İç Denetim Etkinliğinin Belirleyicileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 949 - 966, 02.08.2022

Kadir Gökoğlan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1100666

Öz

İç denetim, işletme faaliyetlerine katma değer sağlamak amacıyla gerçekleştirilen faaliyetler bütünüdür. Etkin ve
verimli bir iç denetim sistemi, işletmelerin faaliyetlerinde sürdürülebilirliğin sağlanmasında ve rekabet gücünün
artmasında stratejik bir öneme sahiptir. Bir işletmede iç denetim sisteminin kurulması ve uygulamaya konulması
üst yönetimin sorumluluğu altındadır. Bu nedenle üst yönetimin iç denetim hususunda gayretli ve şeffaf olması
gerekmektedir. Bu çalışma, yönetim perspektifinden işletmelerde etkin bir iç denetim faaliyetinin etkinliğinin
sağlanmasında etkin rol oynayan faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla işletmelerdeki
denetim birimlerinin etkinliği, denetim çalışmalarının kalitesi, örgütsel bağımsızlık, kariyer ilerleme fırsatları ve
üst yönetimin iç denetim birimine desteği kriterleri dikkate alınarak belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada
Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren işletmeler üzerinde yüz yüze anket uygulaması
gerçekleştirmiştir. Anketlerden elde edilen veriler frekans analizleri ve regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir.
Araştırma sonucunda işletmelerdeki iç denetçilerin yetkinliği, denetim çalışmalarının kalitesi, örgütsel bağımsızlık
ve kariyer ilerleme fırsatlarının mevcut olması ile işletmelerin denetim birimlerinin etkinliği üzerinde istatistiksel
olarak anlamlı ve olumlu bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Fakat istatistiksel olarak işletmelerin üst yönetim
desteği ile işletmelerin iç denetim birimlerinin etkinliği arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı ve işletmelerin iç
denetim birimlerinin etkinliği üzerinde hiçbir etkiye sahip olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, İç Denetimin Etkinliği, İç Denetim Etkinliği Belirleyicileri

Research on The Determinants of Internal Audit Effectiveness in Business

Öz

Internal audit is the set of activities carried out in order to provide added value to business activities. An effective
and efficient internal audit system has strategic importance in ensuring sustainability in the activities of
enterprises and increasing their competitiveness. The management of the firms is also responsible for theimplementation and monitoring of effective audit operations. Therefore, top management must be thorough and
open in their approach to internal audits. As a result, internal audit efforts are critical for businesses. This study
was conducted from a management standpoint to establish the elements that actively contribute to the
effectiveness of effective internal audit activity in organizations. The efficacy of audit units in organizations, the
quality of audit work, organizational independence, career advancement prospects, and senior management
support for the internal audit unit were all attempted to be assessed using the criteria. In the study, he conducted
face-to-face interviews with enterprises in the Diyarbakir Organized Industrial Zone. The research found that
the competency of internal auditors in firms, the quality of audit work, organizational independence, and career
advancement prospects existed and that enterprises had a statistically significant and beneficial influence on the
efficacy of audit units. However, statistical analysis revealed that there is no relevant association between the
businesses' senior management's support and the efficacy of the enterprises' internal

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, Effectiveness of Internal Audit, Determinants of Internal Audit Effectiveness

Kaynakça

• Akçay, S. (2013).Türkiye’de iç denetim sürecinin kamu kurumlarının faaliyet sonuçları üzerindeki etkinliği: belediyeler üzerine bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi. 15(1). 57-77.
• Akın Tosun, K. ve Acar, D. (2021). İç denetimin etkinliğini belirleyen faktörlere ilişkin ulusal ve uluslararası literatür incelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (39). 181-208.
• Akyel, R. (2010). Yönetimde iç kontrol, iç denetim ve dış denetim fonksiyonlarının birbirleri ile ilişkileri ve türk kamu yönetiminde uygulanmalarının değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 19(3). 1-22.
• Armstrong, E. A. and Yidana, D. (2019). Determinants of internal audit effectiveness in selected hospitals within the kumasi metropolis. International Journal of Research and Innovation in Social Science. 2(7). 165-168.
• Badara, M. A. S. and Saidin, S. Z. (2014). Empirical evidence of antecedents of ınternal audit effectiveness from nigerian perspective. Middle-East Journal of Scientific Research. (19). 460-471.
• Cohen, A. and Sayag, G. (2010). The effectiveness of internal auditing: an empirical examination of its determinants in ısraeli organisations. Australian Accounting Review. 54(20). 296-307.
• De Smet, D. and Mention, A. (2011). Improving auditor effectiveness in assessing kyc/amlpractices: case study in a luxembourgish context. Managerial Auditing Journal. 26(2). 182–203.
• Dellai, H. and Omri, M. A. B. (2016). Factors affecting the ınternal audit effectiveness in tunisian organizations. Research Journal of Finance and Accounting. (7). 208-221.
• Dınh T. H., Pham D. C. and Nguyen T. T. (2021). Factors affecting the ınternal audit effectiveness of steel enterprises in vietnam. Journal of Asian Finance Economics and Business. 8(1). 271–283.
• Doyrangöl, N. C. (2007). İşletme çevresindeki olumsuz gelişmeler karşısında iç denetimin yeri ve önemi. Mali Çözüm Dergisi. (60). 33-42.
• Drogalas, G. A., Pazarskis, M., Anagnostopoulou, E., and Papachristou, A. (2017). The Effect of internal audit effectiveness, auditor responsibility and training in fraud detection. Journal of Accounting and Management Information Systems. 16(4). 11-32.
• Endaya, K. A. and Hanefah, M. M. (2016). Internal auditor characteristics, internal audit effectiveness and moderating effect of senior management. Journal of Economic and Administrative Science. (32). 160-176.
• Eulerich, M., Georgi, C. and Schmidt, A. (2020). Continuous auditing and risk based audit planning: an empirical analysis. Journal of Emerging Technologies in Accounting. 17(2). 141–155.
• Gürdal, T. ve Çıplak, V. (2014). Kamu kesiminde iç denetimin etkinliği. 29. Türkiye Maliye Sempozyumu. Sakarya Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü. Antalya. 205-241.
• Hailemariam, Sh. (2014). Determinants of ınternal audit effectiveness in the public sector, case study in selected ethiopian public sector offices. Master Thesis in Accounting and Finance (MSC.) Jimma University. College of Business and Economics.
• Hazaea, S. A., Tabash, M. I., Khatib, S. F. A., Zhu, J. and Al-Kuhali, A. A. (2020). The impact of internal audit quality on financial performanceof yemeni commercial banks: an empirical ınvestigation. Journal of Asian Finance Economics and Business. (11). 867–875.
• IIA, Uluslararası İç Denetim Standartları, 2017.
• Kapic, Jadranka (2013). Internal supervision, ınternal control and ınternal audit. Business Consultant /Poslovni Konsultant. 5(31). 62-73.
• Kızılboğa, R. ve Özşahin, F. (2013). “Etkin bir iç kontrol sisteminin iç denetim faaliyetine ve iç denetçilere katkısı.” Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 6(2). 220-236.
• Koç, S. (2022). “İşletmelerde iç denetim ve iç kontrol yapısı etkileşimi.” İşletme. 3(1), 105- 120.
• Korkmaz, U.(2007).” Kamuda iç denetim (1), Bütçe Dünyası Dergisi. 2(25). 4-15.
• Mustika, A. C. (2015). Factors affecting the internal audit effectiveness. Jurnal Akuntansi Dan Auditing. (12). 89- 109.
• Özbek, Ç. (2012). İç denetim: kurumsal yönetim, risk yönetimi, iç kontrol. İstanbul: TİDE Yayınları. 458-459.
• Parlak, N. (2020). İç denetim sisteminin etkinliği ve verimliliğe etkisi: özel sağlık kuruluşu personeli üzerine bir uygulama. Denetişim. (20). 96-107.
• Pilcher, R. and Gilchrist, D. and Singh, I. 2011. The relationship between internal and external audit in the public sector – A case study, in Steven Cahan (ed), 2011 AFAANZ Conference, Jul 5 2011. Darwin: Wiley InterScience.
• Sabuncu, B. (2017). İşletmelerde iç denetim ve iç kontrol ilişkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 18(2). 161-174.
• Sevim, Ş. ve Eliuz, A. (2007). Denetim komitelerinin iç denetimin etkinliği üzerindeki rolleri ve imkb’de bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi.(36). 60-70.
• Shoommuangpak, P. and Ussahawanitchakit, P. (2009). Audit strategy of cpas in thailand: How does it affect audit effectiveness and stakeholder acceptance?. International Journal of Business Strategy. 9(2). 136-157.
• Tackie, G., Marfo-Yiadom, E. ve Achina, S. O. (2016). Determinants of ınternal audit effectiveness in decentralized local government administrative systems. International Journal of Business and Management, 11(11): 184-195.
• Türedi, H.,Zor, Ü. ve Gürbüz, F. (2015). Risk odaklı iç denetim. Muhasebe Ve Finansman Dergisi. (66). 1-20.
• Unegbu, A. O. And Kida, M. I. (2011). Effectiveness of internal audit as instrument of improving public sector management. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (JETEMS). 2(4). 304-309.
• Ussahawanitchakit, A. and Intakhan, A. (2011). Audit professionalism, audit independence and audit effectiveness of cpas in thailand. International Journal of Business Research. 11(2). 1-11.
• Uzun, A. K. (2009) ”Kamu Yönetiminde İç Kontrol ve İç Denetim Yaklaşımı .” Denetişim. (3). 59-65.