press, s. 113-131.
• Milward, Alan S., (1992), The European Rescue of the Nation State, Routledge: London.
• Olsen, Johan P., (2003), “Reforming European Institutions of Governance”, J. H. H. Weiler, Iain Begg & John Peterson (der.), Integration in an Expanding European Union: Reassesing the Fundamentals, Blackwell Publishing: Oxford, s. 45-65.
• Peterson, John ve Elizabeth Bomberg, (1998), “Northern Enlargement and EU Decision Making”, Pierre Henri Laurent ve Marc Maresceau (der.), The State of the European Union: Deepening and Widening, Lynne Rienner Publishers, s. 43-65.
• ---, (1999), Decision-Making in the European Union, Palgrave: New York.
• Pierson, Paul, (1996), “The Path to European Integration: A Historical Institutionalist Analysis”, Comparative Political Studies, Cilt 29, s. 123-163.
• Pollack, Mark A., (1997), “The Commission as an Agent”, Neill Nugent (der.), At the Heart of the Union: Studies of the European Commission, Palgrave Macmillan, s. 109-128.
• ---, (2003), The Engines of European Integration: Delegation, Agency and Agenda-Setting in the European Union, Oxford University Press.
• ---, (2006), “Rational Choice and EU Politics”, Knud Eric Jørgensen, Mark A. Pollack ve Ben Rosamond (der.), Handbook of European Union Politics, Sage Publications, s. 31-53.
• Schimmelfennig, Frank ve Ulrich Sedelmeier, (2002), “Theorizing EU Enlargement: Research Focus, Hypotheses, and the State of Research”, Journal of European Public Policy, Cilt 9, No 4, s. 500–528.
• Steinmo, Sven, (2008), “Historical Institutionalism”, Donatella Della Porta ve Michael Keating (der.), Approaches and Methodologies in the Social Sciences: A Plurali, Cambridge University Press, s. 118-138.
• Sweet, A. Stone ve James A. Caporaso, (1998), “From Free Trade to Supranational Polity: The European Court and Integration”, Wayne Sandholz ve Alec Stone Sweet (der.), European Integration and Supranational Integration, Oxford University Press, s. 92-133.
• Sweet, A. Stone, (2004), The Judicial Construction of Europe, Oxford University Press.
• Tallberg, Jonas, (2000), “The Anatomy of Autonomy: An Institutional Account of Variation in Supranational Influence”, Journal of Common Market Studies, Cilt 38, No 5, s. 843-864.
• Tomini, Luca, (2010), “The Development of Enlargement Policy: Alternative Neo-Institutionalist Hypothesis About the Increasing Powers of the Commission”, Dublin 3rd ECPR Graduate Conference.
• Welsh, Michael, (1996), Europe United? The European Union and the Retreat from Federalism, Palgrave Macmillan.