27 Mayıs 1960 Darbesine Meşruiyet Kazandırma Çabaları

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 954 - 967, 25.11.2020

Aziz Kılıç

https://doi.org/10.48146/odusobiad.809055

Cited By: 1

Öz

27 Mayıs askerî cuntası, demokratik olmayan yöntemlerle Demokrat Parti hükümetini devirip iktidara geldiğinde
önemli ölçüde bir meşruiyet sorunuyla karşılaştı. Bu nedenle 27 Mayıs rejimi, darbenin meşruiyetini ve aynı
zamanda siyasal ve toplumsal desteği sağlamak için geniş kitlelere ulaşabilecek her türlü yazılı ve görsel malzemeyi
kullanarak yoğun bir propaganda faaliyeti yürüttü. Askerî yönetimin bu karşı propaganda faaliyetlerinin en
çarpıcılarından biri ise darbenin Atatürk ilke ve inkılapları adına yapıldığı iddiasıydı. Bu yöndeki propaganda
faaliyetlerinde, Demokrat Parti liderlerinin Atatürk ilke ve inkılaplarına ihanet ettiği, 1950 seçimleriyle ile iş başına
gelen Demokrat Parti hükümetinin iktidarını karşı devrime dönüştürdüğü argümanları darbenin meşruiyetinin
sağlanması için geliştirildi. Buna karşılık 27 Mayıs darbesinin Atatürk’ün başlattığı devrimlere, onun bıraktığı
yerden devam etmek amacıyla yapıldığı, 27 Mayıs’ın 19 Mayıs ile özdeş olduğu gibi temel argümanlar yaygın bir
şekilde kullanıldı. 27 Mayıs ile başlayan yeni dönem ikinci cumhuriyet olarak nitelendirildi. 27 Mayıs’ın bir şekilde
Atatürk’le ilişkilendirilmesi daha sonraki, 1962-1980 arası dönemde gerçekleşecek olan askerî darbe ve darbe
girişimlerine de örnek teşkil etmiş, Atatürkçülüğün bir darbenin gerekçesi olarak kullanılması alışkanlığının
yerleşmesine yol açmıştır. Bu yazıda 27 Mayıs darbesinin meşruiyetinin sağlanması için yürütülen propagandaları
ve aynı zamanda Atatürk ilkelerinin ve Atatürk ile ilgili sembollerin ne şekilde propaganda konusu yapıldığı ele
alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs 1960 Darbesi, meşruiyet, Atatürkçülük, propaganda

The Efforts to Legitimate the May 27, 1960 Military Coup

Öz

The May 27, 1960 military coup is the first and a special example of using Atatürk’s principles and reforms as a source
of legitimacy for military coups. The military junta faced an important issue of legitimacy after overthrew the elected
Democratic Party government and came to power with non-democratic methods. Therefore, the May 27 military
regime carried out intensive propaganda activities using all kinds of written and visual materials that could reach
the masses in order to ensure the legitimacy of the coup and at the same time provide political and social support.
One of the most striking counter-propaganda activities of the military regime was that the coup was carried out on
behalf of the principles and reforms of Atatürk. In the propaganda activities in this direction, the arguments that the
leaders of the Democratic Party betrayed Atatürk’s principles and reforms and that the 1950 were the counter-revolution were developed to ensure the legitimacy of the coup. On the other hand, the arguments that the coup of May
27 was made in order to resume the revolutions began by Atatürk were used widely. The new period beginning with
the coup of May 27 was described as the Second Republic. The claim that the coup of 27 May was made in the name
of Atatürk’s principles and reforms set an example for also the subsequent military coup and coup attempts between
1962-1980. In this study, the propaganda activities in which Atatürk’s principles and reforms and the symbols related
to Atatürk were the subjects, carried out to ensure the legitimacy of the coup of May 27 were discussed.

Anahtar Kelimeler

The May 27, 1960 military coup, Atatürk's Principles and Reforms, Propaganda, Legitimacy

Kaynakça

• Ahmad, F. (2010). Demokrasi sürecinde Türkiye. (Çev. A. Fethi). İstanbul: Hil Yayınları.
• Aydemir, T. (1968). Talat Aydemir’in hatıraları, İstanbul: Kitapçılık Ticaret Şirketi Yayınları.
• Demirel, T. (2009). 1946-1980 Döneminde Sol ve Sağ, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. (C. 9), İstanbul: İletişim Yayınları, 413-450.
• Erdemir, S. (1961). Milli birliğe doğru. Ankara: Türk Devrim Ocakları 29 Ekim Beyazıt Ocağı Yayınları.
• Erer, T. (1963). On yılın mücadelesi. (C 2), İstanbul: Ticaret Postası Matbaası.
• Erim, N. (2007). 12 Mart anıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erkanlı, O. (1987). Askeri demokrasi. İstanbul: Güneş Yayınları.
• Güresin, E. (1960, 21 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 7, General General Sıtkı Ulay İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 5.
• ________(1960, 23 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 9, Orgeneral Fahri Özdilek İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 5.
• _________(1960, 27 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 13, Yarbay Orhan Kabibay İle Görüşme, Cumhuriyet , s. 5.
• Hayat Haftalık Mecmua (1960, 1 Temmuz). Hürriyet hareketinin yaralıları, Sıra No 195, 2(27), s. 3-7.
• Hayat Haftalık Mecmua (1960, 17 Haziran). Hürriyet hareketinin simaları, 1(24), s. 1-5.
• Hayat Haftalık Mecmua (1960, 10 Haziran). Beyazıt mitingi, 1(25), s. 3-10.
• İpekçi, A. ve Coşar, Ö. S. (2012). İhtilalin içyüzü. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Kabacalı, A. (1992). Türkiye’de gençlik hareketleri. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Karpat, K. (2015). Osmanlı’dan günümüze asker ve siyaset. (2. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kemal, Y. (1960, 19 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 5, Albay Sami Küçük İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 4.
• _________(1960, 22 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 8, Yüzbaşı İrfan Solmazer İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 5.
• _________ (1960, 25 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 11, Binbaşı Vehbi Ersü İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 5.
• ________(1960, 30 Temmuz). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 16, Yarbay Mustafa Kaplan İle Görüşme”, Cumhuriyet, s. 4.
• ________(1960, 4 Ağustos). İkinci Cumhuriyetin İhtilal Meclisi Üyeleri: 21, Albay Muzaffer Yurdakuler İle Görüşme, Cumhuriyet, s. 5.
• Landau, J. M. (1978). Türkiye’de aşırı akımlar. (Çev. E. Baykal). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Lutwak, E. (1996). Bir uzmanın gözüyle darbe. (Çev. E. İ. Polat). Ankara: Yaba Yayınları.
• Özdemir, H. (1993). Rejim ve Asker, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Seyhan, D. (1966). Gölgedeki Adam. İstanbul: Nurettin Uycan Matbaası.
• Ulay, S. (1968). 27 Mayıs 1960 Harbiye Silah Başına, İstanbul: Kitapçılık Yayınları.
• Weiker, W. F. (1967). 1960 Türk İhtilali. (Çev. M. Ergin). İstanbul: Cem Yayınevi, İstanbul.