Türkiye’de Cumhuriyet Sonrası Çıkan Çocuk Dergi Kapak Tasarımlarının Görsel Analizi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1419 - 1440, 02.08.2022

Nilüfer Üstündağ , Ufuk Bakan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1114561

Öz

Bu çalışma, ülkemizde Cumhuriyet sonrası yayın hayatına başlayan çocuk dergi kapak tasarımlarının görsel
tasarım özelliklerini içerik analizi yöntemine göre incelemektedir. İçerik analiz ilk olarak metinlerin sistematik
bir şekilde düzenlenerek sözcüklerin daha önce belirlenen ölçütlere göre küçük birimler haline getirildiği
yenilenebilir, objektif bir yaklaşımdır. Araştırmanın örneklemi Bilim Çocuk 266 (%40,9), Çocuk Sesi 135 (%20,8),
Doğan Kardeş 12 (%1,8), TRT Çocuk, 48 (%7,4), Türkiye Çocuk 34 (%5,2), Yavru Türk 10 (%1,5), Kırmızı Fare
61(%9,4), Çocuk Haftası 84 (12,9) dergilerinin seçilen sayılarından oluşmaktadır. Bu dergilerden seçilen 655
kapak kronolojik olarak toplanmış, McMullen (2019) tarafından hazırlanan form üzerinde değişiklik yapılarak
kodlanmıştır. Bu form renk, sayfa düzeni, tipografi, imge, imge türleri ve açıklayıcı ikinci başlık olmak üzere altı
başlık ve toplam 39 maddeden oluşmaktadır. Çocuklara yönelik hazırlanan dergilerin tasarımında kullanılan
görsel bileşenlerin hedef kitlenin yaş aralığı dikkate alınarak hazırlanıp hazırlanmadığı araştırmanın bir
boyutunu oluşturmaktadır. Dergi kapak tasarımında kullanılan; tipografi, imge, renk ve sayfa düzeninin derginin
görsel kimliği adına her bir sayıda aynı tasarım dilinde devam edip etmediği araştırmanın bir diğer boyutunu
teşkil etmektedir. Ayrıca araştırmada dergi tasarımında dikkat edilmesi gereken diğer hususlara ilişkin çözüm
önerileri de sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yayıncılık, Çocuk dergileri, Dergi kapak tasarımı, Sayfa düzeni, Tipografi, İllüstrasyon

Visual Analysis of Post-Republic in Turkey Children's Magazine Cover Designs

Öz

In this study, the content analysis method was used in accordance with the predetermined form to analyze the
design elements in the cover design by examining the visual design features of the children’s magazine cover
designs that started its broadcasting life after the republic and recently in our country. Content analysis is a
renewable, objective approach in which texts are first systematically arranged and words are organized into
small units by arranging them according to predetermined criteria. The universe of the research consists of
Bilim Çocuk 266 (40.9%), Çocuk Sesi 135 (20.8%), Doğan Kardeş 12 (1.8%), TRT Çocuk48 (7.4%), Türkiye Çocuk
34 (5%), 2), Yavru Türk 10 (1.5%), Kırmızı Fare 61 (9.4%), Çocuk Haftası 84 (12.9). The issues of Bilim Çocuk,
Çocuk Haftası, Çocuk Sesi, Doğan Kardeş, Kırmızı Fare, TRT Çocuk, Türkiye Çocuk, Yavru Türk magazines,
which constitute the universe of the research, were collected chronologically. The coding categories for thecontent analysis of the visual stylistic features on the identified 655 children’s magazine covers were created by
making changes on the form prepared by McMullen 2019. The control form prepared for examining the visual
features of these journals consists of six headings including the colors used, page layout, typography, image,
visual identity, and the second explanatory heading, and a total of 39 items under the headings. One aspect of
the research is whether the visual components used in the design of the magazines for children are prepared
considering the age range of the target audience. Used in magazine cover design; Another dimension of the
research is whether the typography, image, color and page layout continue in the same design language in
each issue for the visual identity of the magazine. In addition, solutions for other issues that should be
considered in magazine design are also presented

Anahtar Kelimeler

Publishing, Children’s magazines, Magazine cover design, Page layout, Typography, Illustration

Kaynakça

• Ambrose, G., Harris, P. (2012). Tipografinin Temelleri. (Çev. B. Bayrak). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Ambrose, G., Harris P. (2013). Grafik Tasarımın Temelleri, Grafik Tasarımda Sayfa Düzeni. (D. B. İz, Çev.). İstanbul: Literatür.
• Atabay, M. (2015). Türk Basın Tarihi 1981’den Günümüze Türk Basın Tarihi ve Gazeteciler İstanbul: Paradigma Akademi Yayınları.
• Bağcı, H. (2007). Dokuzuncu sınıf bilgi ve iletişim teknolojileri ders Kitabının görsel tasarım ilkelerine göre Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Başaran Taş, E. (2008). Türkiye’de Çocuk Dergilerinin Çocuk Eğitimine Katkısı ve Milliyet Kardeş̧ Dergisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Becer, E. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Becer, E. (2002). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Demiryürek, G. (2009). Türkiye Çocuk, Diyanet Çocuk ve Ebe Sobe Çocuk Dergilerinin Yapısal Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Demiryürek, G. (2012). Trt Çocuk Dergisi’nin Yapısal Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (3), 1017-1034. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/48698/619580
• Dizdar, F. (2019). 4-6 Yaş Çocuk Kitabı Tasarımlarının Ebeveyn Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Duman, D. ve Doğdu, M. (2010). 1930-1950 Dönemi Çocuk Dergilerinde Yurttaşlık Bilinci Gelişimi Kapsamında Ulus-Devlet Algısının Sağlanması: “Türk Çocuğu- Cumhuriyet Çocuğu. ÇTTAD. IX 20 (21)157-170.
• Erdoğan Aydın, D. (2015). Kitap ve E-Kitap Tasarımının Tarihsel Gelişimi ve Grafik Tasarım İlkeleri Üzerinden İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
• Erdal, G. (2015). İletişim ve Tipografi. İstanbul: Hayal Perest Yayınları.
• Ersan, M. & Bayraktar, C. (2021). Resimli Çocuk Kitaplarında Sembolik Temsil ve Kolaj. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11 (4), 1360-1375.
• Ertuğ, H. (1970). Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Evans, P. (2006). Exploring Publication Design. USA: Thomson Delmar Learning.
• Gezmen, B. (2019). Bir Eğitim Aracı Olarak Çocuk Dergileri: ‘‘Mavi Kırlangıç’’ Çocuk Dergisi . Erciyes İletişim Dergisi, 6 (1) , 59-80 . DOI: 10.17680/erciyesiletisim.466195
• Gülleb, O. (2021). Türkiye’de Çocuk Dergiciliğinde Tasarım: Kırmızıfare Dergisi Örneği. Aksaray İletişim Dergisi, 3 (2) , 331-361 . DOI: 10.47771/aid.836045
• Hartas, L. (2004). How To Draw & Sell Digital Cartoons. (Çev. M. Sığınır) UK: Ilex.
• Hepkul, A. (2002). Bir Sosyal Bilim Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-12.
• Hunt, P. (2002). Children's Literature. London and New York: Routledge.
• Karaduman, B. (2007). Bir Derginin Görsel Kimlik Tasarımında Biçim ve İçerik İlişkisi Açısından Tipografinin Önemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Karaman. M. A. (2004). Osmanlı Modernleşmesinde Basın. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 131-142.
• Kazancı Gül, M. (2017). 3-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Resimli Çocuk Kitaplarının İç Yapı Özelliklerinin İncelenmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress Bildiri Özetleri Kitabı.
• Kondracki, N. L., Wellman, N. S., & Amundson, D. R. (2002). Content Analysis: Review of Methods and Their Applications in Nutrition Education. Journal of Nutrition Education and Behavior, 34(4), 224–230. doi:10.1016/s1499-4046(06)60097-3
• Kul, N. (2014). Evrensel Bakış̧ Açısıyla Ülkemizde 1930-2010 Yılları Arasında Basılan Resimli Çocuk Kitapları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuyucu, M. (2016). Çocuk Dergilerinde İçerik Çeşitliliği: TRT Çocuk Dergisi Örneği. Proceedings of ADVED 2016 2nd International Conference on Advances in Education and Social Sciences içinde (150-167.ss). İstanbul
• McMullen, M. (2020). The Eastern/Western Cultural Divide: A Visual Content Analysis of Printed Graphic Design. The International Journal of Visual Design, 14(3), 1–14. doi:10.18848/2325-1581/cgp/v14i03/1-14
• Nikolajeva, M. & Scott, C. (2006). How Picturebooks Work, New York: Routledge Press.
• Okay, C. (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Özcan, O. (2008). İnteraktif Media Tasarımında Temel Adımlar, İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Özek, B. (2015). Okul Öncesi Çocuk Kitaplarındaki İllüstrasyonların, Çocuğun Gelişimine Etkileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özsoy, V. & Özaydın, A. (2015). Görsel Tasarım Öge ve İlkeleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Remondino, F., El-Hakim, S. (2006). Image-Based 3d Modellıng: A Revıew. Journal of the The Photogrammetric Record, 21(115), 269-291.
• Sever, S. (2002). Çocuk Kitaplarına Yansıtılan Şiddet (Milli Eğitim Temel Yasası ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Bağlamında Bir Değerlendirme). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2), 25-37
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. 3. Baskı. İstanbul: Kök Yayıncılık.
• Sever, S. (2018). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayın Grubu
• Söylemez, Y. (2018). Görsel İletişimde Çocuk Afişleri. İstanbul: İKSAD Publishing House.
• Şahinbaş, S. (1991). Yazılı Alman Basını İçinde Gençlik Basını. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şeyda, E. (2005). Çocuk Dergiciliğine Dair Tarihi Bakış̧: Osmanlıca Çocuk Dergileri. Yağmur Dergisi.
• Şimşek, H. (2001). XX. Yüzyıl Çocuk Dergiciliği ve Eğitsel İşlevleri Üzerine. Milli Eğitim Dergisi. 151.
• Şimşek, T. (2016). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Temizyürek, F., Şahbaz, Namık K., & Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. 1 Baskı. Ankara: PEGEM Akademi.
• Tepecik, A. (2002). Grafik Sanatlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Tuncay, A. M. (1998). Dergi Tasarımı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi (1. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tuzcu, S. (2021). Çocuk Kitabı Resimlemesinde Deneysel Malzeme Kullanımı: Okul Öncesi Çocuk Şarkılarını İçeren Bir Kitap Resimlemesi ve Tasarım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okul Öncesinde Çocuk. İstanbul: Ya-pa Yayın Pazarlama.
• Uçar, T. F. (2004) Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Ungan, S. ve Yiğit, F. (2014). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 10, 184-198.
• Walker, S., & Reynolds, L. (2003). Serifs, sans serifs and infant characters in children’s reading books. Information Design Journal, 11(2-3), 106–122. doi:10.1075/idj.11.2.04wal
• Yeraltı, Gürol (2005). “Grafik Sanatı İçerisinde Afiş Sanatımızın Gelişimi”, Anadolu Sanat Dergisi, - 16 (22), 175-189.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğitbaşı, K. G. (2014). Türkiye'de Çocuk Dergiciliği: TRT Çocuk Dergisi Örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 37-56.
• Yöntem, O. (2017). Türkiye ve Dünyada Geleneksel İllüstrasyondan Dijital İllüstrasyona Geçiş; Eğitim ve Sektörle Bağlamda Kullanımları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Yücebaş, Ç. (2006). Grafik Tasarımda Görsel Bütünlük Oluşturmada Tipografi İle Görseller Arasındaki İlişki ve Sanat Eğitimindeki Yeri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir