Amorium İç Sur Kazıları (2020-2021) Beylikler ve Erken Osmanlı Dönemi Sırlı Seramik Buluntuları

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 2291 - 2306, 30.11.2022

Mehmet Kurt

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1094700

Öz

Bu çalışmada Amorium Kenti kazılarında tespit edilen ve toplamda 35 adet ağız ve kaide parçasından oluşan sırlı seramik buluntusu ele alınmıştır. Söz konusu buluntular, 2020-2021 yılları arasında kentin Yukarı Şehir bölümünde yer alan İç Sur alanında tespit edilmiştir. Bu çalışma ile tespit edilen sırlı seramik buluntularının tanımlanması ve tarihlendirilmesi amaçlanmıştır. İç Sur sırlı seramik buluntuları, üretim teknikleri göz önünde bulundurularak tek renk yeşil sırlı, tek renkli sgrafitto ve çok renkli sgrafitto olmak üzere üç ayrı grup halinde ele alınmıştır. Benzer hamur, astar, sır ve form özellikleri sergileyen İç Sur sırlı seramik buluntuları, aynı üretim grubuna ait gibi görünürler. Orta Anadolu ve Batı Anadolu’daki benzer örnekleriyle karşılaştırılarak tanımlanan buluntular, yine benzer örnekleri ve İç Sur alanı içerisinde tespit edildikleri alanlar dikkate alınarak tarihlendirilmiştir.
Amorium sırlı seramik buluntuları, kentteki Türk-İslam dönemi yerleşimine ilişkin veri sunmasının yanı sıra seramik buluntularıyla ilgili yapılan çalışmalara katkıda bulunması açısından önemlidir. Nitekim Orta Anadolu’daki seramik buluntularına ait veriler, bölgenin Geç Bizans, Beylikler ve Erken Osmanlı dönemlerini kapsayan geçiş sürecindeki üretim ve ticaretini kavrayabilme noktasında henüz yetersizdir. Aydınlatılması gereken bu hususta, Amorium sırlı seramik buluntularının, bu alanda yürütülen çalışmalara katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Amorium, Beylikler, Erken Osmanlı, Seramik, Ortaçağ Arkeolojisi

Amorium Inner Wall Excavations (2020-2021) Beyliks and Early Ottoman Period Glazed Ceramic Finds

Öz

In this study, the glazed ceramic finds, consisting of 35 mouth and base fragments, which were found in the Amorium City excavation, was discussed. The aforementioned finds were discovered in the Inner Wall area located in the Upper City section of the city between years 2020-2021. With this study, it is aimed to identify and date the glazed ceramic finds. The glazed ceramic finds of the Inner Wall were handled in three different groups, as monochrome glazed ware, monochrome sgrafitto ware and polychrome sgraffito ware, considering the production techniques. Inner Wall glazed ceramic finds, which exhibit similar clay, slip, glaze and form characteristics, seem to belong to the same production group. The finds, which were identified by comparing them with similar samples in Central Anatolia and Western Anatolia, were dated by considering similar samples and the areas where they were found within the Inner Wall area.
Amorium glazed ceramic finds are important in terms of contributing to the studies on ceramic finds as well as providing data on the Turkish-Islamic period settlement in the city. As a matter of fact, the data on the ceramic finds in Central Anatolia are still insufficient to comprehend the production and trade of the region during the transition period covering the Late Byzantine, Beyliks and Early Ottoman periods. In this matter that needs to be clarified, it is aimed that the Amorium glazed ceramic finds will contribute to the studies carried out in this area.

Anahtar Kelimeler

Amorium, Beyliks, Early Ottoman, Ceramic, Medieval Archeology

Kaynakça

• Altınsapan, M. E. ve Palalı, M. (2018). Eskişehir Karacahisar Kalesi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Arthur, P. (2006). Bizans ve Türk Dönemi’nde Hierapolis (Pamukkale). (N. Fırat, Çev.) İstanbul: Ege Yayınları. Baş, A. ve Dursun, Ş. (2019). Keykubadiye Sarayı kazısı 2015 yılı seramik buluntuları. Akdeniz Sanat Dergisi, 13, 56-77.
• Belke, K. ve Restle, M. (1984). Tabula Imperii Byzantini IV, Galatien und Lykaonien. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Böhlendorf-Arslan, B. (2004). Die Glasierte Byzantinische Keramik aus der Tukei. İstanbul: Ege Yayınları.
• Böhlendorf-Arslan, B., (2008). Keramikproduktion im byzantinischen und türkischen Milet. Istanbuler Mitteilungen, 58, 371-407.
• Bursalı, M. (2007). Eskişehir Karacahisar Kalesi sgraffito dekorlu Orta Çağ seramikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Demirel-Gökalp, Z. Erel, A. C. Tsiviskis, N. Yılmazyaşar, H. ve Kurt, M. (2020). 2018 Yılı Amorium Kazıları, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı, 4. Cilt, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 567-578.
• Demirel-Gökalp, Z., Erel A. C. ve Yılmazyaşar, H. (2018). 2016 Yılı Amorium Kazısı, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 557-570.
• Demirel-Gökalp, Z., Erel, A. C., Tsiviskis, N. ve Yılmazyaşar, H. (2016). 2014 Yılı Amorium Kazısı, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 199-214.
• Demirel-Gökalp, Z., Erel, A. C., Tsiviskis, N. ve Yılmazyaşar, H. (2019). Amorium Kazıları 2017, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 713-725.
• Doğer, L. (2004). Anaia-Kuşadası Kadıkalesi Kazısı 2002 Yılı Bizans Dönemi seramik buluntularının ön değerlendirmesi. Sanat Tarihi Dergisi, XIII(1), 1-31.
• Doğer, L. ve Armağan, M. E. (2020). Amorium, Yukarı Şehir İç Sur alanı kazısından Geç Orta Çağ sırlı seramikleri üzerine ilk gözlemler. Art-Sanat, 14, 71-110.
• Gök, S. ve Buğdaycı, B. (2019). 2018 yılı Kütahya Kalesi sondaj kazılarında ortaya çıkarılan Türk Dönemi sırlı seramikler. S. Ünan (Ed.) Kütahya Arkeoloji, Sanat Tarihi ve Tarih Araştırmaları, Kütahya Müzesi 2018 Yıllığı içinde (s. 259-287). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Gök, S., Altunkaynak-Duğan, S. ve Buğdaycı B. (2020). Kütahya Kalesi Türk Dönemi seramikleri (2019 yılı buluntuları). S. Ünan (Ed.) Kütahya Arkeoloji, Sanat Tarihi ve Tarih Araştırmaları, Kütahya Müzesi 2019 Yıllığı içinde (s. 177-191). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Gök-Gürhan, S. (2007). Akşehir Taş Medrese Müzesinde’ki Türk Dönemi seramikleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gök-Gürhan, S. (2008). Beylikler Dönemi’ne ait sgraffito teknikli ve tek renk sırlı kaplar (Manisa Gülgün Hatun Hamamı Buluntuları). Sanat Tarihi Dergisi, XVII(2), 59-83.
• Gök-Gürhan, S. (2009). 1995-2009 Yılları Arasında Beçin Kazısı’nda ortaya çıkarılan seramiklerin değerlendirilmesi. Sanat Tarihi Dergisi, XVIII(2), 45-70.
• Gök-Gürhan, S. (2010). Balat İlyas Bey Külliyesi Kazısında ortaya çıkarılan seramiklerin değerlendirilmesi. K. Pektaş ve diğerleri (Ed.). XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 291-305). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü.
• Greenewalt, C. H. (1977). The Eighteenth Campaign at Sardis 1975. Bulletin of the American Schools of Oriental Research 228.1, 47-59.
• Hamilton, W. J. (1842). Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia 1. London: Murray.
• Harrison, R. M. (1998). Amorium 1987: A Preliminary Survey. Anatolian Studies, 38, 175-184.
• Ivison, E. A. (2007). Amorium in the Byzantine Dark Ages (seventh to ninth centuries). J. Henning (Ed.). Post-Roman towns, trade and settlement in Europe and Byzantium, Vol. 2, Byzantium, Pliska, and the Balkans içinde (s. 25-29). Berlin: Walter de Gruyter.
• Katsari, C. Lightfoot, C. S. ve Özme, A. (2012). The Amorium mint and coin finds. Amorium Reports 4, Berlin: Academia Verlag.
• Lightfoot, C. S. ve Lightfoot, M. (2007), Anadolu’da bir Bizans kenti Amorium. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Niewöhner P. (2016). Der bischofspalast von milet. Archäologischer Anzeiger, 2015(2), 181-273.
• Özdeniz, H. H. (2019) Gevale Kalesi Kazılarında Bulunan Ortaçağ Seramikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özkul-Fındık, N. (2001). İznik Roma Tiyatrosu kazı buluntuları (1980-1995) arasındaki Osmanlı seramikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özkul-Fındık, N. (2003). Turkish glazed pottery. C. S. Lightfoot (Ed.). Amorium Reports 2 içinde (s. 105-118) Oxford: Bar Puplishing.
• Öztaşkın, M. (2009). Eskişehir Karacahisar Kalesi Ortaçağ seramiklerinden bir grup: Yeşil ve erguvan lekeli seramaikler. K. Pektaş ve diğerleri (Ed.). XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 524-536). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü.
• Öztaşkın, M. (2017). Byzantine and Turkish glazed pottery finds from Aphrodisias. S. Bocharov, V. François, A. Sitdikov (Ed.). Glazed Pottery of the Mediterranean and the Black Sea Region, 10th–18th centuries, vol. 2. içinde (s. 165-188). Kazan – Kishinev: Stratum Publishing.
• Spieser, J. M. (1996). Die Byzantinische Keramik Aus der Stadtgrabung von Pergamon. Berlin: Walter de Gruyter.
• Şahin, D. ve Gülsefa, G. (2017). Bursa Tophane seramikleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 77-101.
• Türe, S. (2014). Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı çevresindeki 200-2002 kurtarma kazılarında ele geçen seramik buluntuları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Uçar, H ve Uçar, A. (2018). Tire Kutu Han Kazısı Beylikler ve Osmanlı Dönemi seramikleri. Sanat Tarihi Dergisi, XXVII(1), 1-33.
• Waksman, S. Y ve Spieser, J. M. (1997). Byzantine Ceramics Excavated in Pergamon: Archaelogical Classification and Characterization of the Local and Imported Productions by PIXE and INNA Elemental Analysis, Mineralogy and Petrography. H. Maguire (Ed.). Material Analysis of Byzantine Pottery içinde (s.105-133). Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Yılmazyaşar, H. ve Demirel-Gökalp, Z. (2021). Amorium’da Yukarı Şehir İç Sur Kazıları (2014-2018). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1017-1050.