Ergenlerdeki İnternet Bağımlılığı: Anne, Baba Ve Akran İlişkileri Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 335 - 346, 31.07.2019

Rümeysa Moral , Hatice Kumcağız

Öz

Bu araştırmada, ergenlerin internet
bağımlılığının anne-baba ergen ilişkisi ve akran ilişkisi açısından incelenmesi
amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı betimsel bir
çalışmadır. Araştırmanın örneklemini, 592 lise öğrencisi oluşturmaktadır.
Verilerin analizinde cinsiyet, yaş, bilgisayarı olup olmama durumu, internet
kullanım sıklığı ve süresine göre katılımcıların internet bağımlılığı, anneye,
babaya ve akrana bağlanma ölçeği toplam puanlarının sosyodemografik faktörlerle
ilişkili olup olmadığı bir dizi Tek Yönlü Çok Değişkenli Varyans Analizi
aracılığıyla incelenmiştir. Çok değişkenli temel etki anlamlı olduğunda ve grup
sayısı ikiden fazla olduğunda İşlem Sonrası (Post-Hoc) testi olarak Scheffe
testi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ele alınan değişkenlerden sırasıyla
anneye, babaya ve akrana bağlanma ölçeği toplam puanlarının internet
bağımlılığı düzeyleriyle ilişkisini belirleyebilmek amacıyla korelasyon analizi
ve basit doğrusal regresyon analizi gerçekleştirilmiştir.  İnternet kullanım sıklığı değişkenine göre
internet bağımlılığının ve akran ilişkisinin internet kullanım sıklığına göre
anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. İnternet bağımlılığı puanları,
anneyle ve babayla ilişkiler puanları ile düşük düzeyde negatif yönde
ilişkiliyken, akran ilişkileri puanlarıyla düşük düzeyde pozitif yönde ilişkili
olduğu tespit edilmiştir. Kadın öğrencilerin anneyle ilişkileri ve kontrol
algısı erkek öğrencilerden anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Ancak cinsiyete göre internet bağımlılığı, babayla ilişkileri ve kontrol algısı
ve akran ilişkileri düzeyleri benzer olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçları
ilgili literatür doğrultusunda tartışılarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnternet, İnternet Bağımlılığı, Ergen, Anne Baba ve Ergen İlişkisi

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Proje Numarası

PYO.EGF.1904.17.004

Internet Addiction In Adolescence: Evaluation From Mother, Father And Peer Relationship Perspectives

Öz

In
this study, the purpose is to analyse internet addiction in adolescence from
mother-father-adolescent relationships and peer adolescence. This study is a
quantitative study conducted with a relational survey model. The study universe
consists of 592 high school students. In data analysis, gender, age, having a
computer, internet addiction of participants based on internet usage frequency
and duration, whether total scores of mother, father and peer scale is related
with socio-demographical factors are analysed with singlomu.edue-way
multi-variable variance analysis. When multi-variable basic effect is
significant and number of groups are more than two, a Scheffe test was applied
as post-hoc test.  Among variables
considered under the scope of this study, correlation analysis and simple
linear regression analysis is conducted to determine relationship between
mother, father and peer attachment total scores and internet addiction levels
respectively.  Based on internet usage frequency
variable, it is determined that internet addiction and peer relationship
significant differed for internet usage frequency. It is determined that
internet addiction scores had low level negative relationship with mother and
father relationship scores, internet addiction scores had low level positive
relationship with peer relationship scores. It is found that mother
relationship and control perception score of female students is significantly
higher than male students. However, it is determined that internet addiction,
father relationships and control perception and peer relationship levels are
similar for gender. Study results are compared with related literature and
recommendations are provided

Proje Numarası

PYO.EGF.1904.17.004

Kaynakça

• Altıntaş, S. & Öztabak, M. (2016). Ortaokul öğrencilerindeki problemli internet kullanımı ile algılanan anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Education and Humanities: Theory and Practice, 7(13), 109-128.
• Andersen, S.L. & Teicher, M.H. (2008). Stress, sensitive periods and maturational events in adolescent depression. Trends in Neurosciences, 31(4), 183–191. https://doi.org/10.1016/j.tins.2008.01.004
• Anderson, K.J. (2001). Internet use among college students: An exploratory study. Journal of American College Health, 50, 21-26.
• Arıcak, T. (2015). Siber alemin avatar çocukları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ateş, F.B. & Akbaş, T. (2012). Ergenlerde görülen kural dışı davranışların aile işlevselliği ve yaşam kalitesi açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 337-352.
• Ayas, T. & Horzum, M.B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (39), 46-57.
• Balcı, Ş. & Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim, 6(1), 5-22.
• Bayraktar, F. (2007). Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/akran ilişkilerinin önemi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14 (3), 157-166.
• Cengizhan, C. (2005). Öğrencilerin bilgisayar ve internet kullanımında yeni bir boyut: “İnternet bağımlılığı”. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 83-98.
• Çevik, G.B. & Atıcı, M. (2008). Lise 3. sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 35-50. Çevik, G.B. & Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin arkadaş bağlılığı ve internet bağımlılığının cinsiyet, ebeveyn tutumu ve anne baba eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 225-240.
• Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 9 (2), 27-50. Demir, Y. & Kutlu, M. (2016). The relationship between loneliness and depression: mediation role of ınternet addiction. Educational Process: International Journal, 5(2), 97- 105. https://doi.org/10.12973/edupij.2016.52.1
• Demir, Y. & Kutlu, M. (2018). Relationships among internet addiction, academic motivation, academic procrastination and school attachment in adolescents. International Online Journal of Educational Sciences, 10(5), 315-332. https://doi.org/10.15345/iojes.2018.05.020
• Demir, Y. & Kutlu, M. (2017). Relationships among internet addiction, academic procrastination and academic achievement. The Journal of Academic Social Science Studies, 61, 91-105. https://doi.org/10.15345/iojes.2018.05.020
• Dinç, M. (2015). Teknoloji bağımlılığı ve gençlik. Gençlik Araştırmaları Dergisi 3(3), 31-65.
• Doğan, H., Işıklar, A. & Eroğlu, S.E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106-124.
• Ekşi, F. & Ümmet, D. (2013). Bir kişilerarası iletişim problemi olarak internet bağımlılığı ve siber zorbalık: Psikolojik danışma açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(25), 91-115.
• Erbil, N., Divan, Z. & Önder, P. (2006). Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum, 3 (10), 7-15.
• Esen, E. & Siyez, M.D. (2011). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (36), 127-138.
• George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference. New York: Routledge.
• Gökçearslan, Ş. & Günbatar, M. S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı. Eğitim Teknolojisi, Kuram ve Uygulama, 2(2), 10–24.
• Güleç, V. (2018). Aile ilişkilerinin sosyal medyayla birlikte çöküşü. E-Journal of New Media, 2(2), 105-120. https://doi.org10.17932/IAU.EJNM.25480200.2018.2/2.105-120 Gündüz, Ç.H. & Çok, F. (2015). Ergenlikte anne-baba izlemesi: Ergen, anne ve baba bildirimlerine göre bir inceleme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16, 433-441. https://doi.org10.5455/apd.178895
• Günlü, A. & Ceyhan, A.A. (2017). Ergenlerde internet ve problemli internet kullanım davranışının incelenmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4, 75–117. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2017.4.1.0016
• Günüç, S. & Kayri, M. (2010). Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 220-232.
• Ho, R. (2013). Handbook of univariate and multivariate data analysis with IBM SPSS (Second edition). Boca Raton ; New York: Chapman and Hall/CRC.
• İnanç, B.Y. (2007). Gelişim psikolojisi çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Kaner, S. (2000a). Kontrol kuramına dayalı anababa-ergen ilişkileri ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1-2), 77-89. https://doi.org 10.1501/Egifak_0000000029
• Kaner, S. (2000b). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1-2), 67-75. https://doi.org10.1501/Egifak_0000000024
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kayri, M. Tanhan, F. & Tanrıverdi, S. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Technology Addiction & Cyberbullying,1, 1-27.
• Koç, M. (2011). Internet addiction and psychopatology. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10(1), 143-148.
• Köse, N. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığının yaşam doyumuna etkisi. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 1, 58-65.
• Köseoğlu, Ö. (2012). Sosyal ağ sitesi kullanıcılarının motivasyonları: Facebook üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 7, 58-81.
• Kuşay, Y. (2013). Sosyal medya ortamında çekicilik. İstanbul: Beta Basım yayınevi.
• Kuzu, A. (2011). İnternet ve aile. Aile ve Toplum 7(27), 9-32.
• Laird, R.D., Marrero, M.D. & Sentse, M. (2010). Revisiting parental monitoring: Evidence that parental solicitation can be effective when needed most. Journal of Youth and Adolescence, 39(12), 1431-1441. https://doi.org10.1007/s10964-009-9453-5
• Lin, S.S. & Tsai, C.C. (2002). Sensation seeking and internet dependence of Taiwanese high school adolescents. Computers in Human Behavior, 18(4), 411-426. https://doi.org10.1016/S0747-5632(01)00056-5
• Morahan-Martin, J. & Schumacher, P. (2000). Incidence and correlates of pathological internet use among college students. Computers in Human Behavior, 16, 13-29. https://doi.org 10.1016/S0747-5632(99)00049-7
• Morsünbül, Ü. (2014). İnternet bağımlılarının bağlanma stilleri, kişilik özellikleri, yalnızlık ve yaşam doyumu ile ilişkisi. Journal of Human Sciences, 11(1), 357-372. https://doi.org 10.14687/ijhs.v11i1.2727
• Morsünbül, Ü., & Çok, F. (2011). Bağlanma ve ilgili değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 3(3), 553-570. http://dx.doi.org/10.5455/cap.20110324
• Odabaşı, F.H. Kabakçı, I. & Çoklar, A. (2007). İnternet, çocuk ve aile. İstanbul: Nobel Yayınevi.
• Ögel, K. (2017). İnternet bağımlılığı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pituch, K.A. & Stevens, J. (2016). Applied multivariate statistics for the social sciences: Analyses with SAS and IBM’s SPSS. New York: Routledge.
• Satan, A.A. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinde akran baskısının internet bağımlılığına olan etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 511-526. https://doi.org10.9761/JASSS1608
• Savcı, M. & Aysan, F. (2016). Bağlanma stilleri, akran ilişkileri ve duyguların internet bağımlılığını yordamadaki katkıları. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3, 401–432. https://doi.org 10.15805/addicta.2016.3.0028
• Sinkkonen, H.M., Puhakka, H. & Merilainen, M. (2014). Internet use and addiction among, Finnish adolescents (15-19 years). Journal of Adolescence, 37(2), 123–131. https://doi.org10.1016/j.adolescence.2013.11.008
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2012). Using multivariate statistics (6. ed.). Harlow: Pearson Education.
• Tarhan, N. (2004). Makul Çözüm, Aile içi iletişim Rehberi, (3. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tarhan, N. & Nurmedov, S. (2013). Bağımlılık. (2. baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Taş, İ. (2018). Ergenlerde internet bağımlılığı ve psikolojik belirtilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1) 31-34.
• Tepe, K.Y. & Sayıl, M. (2012). Ebeveyn kontrolü ve ergenin sosyal işlevselliği arasındaki bağlantıda ilişkisel saldırganlığın aracı rolü. Psikoloji Dergisi, 27(70), 119-132.
• Totan, T. & Yöndem, Z.D. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne-baba, akran ilişkilerin açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 8(2), 53-68. Tsai, C.C. & Lin, S.S.S. (2003). Internet addiction of adolescents in Taiwan : An interview study. CyberPsychology & Behavior, 6, 649-652. https://doi.org 10.1089/109493103322725432 ·
• Tsai, C.C. & Lin, S.S.J. (2001). Analysis of attitudes toward computer networks and internet addiction of Taiwanese adolescents. CyberPsychology & Behavior, 4(3), 373-376. https://doi.org/10.1089/109493101300210277
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Türkiye İstatistik Kurumu Hane halkı bilişim teknolojileri kullanımı araştırması. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028 adresinden 23.12.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Yang, S.C. & Tung, C.J. (2007). Comparison of internet addicts and nonaddicts in Taiwanese High School. Computers in Human Behavior, 23, 79–96. https://doi.org 10.1016/j.chb.2004.03.037
• Yavuz, C. (2019). Does ınternet addiction predict happiness for the students of sports high school? International Online Journal of Educational Sciences, 11(1), 91-99. https://doi.org/10.15345/iojes.2019.01.007
• Yavuzer, H. (2015). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2004). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Şahin, Y.L., Haseski, H.İ. & Erol, O. (2014). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir ili örneği. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 133–144. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.41.7 Yüksel, M. & Yılmaz, E. (2016). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 1031-1042. http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.49379
• Zorbaz, O. & Dost, M.T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.
• Waldo, A.D. (2014). Correlates of internet addiciton among adolescents. Psychology, 5, 1999-2008. http://dx.doi.org/10.4236/psych.2014.518203