Sağlık ve Eğitim Hizmetleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Uygulaması

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 369 - 391, 27.07.2018

Rabia İnci Özbek , Ramazan Kılıç

Öz

Özet

Bu çalışma, Türkiye ve
OECD ülkeleri (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) için 1995-2013 yıllık
verilerini kullanarak, sağlık harcamaları, eğitim harcamaları ve ekonomik
büyüme arasındaki ilişkileri panel veri analiziyle test etmeyi amaçlamaktadır.
Çalışmada sağlık harcamaları, eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme
değişkenlerinin birbirleri ile ilişkisine yönelik üç model kurulmuş ve bu
modeller dört aşamalı ekonometrik yöntemle araştırılmıştır. İlk aşamada
değişkenlerin durağanlık analizi Levin Lin Chu, Hadri, Breitung, Im
Pesaran Shin, Fisher ADF ve Fisher PP birim kök testleri ile yapılmıştır. Uygulanan
altı birim kök testinden beşi, değişkenlerin düzey değerlerde birim kök
içerdiğini, birinci farkları alındığında ise %1 önem seviyesinde durağan olduklarını
göstermektedir. İkinci aşamada değişkenler arasındaki uzun
dönemli ilişkilerin varlığı Pedroni panel koentegrasyon testi ve Kao panel
koentegrasyon testiyle araştırılmıştır. Her iki koentegrasyon testi %5
önem düzeyinde, kurulan üç model için değişkenler arasında uzun dönemli
koentegre ilişkinin olduğunu tespit etmiştir. Üçüncü aşamada,
değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri Dumitrescu-Hurlin
panel nedensellik testiyle incelenmiştir. Nedensellik testi
sonucuna göre sağlık harcamaları, eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme
değişkenleri arasında %5 önem seviyesinde çift yönlü nedensellik ilişkileri
tespit edilmiştir. Dördüncü aşamada, hem panel bazında hem de ülkeler bazında,
kurulan üç model için değişkenler arasındaki uzun dönemli katsayılar Tam
Düzeltilmiş En Küçük Kareler (FMOLS) yöntemi ve Dinamik En Küçük Kareler (DOLS)
yöntemiyle tahmin edilmiştir. FMOLS ve DOLS panel bazında değerlendirildiğinde
sağlık harcamaları, eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme birbirini pozitif
yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler:
Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, Eğitim Harcamaları, Tam Düzeltilmiş En
Küçük Kareler Yöntemi (FMOLS), Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi (DOLS).    

Anahtar Kelimeler

Eğitim ve Sağlık, Ekonomik Büyüme

Kaynakça

• Aka, B. F., Dumont,J.C. (2008). Health, Education and Economic Growth: Testing for Long-Run Relationships and Causal Links, Applied Econometrics and International Development, 8(2), 101-113.
• Akalın, G. (1986). Kamu Ekonomisi, İkinci Basım, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Akçacı, T. (2013). Eğitim Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi, Kafkas Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(5), 65-79.
• Akram, N., Padda, I. U. H., Khan, M. (2008). The Long Term Impact of Health on Economic Growth in Pakistan, The Pakistan Development Review, 47(4), 487-500.
• Al-Yousif, Y. K. (2008). Education Expenditure and Economic Growth: Some Empirical Evidence from the GCC Countries, The Journal of Developing Areas, 42(1), 69-80.
• Amiri, A., Ventelou, B. (2012). Granger Causality between Total Expenditure on Health and GDP in OECD: Evidence from the Toda–Yamamoto Approach, Economics Letters, 116(3), 541-544.
• Asghar, N., Awan, A., Rehman, H.(2012). Human Capital and Economic Growth in Pakistan: A Cointegration and Causality Analysis, International Journal of Economics and Finance, 4(4), 135-147.
• Aydemir, C., Baylan, S. (2015). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 417-435.
• Baltagi, B.H., Moscone, F. (2010), Health Care Expenditure and Income in the OECD Reconsidered: Evidence From Panel Data, Economic Modelling, 27(4), 804-811.
• Beraldo, S., Montolio, D., Turati, G. (2009). Healthy, Educated and Wealthy: a Primer on The İmpact of Public and Private Welfare Expenditures on Economic Growth, The Journal of Socio-Economics, 38(6), 946-956.
• Berke, B. (2012). Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test, Maliye Dergisi, 163, 243-257.
• Bloom, D, E., Canning, D., Sevılla, J. (2004). The Effect of Health On Economic Growth: A Production Function Approach. World development, 32(1), 1-13.
• Bloom, D. E., Canning, D. (2000). The Health and Wealth of Nations, Science (Washington). 287.5456, 1207-1209.
• Boussalem, F., Boussalem, Z., Taiba, A. (2014). The Relationship Between Public Spending on Health and Economic Growth in Algeria: Testing for Co-integration and Causality, International Journal of Business and Management, 2(3), 25-39.
• Bozkurt, H. (2010). Eğitim, Sağlık ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkiler: Türkiye İçin Bir Analiz, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 5(1), 7-27.
• Cameron, S. (1994). A Review of the Econometric Evidence on the Effects of Capital Punishment, The Journal of Socio-Economics, 23.1-2, 197-214.
• Chandra, A. (2010). Does Government Expenditure on Education Promote Economic Growth? An Econometric Analysis, Munich Personal RePEc Archive, Paper No: 25480, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/25480/, (12.01.2016).
• Curs, B. R., Bhandari, B., Steiger, C. (2011). The Roles of Public Higher Education Expenditure and the Privatization of the Higher Education on US States Economic Growth, Journal of Education Finance, 36(4), 424-441.
• Çetin, M., Doğan, İ. (2015). The Impact of Education and Health on Economic Growth: Evidence from Romania (1980-2011). Journal for Economic Forecasting, 2, 133-147.
• Çetin, M., Ecevit, E. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi, Doğus University Journal, 11(2), 166-182.
• Ding, H. (2012). Economic Growth and Welfare State: A Debate of Econometrics, Munich Personal RePEc Archive, Paper No: 41327, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/41327/, (15.02.2016).
• Doğrul, N. A. (2009). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Doğrul, N. A. (2015). Gelir Seviyeleri Farklı İllerde Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 23, 1-7.
• Dreger, C., Reimers, H. E. (2005). Health Care Expenditures in OECD Countries: A Panel Unit Root and Cointegration Analysis, International Journal of Applied Econometrics and Quantitative Studies, 2(2), 1-18.
• Dumitrescu, E. I., Hurlın, C. (2012). Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels, Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
• Eggoh, J., Houeninvo H., Sossou, G. A. (2015). Education, Health and Economic Growth in African Countries, Journal of Economic Development, 40(1), 93-111.
• Ehrlich, I. (1977). The Deterrent Effect of Capital Punishment: Reply, The American Economic Review, Vl. 67(3), 452-458.
• Ehrlich, I. (1996). Crime, Punishment, and the Market for Offenses, The Journal of Economic Perspectives, 10(1), 43-67.
• Elmi, Z. M., Sadeghi, S. (2012). Health Care Expenditures and Economic Growth in Developing Countries: Panel Co-İntegration and Causality, Middle-East Journal of Scientific Research, 12(1), 88-91.
• Erdil, E., Yetkiner, I. H. (2004). A Panel Data Approach for Income-Health Causality, https://www2.uni-hamburg.de/Wiss/FB/15/Sustainability/yetkiner/papers/FNU47.pdf (01.02.2016).
• Erdoğan, S., Yıldırım, D. Ç. (2009). Türkiye’de Eğitim–İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 4(2), 11-22.
• Erdoğan, S., Bozkurt, H. (2008). Türkiye’de Yaşam Beklentisi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli İle Bir Analiz, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Sayı: 3(1), 25-38.
• Eriçok, R. E., Yılancı, V. (2013). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 8(1), 87-101.
• Gupta, I., Mitra, A. (2004). Economic Growth, Health and Poverty: An Exploratory Study for India, Development Policy Review, 22(2), 193-206.
• Hayaloğlu, P., Bal, H. Ç. (2015). Üst Orta Gelirli Ülkelerde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt: 3(2), 35-44.
• Heshmati, A. (2001). On the Causality Between GDP and Health Care Eexpenditure in Augmented Solow Growth Model, SSE/EFI Working Paper Series in Economics and Finance, 423, 1-19.
• Hirnissa, M. T., Habibullah, M. S., Baharom, A. H. (2009). The Relationship Between Defense, Education and Health Expenditures in Selected Asian Countries, International Journal of Economics and Finance, 1(2), 149-155.
• Hussin, M. Y. M., Muhammad, F., Abu Hussin M. F., Abdul Razak, A. (2012). Education Expenditure and Economic Growth: A Causal Analysis for Malaysia, Journal of Economics and Sustainable Development, 3(7), 71-81.
• Idrees, A. S., Siddiqi, M. W. (2013). Does Public Education Expenditure Cause Economic Growth? Comparison of Developed and Developing Countries, Pak J Commer Soc Sci, 7(1), 174-181.
• Irughe, I. (2013). The Impact of Educational Expenditure on Economic Growth in Nigeria: An Error Correction Specification, The Social Sciences, 8(2), 206-212.
• Kao, C. (1999). Spurious Regression and Residual-Based Tests for Cointegration in Panel Data, Journal of Econometrics, 90: 1, 1-44.
• Kar, M., Ağır, H. (2006). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı ile Nedensellik Testi, 1926-1994, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6.11 51-68.
• Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu, Anıt Matbaa, Afyon.
• Kaur, H., Baharom, A. H., Habibullah, M. S. (2014). Linkages Between Education Expenditure and Economic Growth: Evidence from ‘CHINDIA’, Journal of Business Management and Economics, 5(5), 109-119.
• Lacheheb, M., Med Nor, N., Baloch, I. (2014). Health Expenditure, education and Economic Growth in MENA Countries, Munich Personal RePEc Archive, Paper No: 60388, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/60388/, (08.02.2016).
• Lazarcik, G. (1973). Defence, Education and Health Expenditures and Their Relation to GNP in Eastern Europe, 1960-1970, The American Economist, 17(1), 29-34.
• Lı, H. And Liang, H. (2009). Health, Education, and Economic Growth in China: Empirical Findings and Implications, China Economic Review, 20(3), 374-387.
• Lı, H., Liang, H. (2010). Health, Education, and Economic Growth in East Asia, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, 3(2), 110-131.
• Lustig, N.(2004). Investing in Health for Economic Development, First Edition, Universidad de las Americas, Mexico. Maddison, A. (2008). Historical Statistics, http://www.ggdc.net/ MADDISON/oriindex.htm, (10.11.2015).
• Maitra, B., Mukhopadhyay, C. K. (2012). Public Spending on Education, Health Care and Economic Growth in Selected Countries of Asia and the Pacific, Asia-Pacific Development Journal,19(2), 19-48.
• Mariana, D. R. (2015). Education as a Determinant of the Economic Growth. The Case of Romania, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 404-412.
• Mccoskey, S. K., Selden, T. M. (1999). Health Care Expenditures and GDP: Panel Data Unit Root Test Results, Journal of health economics, 17(3), 369-376.
• Mehrara, M., Musi, M. (2011). Granger Causality Between Health and Economic Growth in Oil Exporting Countries, Interdisciplinary Journal of Research in Business, 1.8: 103-108.
• Mercan, M., Sezer, S. (2014). The Effect of Education Expenditure on Economic Growth: The Case of Turkey, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 925-930.
• Michaelowa, K. (2000). Returns to Education in Low income Countries: Evidence For Africa, Commitee on Developing Countries of the German Economic Association, http://www.ipz.uzh.ch/dam/jcr:00000000-2029-c978-ffff-ffff9bccfe06/32-english.pdf, (01.02.2016).
• Miguel, T., Kremer, M. (1999). The Educational Impact of De-Worming in Kenya, NEUDC Conference held at Harvard University on October 8th and 9th.
• Musila, J., Belassi, W. (2004). The Impact of Education Expenditures on Economic Growth in Uganda: Evidence From Time Series Data, The Journal of Developing Areas, 38(1), 123-133.
• Narayan, S., Narayan, P. K., Mishra, S. (2010). Investigating the Relationship Between Health and Economic Growth: Empirical Evidence from a Panel of 5 Asian Countries, Journal of Asian Economics, 21(4), 404-411.
• Ndiyo, N. A. (2007). A Dynamic Analysis of Education And Economic Growth in Nigeria, The Journal of Developing Areas, 41(1), 1-16.
• Odubunmi, A. S., Saka J. O., Oke, D. M. (2012). Testing The Cointegrating Relationship Between Health Care Expenditure and Economic Growth in Nigeria, International Journal of Economics and Finance, 4.11, 99-107.
• Pamuk, M., Bektaş, H. (2014). Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2(2), 77-90.
• Parkin, D., Mcguire, A., Yule, B. (1987). Aggregate Health Care Expenditures and National Income: Is Health Care A Luxury Good?, Journal of health economics, 6(2), 109-127.
• Pedroni, P. (1996). Fully Modified OLS for Heterogeneous Cointegrated Panels and the Case of Purchasing Power Parity, Documento de Trabalho, 1-46.
• Pedroni, P. (1999). Critical Values for Cointegration Tests in Heterogeneous Panels with Multiple Regressors, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61: 1, 653-670.
• Pedroni, P. (2000). Fully Modıfıed Ols For Heterogeneous Cointegrated Panels, Advances in Econometrics, 15, 93-130. Pedroni, P. (2004). Panel Cointegration: Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests with an Applicatio n to the PPP Hypothesis, Econometric Theory, 20: 03, 597-625.
• Penas, S. L., Cantarero-Prieto D., Blazquez-Fernandez, C. (2013). On the Relationship Between GDP and Health Care Expenditure: A New Look, Economic Modelling, 32, 124-129.
• Pradhan, R. P. (2011). Effects of Health Spending on Economic Growth: A Time Series Approach, Decision, 38(2), 68-83.
• Rahman, M. (2011). Causal Relationship among Education Expenditure, Health Expenditure and GDP: A Case Study for Bangladesh, International Journal of Economics and Finance, 3(3), 149-159.
• Razmi, M. J. (2012). Investigating the Effect of Government Health Expenditure on HDI in Iran, Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, Issue: 2, 1-13.
• Riasat, S., Atif R. M., Zaman, K. (2011). Measuring the Impact of Educational Expenditures on Economic Growth: Evidence From Pakistan, International Resaearch Journals, 2.13, 1839-1846.
• Rivera Iv, B., Currais, L. (1999). Economic Growth and Health: Direct impact or Reverse Causation?, Applied Economics Letters, 6.11, 761-764.
• Sachs, J. (2001). Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development, World Health Organization, Geneva.
• Schaller, W. E., Carroll, C. R. (1976). Health, Quackery, and the Consumer, (W. B. Saunders Co.: Philadelphia and London).
• Selim, S., Purtaş, Y., Uysal, D. (2014). G-20 Ülkelerinde Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 1(2), 93-102.
• Selim, S., Uysal D., Eryiğit, P. (2014). Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 7(3), 13-24.
• Shahbaz, M., Loganathan, N., Zeshan M., Zaman, K. (2015). Does renewable energy consumption add in economic growth? An application of auto-regressive distributed lag model in Pakistan Renewable and Sustainable Energy Reviews, 44, 576-585.
• Şahin, B. E. (2012). Kamu Harcamaları İçinde İlaç Harcamalarının Yeri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimeler Enstitüsü, İstanbul.
• Şen, H., Kaya A., Alpaslan, B. (2015). Education, Health, and Economic Growth Nexus: A Bootstrap Panel Granger Causality Analysis for Developing Countries, The University of Manchester, Discussion Paper Series EDP-1502, 1-20.
• Taban, S., Kar, M. (2006). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme Nedensellik Analizi, 1969-2001, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6(1), 159-181.
• Tamang, P. (2011). The İmpact of Education Expenditure on India's Economic Growth. Journal of International Academic Research, 11(3), 14-20.
• Toor, I. A., Butt, M. S. (2005). Determinants of Health Care Expenditure in Pakistan, Pakistan Economic and Social Review, 133-150.
• Van Den Berg, H. (2001). Economic Growth and Development, McGraw-Hill Irwin, Singapore.
• Wang, K. (2011). Health Care Expenditure and Economic Growth: Quantile Panel-Type Analysis, Economic Modelling, 28(4), 1536-1549.
• Webber, D. J. (2002). Policies to Stimulate Growth: Should We Invest in Health or Education?, Applied Economics, 34.13, 1633-1643.
• Weil, D. N. (2009). Economic Growth, Pearson Education, Second Edition, New York.
• Yakışık, H., ÇETİN, A. (2014). Eğitim, Sağlık ve Teknoloji Düzeyinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Test Yaklaşımı, Sosyoekonomi, Sayı: 21, 169-186.
• Yardımcıoğlu, F. (2012a). Eğitim Harcamaları, Ekonomik Büyüme ve Gelir Dağılımı İlişkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimeler Enstitüsü, Sakarya.
• Yardımcıoğlu, F. (2012b). OECD Ülkelerinde Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Bir İncelemesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13(2), 27-47.
• Yardımcıoğlu, F. (2013). Eğitim ve Sağlık İlişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9(1), 49-74.
• Yeldan, E. (2011). İktisadi Büyüme ve Bölüşüm Teorileri, Efil Yayınevi, 2. Baskı, Ankara.
• Yetkiner, İ. H. (2006). Sağlık ile Büyüme, Ege Akademik Bakış, 6(2), 83-91.
• Yıldırım, J., Sezgın, S. (2002). Defence, Education and Health Expenditures in Turkey, 1924-96, Journal of Peace Research, 39(5), 569-580.