Şeytanı Nankörlüğe Götüren Tavır Olarak Kibir-İtaat İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 813 - 828, 02.08.2022

Hakan Özkan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1088880

Öz

Yeryüzünün imar ve ıslahıyla birlikte rabbine kulluk etmek gibi yüce bir gaye ile yaratılan insan, fıtratı gereği iyilik veya kötülüğün öznesi olabilmektedir. Allah’a iman ettiği halde kibrine ve gururuna yenik düşen şeytan, ilahi hükme rıza ve teslimiyet göstermemiş, rabbine karşı itaatsizlik ve nankörlük yapmış, bu yüzden ilahi rahmetten kovulmuştur. İçerik analizi yöntemi kullanılan, tema ve kodlar üzerinden hazırlanan bu çalışmada; şeytan örneğinden hareketle, kibir ile itaat, isyan ve nankörlük arasındaki ilişkinin belirlenmesi; din eğitimi açısından inanç, bilgi ve eylem arasındaki ilişkinin tespit edilmesi hedeflenmiştir.
Haset ve nankörlüğün temelinde kibir ve gurur vardır. İnsanın, yaratıcıya karşı ihtiyaç ve eksiklik duymaması, verilen nimet ve imkanlara şükretmeden onları salt kendisiyle ilişkilendirmesi ve kendisini mutlak yeterli görmesi neticesini doğurmaktadır. Şeytani bir tavır olarak kibir; zulmü, hevaya tapınmayı, haset ve cehaleti içermektedir. Hak ve hakikate karşı böbürlenmek, şeytan örneğinde olduğu gibi insanlar için de hüsrana sebep olmaktadır. Bu çalışmada, şeytanı rabbine karşı nankörlüğe götüren kibir, kibirle bağlantılı kavramlar, kibrin itaatle ilişkisi din eğitimi açısından ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

itaat, isyan, kibir

The Relation of Arrogance and Obedience as an Attitude Leading the Devil to İngratitude

Öz

Man, who was created with the purpose of zoning and reforming the earth and serving his Lord, can be the subject of good or evil due to his nature. Devil, who is overcome by his arrogance and pride even though he believes in Allah, does not give consent and surrender to the divine decree, disobeys his Lord and is ungrateful, so he is expelled from the divine mercy. In this study, which was prepared on themes and codes, using the content analysis method, it is aimed to determine the relationship between belief, knowledge and action, which determines the relationship between arrogance and obedience, rebellion and ingratitude in terms of religious education, with the example of the devil.
The basis of envy and ingratitude is arrogance and pride. The fact that man does not need or lack the Creator, associates them with himself without being grateful for the blessings and opportunities are given, and sees himself as absolutely sufficient. Arrogance as a demonic attitude; includes cruelty, worship of desire, envy and ignorance. Boasting against the truth and truth causes frustration for people as well as in the example of the devil. In this study, arrogance, concepts related to arrogance, the relationship between arrogance and obedience will be discussed in terms of religious education.

Anahtar Kelimeler

Arrogance, Obedience, Rebellion

Kaynakça

• Adler, Alfred. İnsan Tabiatını Tanıma. çev. Ayda Yörükan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1994.
• Akseki, Ahmed Hamdi. Ahlak İlmi ve İslam Ahlakı. sad.: Ali Arslan Aydın. Ankara: Nur Yayınları, 1991.
• Akyüz, Vecdi. Kuran’da Siyasi Kavramlar. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1998.
• Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
• Altıntaş, Ramazan. Kuran’da Hidayet ve Dalalet. Konya: Suffe Yayınları, 1997.
• Atkinson Rita L., Atkinson Richard C.. Psikolojiye Giriş. çev. Kemal Atakay, Mustafa Atakay, Aysun Yavuz. 2 Cilt. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1995.
• Aydın, Hayati. Kur’an’da İnsan Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 1999.
• Aydın, Hayati. “Kuran Açısından Şeytanın Etkisi Bağlamında Vesvese ve Şüphe”. İslami Araştırmalar Dergisi, 15/4 (2002), 537-542.
• Buladı, Kerim. Kur’an’da Nankörlük Kavramı. İstanbul: Pınar Yayınları, 1999.
• Coşkun, İbrahim. İslam Düşüncesinde İnkâr Problemi. İstanbul: Tekin Kitapevi, 2000.
• Çağrıcı, Mustafa. “Kibir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/562-563. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Çağrıcı, Mustafa, “Gurur”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/562-563. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Demir, Selim. Kelam İlmi Açısından Kuran ve Sünnette Kibir. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Demirci, Muhsin. Kur’an’ın Temel Konuları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2000.
• Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Beyan Yayınları, 1986.
• Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem İbni Manzur. Lisanu’l-Arap. 15 Cilt. Beyrut: y.y., 1955.
• Ebu’l-Feyz Muhammed Murteza ez-Zebidi. Tacu’l-Arus min Cevahiri’l-Kamus. 40 Cilt. Beyrut-Lübnan: Daru’l-Fikir, 1994.
• Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer İbni Kesir. Tefsiru’l-Kurani’l-Azim. Thk. Seyyid Muhammed Seyyid, Vecih Muhammed Ahmed. Kahire: Daru’l-Hadis, 1423/2002.
• Ebu’l Huseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriyya. Mu’cem Mekayisı’l-Luğa. thk. Abdusselam Muhammed Harun, 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Ciyl, t.y.
• Ekin, Yunus. Kuran’a Göre İnançsızlık. İzmir: Işık Yayınları, 2001.
• Fromm Erich. Hayatı Sevmek. çev. Ali Köse. İstanbul: Arıtan Yayınevi, 1996.
• Gençtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Gençtan, Engin. İnsan Olmak, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Gür, Süleyman. Kuran’da Tuğyan Kavramı. Rize: Rize Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 2013.
• İslamoğlu, Mustafa. İman: İnsanın Saadeti. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 17. Baskı, 2007.
• Kalın, İbrahim. Açık Ufuk: İyi, Doğru ve Güzel Düşünmek Üzerine. İstanbul: İnsan Yayınları, 2021.
• Karagöz, İsmail. Kur’an’da Dört Kavram. Ankara: T. D. V. Yayınları, 2015.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’an’da İnsan Psikolojisi. İstanbul: Yalnızkurt Yayınları, 1997.
• Kaya, Remzi. “Kur’an-ı Kerim’de İnsan-Şeytan İlişkisi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12/2, (2003), 1-30.
• Pak, Zekeriya. Kuran’da Kulluk. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1999.
• Polater, Kadir. “Kur’an Açısından Kibir Sorunu Ve Sonuçları”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/1, (2013), 63-88.
• Ragıb Ebu’l-Kasım el-Hüseyin b. Muhammed el-İsfehani. el-Müfredat fî Garibi’l-Kur’an. thk. Safvan Adnan Davudi. Dimeşk: Daru’l-Kalem, 1992.
• Razi Fahruddin. Tefsirü’l-Kebir. Beyrut: Dar-u İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1420/1999.
• Said, Cevdet. Bireysel ve Toplumsal Değişmenin Yasaları. çev. İlhan Kutluer. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Sami, Şemseddin. Kamus-i Türki. İstanbul: Çağrı Yayınları, t.y.
• Şahinalp, Mehmet Vehbi. “Kuran-ı Kerimde “Mütref” Kavramı ve İlişkili Olduğu Diğer Kavramlar”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/23, (2000), 49-79.
• Şeriati, Ali. İnsan. çev. Şamil Öcal. Ankara: Fecr Yayınları, 1997.
• Topaloğlu, Bekir, “Masiyet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/77. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ünal, Ali. Kur’an’da Temel Kavramlar. İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.