Feminizm Bağlamında Lilith Efsanesi ve “9 Kere Leyla” Filmi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 965 - 980, 25.11.2021

Pınar Basmacı

https://doi.org/10.48146/odusobiad.969266

Cited By: 2

Öz

Toplumsal cinsiyet kalıpları, kadın ve erkeği birbirinden tamamen ayrıştırmakta ve öteki olarak kadını ilan etmektedir. Sonrasında ise kadınlığa ve erkekliğe dair stereotipler ortaya koymaktadır. Feminizm söz konusu algıyla savaşmaktadır. Çünkü ataerkil ideoloji tarafından ortaya konan bu algıda erkek, kadından üstün görülmekte, güçsüzleştirilerek, erkeğe muhtaç olduğu inancı sunulmaktadır. Bu yüzden de erkeğe itaat etmesi beklenen kadın, boyun eğmeyi reddettiğinde ise ataerkil ideoloji tarafından dışlanmaktadır. Bu doğrultuda, söz konusu ideoloji kadını, iyi ve kötü kadın olarak ayırırken, erkeği ise nitelendirme gereği duymamaktadır. Söz konusu eşitsizlik durumuna karşı çıkılması ve bununla mücadele edilmesi, feminist düşünceyi ortaya koymaktadır. Feminizm için ilk kadın Lilith bir klasik olarak kabul edilmektedir. Çünkü Lilith, bağımsızlığını her şeyin önüne koymuş ve bir erkeğin hâkimiyeti altına girmeyi reddetmiştir. Buradan hareketle, feminizm ve Lilith efsanesi bağlamında 9 Kere Leyla filminin analiz edileceği çalışmada, filmin feminist bakış açısıyla, kadın ve erkek eşitsizliğine yönelik eleştiri taşıyıp taşımadığını ortaya koymak çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Söz konusu eleştirilerin ne olduğunu ve nasıl sunulduğunu tespit etmekse çalışmanın problemini oluşturmaktadır. 9 Kere Leyla filminin örneklem olarak seçildiği çalışmada, feminist film çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, feminizmin esasında ilk kadından bu yana var olduğu ve esas sorunun kadının, erkeğin hâkimiyeti altına girmesi ya da girmemesi değil, erkeğin zihniyeti olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Feminizm, Ataerkil İdeoloji, Eşitlik, Lilith

The Lillith Legend in the Context of Feminism and the Film “9 Kere Leyla”

Öz

Gender stereotypes completely separate men and women from each other and announce women as the other. Afterward, it reveals stereotypes of femininity and masculinity. Feminism fights this perception. Because, in this perception put forward by the patriarchal ideology, the man is seen as superior to the woman, and the belief that he needs men is presented by being weakened. Therefore, when the woman, who is expected to obey the man, refuses to submit, she is excluded by the patriarchal ideology. Accordingly, while the ideology in question separates women as good and bad women, it does not feel the need to characterize men. Challenging this situation of inequality reveals feminist thinking. Lilith, the first woman for feminism, is considered a classic. Because Lilith put her independence above all else and refused to be dominated by a man. From this point of view, in the study, in which the film 9 Kere Leyla will be analyzed in the context of feminism and the Lilith legend, the aim of the study is to reveal whether the film carries criticism of gender inequality from a feminist perspective. Determining what these criticisms are and how they are presented constitutes the problem of the study. In the study, in which the movie 9 Kere Leyla was chosen as a sample, the method of feminist film analysis was used. In the study, it was concluded that feminism has existed since the first woman and the main problem is not whether the woman is under the domination of the man or not, but the mentality of the man.

Anahtar Kelimeler

Gender, Feminism, Patriarchal Ideology, Equality, Lilith

Kaynakça

• Akay, E. (Yöneten). (2020). 9 Kere Leyla [Sinema Filmi]. Türkiye: Contact Film Works ve BKM Film.
• Benhabib, S. (2017). Feminizm ve Postmodernizm: Huzursuz Bir İttifak. J. B. Seyla Benhabib içinde, Çatışan Feministler- Felsefi Fikir Alışverişi (F. E. Sezer, Çev., s. 25-43). İstanbul: Metis Yayınları.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası-Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (B. Ertür, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Butler, J. (2015). İktidarın Psişik Yaşamı. (F. Tütüncü, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cornell, D. (2017). Etik Feminizm Nedir? J. B. Seyla Benhabib içinde, Çatışan Feministler- Felsefi Fikir Alışverişi (F. E. Sezer, Çev., s. 86-118). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çınar, A. (2018). Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni. Bilimname Dergisi, 35(2018), 363-395.
• Diamantopoulou, P. (2015). Lilith The Queen of The Night and Her Influence on Feminism. 12 17, 2020 tarihinde Academia: https://www.academia.edu/30840060/Lilith_and_her_influence_on_feminism adresinden alındı
• Fernandes, M. (tarih yok). Lilith: From Powerful Goddess to Evil Queen. 12 08, 2020 tarihinde Academia: https://www.academia.edu/13061274/LILITH_FROM_POWERFUL_GODDESS_TO_EVIL_QUEEN?auto=download adresinden alındı
• Fraser, N. (2017). Pragmatizm, Feminizm ve Dilsel Dönemeç. J. B. Seyla Benhabib içinde, Çatışan Feministler- Felsefi Fikir Alışverişi (F. E. Sezer, Çev., s. 170-186). İstanbul: Metis Yayınları.
• Köse, E. (2013). Cinsiyet/Toplumsal Cinsiyet İkiciliği Üzerine Eleştirel Yaklaşımlar ya da Doğa “Doğal Mıdır?". Doğu Batı Dergisi-Toplumsal Cinsiyet II, 64, 37-52.
• MacDonald, G. (1895). Lilith. United Kingdom: Chatto & Windus.
• Moore, S. J. (2006). Myth and Motif: Lilith in Jewish Tradition. 12 08, 2020 tarihinde Academiz: https://www.academia.edu/11975779/Myth_and_Motif_Lilith_in_Jewish_Tradition adresinden alındı
• Oktan, A., & Küçükalkan, Y. (2013). Kadının Şeytani Kimyası: “Üçüncü Sayfa” ve “Kıskanmak” Filmlerinde Kadın Tipolojileri. Doğu Batı Dergisi-Toplumsal Cinsiyet II, 64, 221-237.
• Oylubaş, D. (2013). Türk Edebiyatında Lilith: 2000 Sonrası Türk Romanında Havva’dan Önceki Kadın. I. Genç Akademisyenler Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Özbay, E. (2013). Âdem - Havva - Lilith Figürleri İzleğinde Bir Olanaksızlık Miti: Aşk. İdil Dergisi, 2(10), 40-58.
• Özbek, S. (2010). Sunu. Felsefelogos Dergisi, 5, 38.
• Saygılıgil, F. (2016). F. Saygılıgil içinde, Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Smith, T. L. (2008). Lilith - A Mythological Study. 12 12, 2020 tarihinde https://uobrep.openrepository.com/bitstream/handle/10547/135243/Tracey%20Louise%20Smith%201.pdf?sequence=8 adresinden alındı
• Yaratılış, 26. (tarih yok). 11 15, 2020 tarihinde kutsalkitap.info.tr: https://kutsalkitap.info.tr/?q=yar%2026 adresinden alındı