Football as a Catalyzator of Social Movements: The Case of the Çarşı and Ahlawy

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 1279 - 1300, 23.03.2023

Hasan Yeniçırak

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1188866

Öz

Today, football is a mass phenomenon adopted by billions of people. We cannot isolate football from politics. Football and politics, directly or indirectly, are in constant interaction. While football is a tool of legitimacy for the rulers and an opium that keeps the masses under control, it is a field where organization takes place for the social opposition. This situation causes football to be seen as one of the fields of struggle to be won. In this study, firstly, we will try to show how football keeps the masses under control and how it turns into a tool of legitimacy in the hands of the sovereigns. Afterwards, we will try to explain how football enables the organization of opposition movements which takes different forms from protests to revolutions. In this direction, we will draw attention to Çarşı, played an important role in the 2013 Gezi Park protests, and to the Al-Ahlwy, played an important role in the 2011 Egypt Revolution. The reason why we chose these two groups is that the opposition movement is limited to protest in one place and leads to revolution in the other. While the opposition movement was limited to the protest in the Gezi Park, why did it lead to a revolution in the Tahrir Square? The search for an answer to this question will allow us to rethink on the relationship between football and politics.

Anahtar Kelimeler

Football, state, politics, social movements, Çarşı, Al-Ahlwy

Toplumsal Hareketlerin Katalizörü Olarak Futbol: Çarşı ve Ahlavi Örneği

Öz

Futbol, günümüzde milyarlarca insan tarafından benimsenen, kitleselleşen bir olgudur. Kitleselleşen bu olguyu siyasetten soyutlayamayız. Futbol ve siyaset, doğrudan ya da dolaylı, bir bütünsellik içerisindedir. Futbol egemenler için futbol bir meşruiyet aracı, kitleleri kontrol altında tutan bir afyon iken, yönetilenler için toplumsal muhalefetin örgütlediği bir mecradır. Bu durum futbolun kazanılması gereken mücadele sahalarından biri olarak görülmesine yol açar. Problematiğini bu şekilde belirlediğimiz bu çalışmada, ilk olarak futbolun, kitleleri nasıl kontrol altında tuttuğunu, egemenlerin elinde nasıl bir meşruiyet aracına dönüştüğünü göstermeye çalışacağız. Akabinde, futbolun, protestolardan devrimlere varıncaya değin, muhalif hareketlerin örgütlenmesine nasıl olanak sağladığını açıklamaya çalışacağız. Bu doğrultuda, özellikle, 2013 Gezi Parkı olaylarında önemli bir rol üstlenen Beşiktaş taraftar grubu olan Çarşı’ya ve 2011 Mısır Devrimi’nde önemli bir rol üstlenen Al-Ahlwy taraftar grubuna dikkat çekeceğiz. Bu iki grubu seçmemizin sebebi, taraftar gruplarının merkezi rol aldığı muhalif hareketin bir yerde sadece protesto ile sınırlı kalırken, diğer yerde devrime yol açmasıdır. Gezi’de eylemlerin protestolarla sınırlı kalmasını sağlayan süreç, Mısır’da devrime nasıl yol açtı? Bu soruya cevap arayışı futbol ile siyaset arasındaki ilişki üzerine yeniden düşünmemize olanak sağlayacaktır?

Anahtar Kelimeler

Futbol, devlet, siyaset, toplumsal hareket, Çarşı, Al-Ahlwy

Kaynakça

• Adorno, T. W. (1996). The Culture Industry. Routledge.
• Adorno, T. W. (1997). Prisms. (Çev. Samuel Weber and Shierry Weber). The MIT Press.
• Aktütün, İ. (2010). Futbolun Siyasi Tarihine Kenar Notları. Cogito. 63, 8-26.
• Althusser, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Yusuf Alp & Mahmut Özışık). İletişim Yayınları.
• Bambery, C. (2002). Marksizm ve spor. Birikim, 158, 82-94.
• Bar-On, T. (1997). The Ambiguities of Football, Politics, Culture, and Social Transformation in Latin America. Sociological Research Online, 2(4), 15-31.
• Battini, A., & Koşulu, D. (2018). When ultras defend trees: framing politics through subcultural fandom-comparing UltrAslan and Çarşı before and during Occupy Gezi. Soccer & Society, 19(3), 418-439, DOI:10.1080/14660970.2017.1333673.
• Boniface, P. (2007). Futbol ve Küreselleşme. (Çev. İsmail Yerguz). NTV Yayınları.
• Brohm, J. M. (1989). Sport: A Prison of Measured Time. Pluto.
• Çiçek, A. C. (2021). Tarihsel Süreçte Futbol ve Siyaset: Maçlar, Rekabetler, Takımlar. Efe Akademi Yayınları.
• Çoban, B. (2008). Futbol ve Toplumsal Muhalefet. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26, 59-88.
• Dorsey, J. M. (2012). Pitched Battles: The Role of Ultra Soccer Fans in the Arab Spring. Mobilization: An International Journal, 17(4), 411-418.
• Eagleton, T. (2010, June 15). Football: A Dear Friend to Capitalism. Guardian. http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jun/15/football-socialism-crack-cocaine-people
• Eco, U. (1986). Travels in Hyper Reality. (Çev. William Weaver). A Harvest Book.
• Fişek, K. (1983). Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Dünyada ve Türkiye’de Spor Yönetimi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Galeano, E. (2021). Gölgede Güneşte Futbol (9. Baskı). (Çev. Ertuğrul Önalp, Mehmet Necati Kutlu). Can Yayınları.
• Guschwan, M. (2016). Fan Politics: Dissent and Control at the Stadium. Soccer & Society, 17(3), 388-402, DOI: 10.1080/14660970.2015.1082763.
• Hargreaves, J. (1982). Sport, Power and Ideology. Routledge, Kegan and Paul.
• Helvacı, A., Dadyan, S., & Erte, Ö. (2013). Çarşı geliyooor!: Şovalye ruhlu semt çocukları (15. Baskı). Okuyan Us.
• Inglis, D. (2004). Theodor Adorno on Sport: The jeu D’Esprit of Despair. İçinde R. Giulianotti (Ed)., Sport and Modern Social Theorists (ss. 81-95). Palgrave Macmillan.
• Irak, D. (2018). ‘Shoot some pepper gas at me!’ football fans vs. Erdoğan: organized politication or reactive politics?. Soccer & Society, 19(3), 400-417, DOI: 10.1080/14660970.2017.1333675.
• Kaufman, P. (2010). Playing and protesting: Sport as a vehicle for social change. Journal of Sport & Social Issues, 34(2), 154-175, DOI: 10.1177/0193723509360218.
• Kennedy, D., & Kennedy, P. (2013). Introduciton: reflections on the context of ‘Left Wing’ fan cultures. Soccer & Sport, 14(2), 117-131, DOI: 10.1080/14660970.2013.776463.
• Kossakowski, R., Nosal, P., & Woznak, W. (2020). Politics, Ideology anf Football Fandom: The Transformation of Modern Poland. Routledge.
• Kozanoğlu, C. (1990). Türkiye’de Futbol: Bu Maçı Alacağız. Kıyı Yayınları.
• Kuhn, G. (2011). Soccer vs. the State: Tackling Football and Radical Politics. PM Press
• Kuper, S. (1996). Futbol Asla Sadece Futbol Değildir (Çev. Sinan Gürtunca). Sabah Kitapları.
• McDonald, I. (2009). One-dimensional sport: Revolutionary Marxism and the critique of sport. İçinde B. Carrington & I. Mcdonald (Eds.), Marxism, Cultural Studies and Sport (ss. 32-49). Routledge.
• Mitchell, P. R., & Schoeffel, J. (2010). İktidarı Anlamak (Çev. Taylan Doğan). Bgst Yayıncılık
• Mittag, J. (2019). Protest and Social Movements in Football as an Emerging Field of Research: A Review on Sport Politics Studies between the Local and the Global. Moving the Social. 61, 123-133, DOI: 10.13154/mts.61.2019.123-133
• Özçetin, B., & Turan, Ö. (2015). Kahire’den İstanbul’a: Futbol, Siyaset ve Toplumsal Hareketler. Mülkiye Dergisi, 39(2): 115-146.
• Ruzhelnyk, O. (2018). Ukraine. İçinde J.M. De Waele, S. Gibril, E. Gloriozova, & R. Spaaij (Eds.), The Palgrave International Handbook of Football and Politics (ss. 311-326). Palgrave Macmillan.
• Sert, M. (2000). Gol Atan Galip: Futbola Sosyolojik Bir Bakış. Bağlam Yayınları.
• Spaaij, R., & Viñas, C. (2013). Political ideology and activism in football fan culture in Spain: a view from the far left. Soccer & Society, 14:2, 183-200, DOI: 10.1080/14660970.2013.776467.
• Stemmler, T. (2000). Futbolun Kısa Tarihi (Çev. Necati Aça). Dost Kitabevi.
• Talimciler, A. (2006). İdeolojik Bir Meşrulaştırma Aracı Olarak Spor ve Spor Bilimleri. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 1(2), 35-40.
• Tarrow, S. (2011). Power in Movement: Social Movements and Contentious Politics. Cambridge University Press.
• Testa, A., & Armstrong, G. (2010). Football, Fascism and Fandom: The UltraS of Italian Football. A & C Black Publishers.
• Tuastad, D. (2014). From football riot to revolution. The politic role of football in the Arab World. Soccer & Society, 15(3), 376-388, DOI: 10.1080/14660970.2012.753541.
• Turan, Ö. (2013). Gezi Parkı Direnişi ve Armağan Dünyası. Toplumsal Tarih, 238, 62-73.
• Turğuter, E. A. (2017). New Social Movements and Football. İçinde R. Efe, R. Penkova, J. A. Wendt, K. T. Saparov & J. G. Berdenov (Eds). Developments in Social Sciences (ss. 85-96). St. Kliment Ohridski University Press.
• Whannel, G. (2008). Culture, Politics and Sport: Blowing the Whistle Revisited. Routledge.
• Woltering, R. (2013). Unusual Suspects: ‘Ultras’ As Political Actors in the Egyptian Revolution. Perspectives on the Arab Studies Quarterly, 35 (3), 290–304.
• Zaimakis, Y. (2018). Football fan culture and politics in modern Greece: the process of fandom radicalization during the austerity era. Soccer & Society, 19(2), 252-270, DOI: 10.1080/14660970.2016.1171214.