Dil ve Edebiyat Öğretiminde Parodi: Aşk ve Gurur ve Zombiler

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 1, 48 - 75, 25.03.2020

Melda Oryaşın , Duygu Ak Başoğul

Öz

Günümüz dil ve
edebiyat öğretiminde klasik yapıtların okunmasına yönelik olumsuz bir bakış
olduğu bilinmektedir. Öğrencilerin bu tür yapıtları daha yeni ve heyecan verici
bir biçimde okuyabilmesi için sınıf ortamında farklı teknolojik uygulamalar ile
yeniden üretme ya da uyarlama çalışmalarından yararlanılabilir. Parodi de bu
çalışmalardan biridir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, özgün yapıtla (Aşk ve Gurur) karşılaştırmalı olarak Aşk
ve Gurur ve Zombiler romanı ile filminin parodik söylemsel görünümlerinin
belirlenerek parodinin dil ve edebiyat öğretiminde kullanılabilirliğine ilişkin
değerlendirmelerde bulunmaktır.

Çalışma nitel bir
araştırmadır. Araştırma deseni ve veri analiz yöntemi olarak Fairclough’un
eleştirel söylem çözümlemesi (metin, söylemsel eylem ve toplumsal eylem) modeli
kullanılmıştır. Araştırma kapsamına özgün yapıt, yazılı parodik yapıt ve
görsel-işitsel parodik yapıt olmak üzere üç farklı metnin alınması nedeniyle
maksimum çeşitlilik örneklemesi seçilmiştir. Çalışmanın öznellikten
arındırılması amacıyla çözümlemeler, iki farklı araştırmacı tarafından farklı
zamanlarda gerçekleştirilmiş ve araştırmacılar arasındaki ortaklık/benzerlikler
temelinde yorumlamalara gidilmiştir. Bununla birlikte söylemler, bağlamları
dikkate alınarak doğrudan alıntılanmış, dilbilimsel incelemeler ayrıntılı
olarak gösterilmiştir.

Çalışmada parodinin,
metin türü ve/veya teknik olarak dil ve edebiyat öğretiminde öğretmenler
tarafından kullanılabilecek bir seçenek olarak değerlendirilebileceği sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dil ve edebiyat öğretimi, parodi, Aşk ve Gurur ve Zombiler, eleştirel söylem çözümlemesi

Kaynakça

• Aktulum, K. (2004). Parçalılık Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2013). 7. Ünite Metinlerarasılık. Saltık, E. (Ed.) Eleştiri Kuramları (ss.128-153). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Altman, A. E. (1994). Parody and poesis in feminist fairy tales. Canadian Children's Literature, 73, 22-31.
• Austen, J. (2006). Aşk ve Gurur. İstanbul: Oda Yayınları.
• Austen, J. ve Grahame-Smith, S. (2016). Aşk ve Gurur ve Zombiler. İstanbul: Domingo Yayınevi.
• Aziz, A. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri (9. basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Binyazar, A. (2010). Toplum ve Edebiyat. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Söylemden İdeolojiye: Eleştirel Söylem Çözümlemesi. Kocaman, A. (Y. Haz.), Dilbilim: Temel Kavramlar, Sorunlar, Tartışmalar (ss.101-116). Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Cebeci, O. (2017). Komik Edebi Türler-Parodi, Satir ve İroni (2. Baskı). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma Deseni – Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (4. Baskıdan çev.) (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş Çocuk Yazını-Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım (3. Baskı). İzmir: Tudem Yayınları.
• Fairclough, N. (2003). Analysing discourse – Textual analysis for social research. London & New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Fairclough, N. (2006). Discourse and social change. USA: Polity Press.
• Gee, J. P. (1999). An introduction to discourse analysis: Theory and method (1st ed.). London: Routledge.
• Günay, V. D. (2013). Metin Bilgisi-Hem Metin Çözümleme Hem de Yaratıcı Yazma. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• Gür, T. (2011). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Tutumları ve Dil Kullanımlarının Söylem Çözümlemesi Yöntemi ile Betimlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Hutcheon, L. (1978). Parody without ridicule: observations on modern literary parody. Canadian Review of Comparative Literature, Spring, 5 (2), 201-211.
• İsen-Durmuş, T. (2011). Klasik Eserlere Çocuklar Nasıl Yönlendirilmeli ve Buna İlişkin Batıdaki Uygulamalardan Örnekler. Turkish Studies, Summer, 6 (3), 929-937.
• Karagöz, M. (2018). Türk ve Dünya Klasikleriyle Yapılandırılmış Dil ve Edebiyat Öğretimi Tasarısı: Okulöncesinden Yükseköğretime (Bir Eylem Araştırması). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• MEB. (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• Rose, M. A. (2016). Parodi: Antik, Modern ve Postmodern (Çev. Cansu Dikme). Ankara: Hece Yayınları.
• Salomon, V. B. (2006). The claim of postmodern parody. Textura, 13, 69-74.
• Shelton, A. N. (2014). The power of parody and satire in the 21st century English classroom. Honors Projects, Paper 131, 1-20.
• TÜBA. (2011). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü-Sosyal Bilimler. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Van Dijk, T. A. (1988). News analysis – Case studies of international and national news in the press. Hillsdale, New Jersey, Hove & London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü-İstanbul-Multilingual.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Steers, B. (Yönetmen). (2016). Aşk ve Gurur ve Zombiler [Film]. Erişim https://www.youtube.com/watch?v=Rzxv8EZ0zxE&t=285s