Anthony ve Cleopatra’da Yılan Tanrıça Cleopatra

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 443 - 450, 29.11.2019

Kemal Çapoğlu , Erdinç Parlak

Öz

Kuşkusuz Cleopatra,
tarihin en önemli kadın figürlerinden biridir ve aynı zamanda Shakespeare
dramasının en belirgin kadın karakterlerindendir. Shakespeare bu eseri yazarken
Thomas North’un çevirisini kullanmıştır ve bu sebeple hem Anthony hem de Cleopatra’nın
bir ölçüde gerçeği yansıttığı söylenebilir. Yine, oyun gerçeği yansıttığından
Roma’dan Mısır’a uzanan büyük bir coğrafi değişiklik içerir ve bu yüzden
sahneye yansıtılması gerçekten zor bir oyundur. Shakespeare oyunlarında Leydi
Macbeth, Juliet, Ophelia, Cordelia gibi birçok önemli kadın karakter yer alır ancak
Cleopatra bu oyun boyunca görülen ‘yılan tanrıça’ özelliği ile Shakespeare'in
diğer kadın karakterlerinden ayrılır. Yılan tanrıça kavramı tarih boyunca bazı
eserlerde kullanılan bir kavramdır. Bunlara örnek vermek gerekirse Jean D’arras’ın
Melusine ve John Keats’in Lamia adlı eserleri yılan tanrıça
özelliği gösteren kadınlar içerir. Hem Melusine karakteri hem de Lamia
karakteri yılan tanrıça olarak sihirli güçlere sahiptirler ve bu güçler
sayesinde etraflarındaki erkekleri etkilemeyi başarmışlardır. Ancak bu sihirli
güçler hikâyelerin sonunda kendilerine ve etrafındakilere yıkım getirir.
Melusine hikâyesindeki kahramanımız Raimondin sihirli yılan tanrıçanın
büyüsüyle harika bir hayat yaşar ancak onun kehanetini bozduğunda ise bu ona ve
hanesine yıkım getirir. Benzer şekilde Lamia hikâyesindeki kahramanımız Lycius
da bir yılan tanrıça tarafından büyülenerek günlerini geçirir. Evlendiği
kadının gerçek kimliği arkadaşı tarafından ortaya çıkarıldığında o da
Raimondin’in yaşadığı yıkımın aynısını yaşar ve keder içinde ölür. Bu
bahsedilen örneklerdeki kadınların hepsi birbirlerine benzer özellikler
gösterir. Cleopatra da bu Shakespeare oyununda sihir kullanmasa da, sihirli
denilebilecek bir şekilde etrafındaki erkekleri etkilemeyi başarır. Bu onun
yılan tanrıça olduğunun güçlü kanıtlarından biridir. Ayrıca ondan etkilenen
bazı erkek karakterler de onun yılan tanrıça olduğunu itiraf etmişlerdir.
Birçok erkeğin ilgisi üzerinde olduğu için Cleopatra Laura Mulvey (1975)
tarafından ortaya atılan bir kavram olan “eril bakış”ın nesnesidir, bu nedenle
etrafındaki her erkeği etkiler. Bu erkekler için Cleopatra kendi fantezilerinin
yansımasıdır. Buna örnek olarak onun etkilediği karakterlerden biri olan
Enobarbus’un onu tasvir etmesi gösterilebilir. Enbarbus onun sevgilisi olmasa
da Cleopatra’yı şaşırtıcı bir anlatımla tasvir eder ki bu da onun Cleopatra’nın
özelliklerini değil de kendi fantezisini tasvir ettiğinin göstergesidir. Bu
çalışmada bahsedilen diğer bir durum ise; Cleopatra’nın karakterinin
tanımlanmasında kullanılan “sonsuz çeşitlilik” kavramıdır. Bu özellik sayesinde
hem yılan hem de tanrıça özelliği taşıyan davranışlar sergileyebilmiştir ve
incelendiğinde etrafında kadın erkek tüm karakterlerin kaderlerinde Cleopatra’nın
davranışlarının etkisi olduğu görülecektir. Burada aynı zamanda Cleopatra’nın
‘sonsuz çeşitlilik’ olarak tanımlanan davranışları yılanın mitolojik tasviri ve
biyolojisiyle de bağdaştırılarak incelenmiştir. Örneğin yılan mitolojide hem
iyiyi hem de kötüyü barındıran iki yönlü bir canlı olarak ele alınır. Aynı
şekilde Cleopatra’da içinde hem iyilik hem kötülük, hem aşk hem ihanet
barındırır.  Biyolojik olarak ise yılan
deri değiştirir ve bu da yenilenme ve yeniden doğmayı simgeler. Cleopatra da
olayların gidişatına göre davranış şeklini tamamen değiştirir ve bir yılanın
deri değiştirip yenilenmesi gibi o da yenilenir. Bu sebeple bir sahnede
Anthony’e göndereceği elçiye onu üzüntülü bulursa dans ettiğini, keyifli
bulursa üzüntüden hastalandığını söylemesini ister. Bunların hepsini göz önüne
alarak, bu makale Cleopatra’nın mitolojik yılan figürünün, yılan kadın
figürleriyle ilgilenen benzer edebi eserleri inceleyerek, oyunun ana
karakterlerinin ilişkilerine nasıl yansıdığını araştırmaktadır. Ayrıca bazı
eleştirel makalelere odaklanarak “eril bakış” kavramının onun üzerindeki
etkisini inceleyecektir. Bunun yanında Cleopatra’nın karakterine atfen
kullanılan “sınırsız çeşitlilik” kavramının onun karakteriyle ve diğer
karakterlerle nasıl ilişkili olduğuna ışık tutmaya çalışıyor. 

Anahtar Kelimeler

Anthony ve Cleopatra, eril bakışı, yılan tanrıça, sınırsız çeşitlilik, feminizm

Cleopatra the Serpent Goddess in Anthony and Cleopatra

Öz

Without doubt,
Cleopatra is one of the most important female figures of the history and she is
also one of the most prominent female characters of Shakespearean drama;
however she differs from the other females of Shakespeare with the
characteristics of serpent goddess spilled throughout this play. These
characteristics make her the object of the ‘male gaze’, a concept coined by
Laura Mulvey (1975), therefore she influences every single male around her. The
play seemingly tells the story of two lovers; yet it is like the manifesto of
Cleopatra’s ‘infinite variety’ which is the most proper phrase to define her
character. Taking into account all of these, this paper looks for Cleopatra’s
mythological serpentine figure and how it reflects to the relationships of main
characters of the play by delving into similar literary works dealing with
serpentine figure of female characters. It also tries to shed light upon how
‘male gaze’ and ‘infinite variety’ are related to her character by focusing on
some critical articles.

Anahtar Kelimeler

Anthony and Cleopatra, male gaze, serpent goddess, infinite variety, feminism, feminism

Kaynakça

• Alban, Gillian M. E. (2003) Melusine the Serpent Goddess in A. S. Byatt's Possession and in Mythology. Oxford: Lexington Books.
• Alban, Gillian M. E. (2010) ‘The Serpent Goddess Melusine: from Cursed Snake to Mary’s Support.’ The Survival of Myth: Innovation, Singularity and Alterity. Ed. P.
• Hardwick, D. Kennedy. Newcastle upon Tyne:Cambridge Scholars Publishing. pp. 23-43.
• D'arras, Jean. (2012) Melusine; or, The Noble History of Lusignan. Trans. Donald Maddox, Sarah Sturm-Maddox. Pennsylvania: Pennsylvania State University Press.
• Hammersmith, James P. (1982) ‘The Serpent of Old Nile.’ Interpretations 14.1:pp. 11-16. Keats, John. (1884) Poetical Works. London: Macmillan.
• “Londra'da Türkçe Shakespeare - BBC News Türkçe.” BBC News, BBC, 28 May 2012, www.bbc.com/turkce/multimedya/2012/05/120528_dg_shakespeare. McAlindon, Thomas. (1996) Shakespeare’s Tragic Cosmos. New York: Cambridge University Press.
• Miller, Anthony. (1992) 'The Metamorphic Tragedy of 'Anthony and Cleopatra.' Sydney Studies in English 18.1:p. 29-47.
• Mulvey, Laura. (1975) 'Visual Pleasure and Narrative Cinema.' Screen 16.3:pp.6-18.
• Shakespeare, William. (2005) Antony and Cleopatra. California:Icon Classics.