Türkçe Öğretmenlerinin Öz Değerlendirme Uygulamaları Üzerine Bir Durum Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 997 - 1024, 02.08.2022

Melek Kılıç , Bircan Eyüp

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1103848

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin öz değerlendirme uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Artvin ilinde bulunan Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet ortaokullarında görev yapmakta olan 16 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Türkçe öğretmenlerinin öz değerlendirmeye yönelik yaptıkları tanımlarda farklılıklar olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin çoğunun öz değerlendirmeyi, kişinin kendisini değerlendirmesi şeklinde tanımladıkları belirlenmiştir. Türkçe öğretmenlerinin çoğunluğunun öz değerlendirmeye yönelik çalışmalar yapmayı tercih ettiği ve bu çalışmaların daha çok olumlu katkısı olduğunu düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin çoğu öz değerlendirme yapmanın öğrencinin kendisini görmesine ve tanımasına imkân verdiğini belirtmiştir. Türkçe öğretmenlerinin önemli bir kısmı öz değerlendirme uygulamalarına yönelik öğrencilerin olumlu bir tutum sergilediğini ancak öz değerlendirme yaparken objektif olamadıklarını ifade etmiştir. Öğretmenlerin daha çok yazma ve okuma öğrenme alanlarına yönelik öz değerlendirme yaptırdığı belirlenmiştir. Özellikle de öğrencinin kendini ifade edebilmesi adına bunu seçtiklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin çoğunun ders kitabındaki uygulamaların haricinde de sınıf içerisinde öz değerlendirme çalışmaları yaptığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki öğretmenlerin öz değerlendirme ve öğrencinin değerlendirme sürecine katılmasına imkân veren diğer değerlendirme yöntemleri konusunda kendilerini geliştirmeleri gerekmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı da bu konuda öğretmenlere gerekli desteği sağlamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretmeni, Türkçe dersi, öz değerlendirme, ölçme değerlendirme.

A Case Study on Self-Evaluation Practices of Turkish Language Teachers

Öz

The aim of this research is to examine the views of Turkish language teachers about self-evaluation practices. The research was designed as a case study. The study group of the research consists of 16 Turkish language teachers working in public secondary schools affiliated with the Ministry of National Education in Artvin. The data were collected with a semi-structured interview form. Content analysis was used in the analysis of the data. As a result of the research, there were differences in the definitions of Turkish teachers for self-evaluation. It was concluded that the majority of Turkish language teachers preferred to work on self-evaluation, and they thought that these studies had more positive contributions. Most of the teachers stated that self-evaluation allows students to see and know themselves. A significant number of Turkish teachers stated that students have a positive attitude towards self-evaluation practices, but they cannot be objective while doing self-evaluation. It was determined that teachers mostly have self-evaluation for the learning areas of writing and reading. In particular, they stated that they chose it to make student express themselves. It was seen that most of the teachers also use self-evaluation practices in the classroom, apart from textbook practices. Based on the results obtained, teachers need to improve themselves on self-evaluation and other evaluation methods that allow students to participate in the evaluation process. In this regard, the Ministry of National Education should also provide the necessary support to teachers in this regard.
Keywords: Turkish language teacher, Turkish lessons, secondary school, assessment-evaluation, self-evaluation.

Anahtar Kelimeler

Turkish language teacher, Turkish lessons, assessment-evaluation, self-evaluation.

Kaynakça

• Abalı-Öztürk, Y., & Şahin, Ç. (2013). Süreç odaklı ölçme-değerlendirme yöntemlerinin uygulanmasında yaşanacak güçlüklere ilişkin sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 109-129.
• Aydeniz, A., & Gilchrist, M. A. (2013). Using self-assessment to improve college students’ engagement and performance in introductory genetics. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 7(2), 1-17.
• Bayat, Ö. (2010). İngilizce yazılı anlatım derslerinde uygulanan akran ve öz değerlendirme etkinliklerine yönelik öğrenci görüşleri. Dil Dergisi, 150, 70-81.
• Bayrak, F., & Yurdakul, H. (2016). Web-tabanlı öz-değerlendirme sisteminde öğrenenlerin öz-müdahale algısı ve test alma davranışlarının başarı üzerine etkisi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 221-236.
• Birgin, O. (2008). Alternatif bir değerlendirme yöntemi olarak portfolyo değerlendirme uygulamasına ilişkin öğrenci görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-24.
• Cansız-Aktaş, M. (2019). Nitel veri toplama teknikleri. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri, (ss. 114-135). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları-nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev. Ed.). Edam Yayımları. (Eserin orijinali 2002’te yayımlandı.)
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri-beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal Kitabevi. (Eserin orijinali 2013’te yayımlandı.)
• Çepni, S. (2018). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (8. baskı). Celepner Matbaacılık.
• Çepni, S. (2012). Öğretim teknikleri. S. Çepni ve S. Akyıldız (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri, (ss. 173-206). Celepner Matbaacılık.
• Dalgacı, S., & Büyükikiz, K. K. (2021). Geri bildirim olarak çoklu değerlendirme yaklaşımının Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin yazma becerisine etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 207-224.
• Doğan, C. D. (2017). Müzelerin eğitim ortamı olarak kullanılması: ölçme ve değerlendirme uygulamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 234-248.
• Doğan-Kahtalı, B., & Çelik, Ş. (2020). Assessment and evaluation in the 2019 Turkish course curriculum and the levels of Turkish teachers in using the assessment and evaluation tools. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(2), 237-244.
• Duran, M., Mıhladız, G., & Ballıel, B. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlilik düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 26-37.
• Eğmir, E., & Ocak, G. (2017). Eleştirel düşünme öğretim programının öğrencilerin eleştirel düşünme becerisi ve öz değerlendirme düzeylerine etkisi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 138-156. https://doi.org/10.30831/akukeg.335388
• Eriksson-Gustavsson, A. L., & Samuelsson, J. (2011). The importance of self-assessed oral and written language ability for boys’ and girls’ grades in school. Journal of Theory and Practice in Education, 7(2), 174-191.
• Erman-Aslanoğlu, A. (2017). Grup içinde bireyin değerlendirilmesi: Akran ve öz değerlendirme. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 35-50.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Göçen, G. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı yazma uygulamalarına yönelik öz değerlendirmeleri. DİYALEKTOLOG, 19, 469-502. http://dx.doi.org/10.22464/diyalektolog.270
• Güdek, B., & Öztürk, D. (2016). Viyolonsel öğretiminde öz değerlendirme uygulamalarının öğrencilerin performansına ve tutumlarına etkisi. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(39), 1149-116. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9097
• Karakaya, B., Mede, E., & Selçuk, M. (2017). Students' accuracy and perceptions about self-assessment in English speaking classrooms. The Journal of International Education Science, 4(12), 265-280.
• Kösterelioğlu, İ., & Çelen, Ü. (2016). Öz değerlendirme yönteminin etkililiğinin değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(2), 671-681.
• Külte-Çağlar, S. (2016). Türkçe dersinde öğrencilerin strateji öğretimi ve özdeğerlendirme yoluyla özetleme becerilerinin geliştirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa. http://i-rep.emu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11129/2822 Erişim tarihi: 13.12.2021
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. London: Sage.
• Mamur, N. (2011). Görsel sanatlar eğitimi alan öğretmen adaylarının alanlarına yönelik ölçme ve değerlendirme araç ve yaklaşımlarına ilişkin yeterlikleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 597-626.
• Merriam, S. (2018). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber (3. baskı). Nobel Yayıncılık. (Eserin orijinali 2013’te yayımlandı.)
• Mertoğlu, H., & Gürdal, A. (2017). Fen bilgisi öğretmenlerinin öğretim metot teknikleri ile ilgili öz değerlendirmeleri ve uygulamaları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(45), 262-278. doi: 10.16992/ASOS.12184
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1- 5. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf. Erişim tarihi: 21.03.2021
• Nazlıçiçek, N., & Akarsu, F. (2008). Fizik, kimya ve matematik öğretmenlerinin değerlendirme araçlarıyla ilgili yaklaşımları ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 33(149), 18-29.
• Özan, S., & Yurdabakan, İ. (2008). Öz ve akran değerlendirmenin temel iletişim becerileri başarısı üzerindeki etkileri. Tıp Eğitimi Dünyası, 27(27), 27-39.
• Özdemir, S. M. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme araçlarına ilişkin yeterlilikleri ve hizmet içi eğitim ihtiyaçları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 784-816.
• Saat, F. (2019). İlkokulda öz değerlendirmeye dayalı sesli okuma yönteminin akıcı okuma ve okuduğunu anlamaya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi, Nevşehir.
• Süğümlü, Ü. (2021). Türkçe öğretiminde öz değerlendirme uygulamaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 733-752. https://doi.org/10.37217/tebd.972445
• Şahin, M. G., & Şahin-Kalyon, D. (2018). Öğretmen adaylarının öz-akran-öğretmen değerlendirmesine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1055-1068. https://doi.org/10.24106/kefdergi.393278
• Şaşmaz-Ören, F., Karapınar, A., Sarı K., & Gürcan, F. (2021). Öğrencilerin gözünden portfolyo uygulaması: öz değerlendirme ve dosya kapak görseli analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 408-440.
• Tan, Ş. (2019). Öğretimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
• Ulu M., & Başaran M. (2013). Video öz değerlendirme tekniğinin akıcı okuma becerisinin gelişimine etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(38), 1- 10.
• Uysal, K. (2008). Öğrencilerin ölçme değerlendirme sürecine katılması: akran değerlendirme ve öz değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Uzun, A. (2010). İlköğretim 4. ve 7. sınıf öğrencilerinin öz değerlendirme uygulamalarına yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Uzun, A., & Yurdabakan, İ. (2011). İlköğretim öğrencilerinin öz-değerlendirmeye yönelik tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(22), 51-69.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, F. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki alternatif ölçme-değerlendirme yöntemlerine yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. YÖK.
• Yiğit, F., & Kırımlı, B. (2015). Türkçe öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerinin işlevleri ve kullanılma sıklığı hakkındaki görüşleri. Millî Eğitim Dergisi, 45(205), 64-86.