Disaster experiences of spontaneous volunteers: An evaluation on fires in the Mediterranean Region

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 563 - 600, 23.03.2025

Sevda Demiröz Yıldırım , Kader Demiröz

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1510686

Öz

Türkiye has been exposed to many natural, technological and man-made disasters throughout its history and these disasters have brought about various damages and losses. Especially in the last few years, various disasters such as earthquakes, floods and fires have caused continuous losses and damages in the country. One of these disasters is the largest and destructive forest fires in Turkey's history, which started on July 28, 2021, in Manavgat, Antalya and continued for 15 days in 17 provinces, affecting residential areas. It can be said that this disaster, in which local, national, international and voluntary resources were used, is an important example of cooperation, solidarity and organization for different actors. This study focuses on the experiences of volunteers who actively worked in the fire areas during the 2021 forest fire. Phenomenological design, one of the qualitative research methods, was used in the study. The data obtained were analyzed with MAXQDA 2022 program. As a result of the analysis, three themes were identified: perception of volunteerism, intervention process, difficulties and recommendations. It was determined that the participants had the perception of volunteerism of being useful to the society, serving, not expecting anything in return and helping and this situation affected them positively. It was determined that they experienced difficulties in the disaster area in terms of ignorance and lack of awareness, presence of unintended people in the region and lack of coordination, which negatively affected the volunteers. Participants think that the difficulties encountered will be solved through social education, awareness raising and inter-institutional cooperation.

Anahtar Kelimeler

Disaster management, Mediterranean Wildfires, volunteer, human resources management, wildfire.

Afetlerde gönüllü insan kaynakları yönetimi: Akdeniz Bölgesi yangınları üzerine değerlendirme

Öz

Türkiye tarihi boyunca doğal teknolojik ve insan kaynaklı birçok afete maruz kalmış ve bu afetler çeşitli zarar ve kayıpları beraberinde getirmiştir. Özellikle son birkaç yıldır deprem, sel ve yangın gibi çeşitli afetler ülkede sürekli olarak kayıpların ve zararların yaşanmasına sebep olmuştur. Bu afetlerden birisi 28 Temmuz 2021 tarihinde Antalya Manavgat’ta başlayıp devam eden süreçte 17 ilde 15 gün boyunca etkisini gösteren ve yerleşim yerlerinin de etkilendiği Türkiye tarihindeki en büyük ve yıkıcı orman yangınlarıdır. Yerel, ulusal, uluslararası ve gönüllü kaynakların kullanıldığı bu afetin farklı aktörler bakımından iş birliği, dayanışma ve organize olma konusunda önemli bir örnek olduğu söylenebilir. Bu çalışma 2021 orman yangını süresince yangın alanlarında aktif olarak görev yapan gönüllülerin deneyimlerine odaklanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desen kullanılmıştır. Elde edilen veriler MAXQDA 2022 ile analiz edilmiştir. Analizler sonucu; gönüllülük algısı, müdahale süreci, zorluklar ve öneriler olmak üzere üç tema belirlenmiştir. Katılımcıların topluma faydalı olma, hizmet etme, karşılık beklememe ve yardım etme gönüllülük algısına sahip oldukları ve bu durumun onları olumlu etkilediği belirlenmiştir. Afet sahasında; bilgisizlik ve bilinçsizlik, amaç dışı kişilerin bölgede bulunması ve koordinasyon eksikliği konularında zorluklar yaşadıkları ve bunların da gönüllüleri olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Katılımcılar karşılaşılan zorlukların toplumsal eğitim, bilinçlenme ve kurumlar arası iş birliği ile çözüleceğini düşünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet yönetimi, Akdeniz Yangınları, gönüllü, insan kaynakları yönetimi, orman yangını

Etik Beyan

Yarı yapılandırılmış görüşme formu ve sosyodemografik bilgi formunun araştırmada kullanılması ve araştırmanın başlatılması için Artvin Çoruh Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 29.04.2022 tarih ve E-18457941-050.99-48045 sayılı izin alınmıştır. Araştırmaya katılmaya gönüllü olan bireylere araştırma hakkında sözlü ve yazılı bilgi verilmiş, “Aydınlatılmış gönüllü onam formu” imzalatılmış ve herhangi bir veri kaybı olmaması adına tutulacak ses kaydı için kayıt onayı alınmıştır. Araştırma sürecinde araştırma ve yayın etiğine uygun davranılmıştır.

Kaynakça

• AFAD. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü.
• AFAD. (2019). AFAD Gönüllüsü Kimdir? https://gonullu.afad.gov.tr/#advanced-features
• Aldrich, D. (2012). Building Resilience, Social Capital in Post-Disaster Recovery (Issue 3). Chicago: The University of Chicago Press. https://www.tandfonline.com/action/journalInformation?journalCode=rjoc20
• American Red Cross. (2006). Challenged by the Storms. https://reliefweb.int/report/united-states-america/usa-challenged-storms-american-red-cross-response-hurricanes-katrina?gad_source=1&gclid=CjwKCAjwoa2xBhACEiwA1sb1BMi_BTt3Z1TgeX7suupjYtNp2obIPvqkaSlHx-q06myzHVnCRUHSjxoCmVkQAvD_BwE
• American Red Cross. (2007). The Face of Recovery. https://www.redcross.org/content/dam/redcross/atg/PDF_s/Publications/Annual_Reports/face_of_recovery.pdf
• Aminizade, M., Moghaddam, N. N., Jam, B. B., Shamsi, M., Majidi, M., & Amanat, N. (2017). The Role of Volunteer Citizens in Response to Accidents and Disasters. Health in Emergencies and Disasters Quarterly, 2(3), 107–124.
• APEC. (2011). Public-Private Partnerships and Disaster Resilience. www.apec.org
• Ardalan, A., Masoom, G. R., Goya, M. M., Ghaffari, M., Miadfar, J., Sarvar, M. R., Soroush, M., Maghsoodi, A., Holakouie Naieni, K., Kabir, M. J., Khankeh, H. R., Abolshams, B., & Aghazadeh, M. (2009). Disaster health management: Iran’s progress and challenges. Iranian Journal of Public Health, 38(SUPPL. 1).
• Bahadori, M., Khankeh, H. R., Zaboli, R., & Malmir, I. (2015). Coordination in Disaster: A Narrative Review. International Journal of Medical Reviews, 2(2).
• Çamalan, G., Akıl, S., & Ali Pekin, M. (2023). Using Meteorological Early Warning System (MEUS) and Meteorological Indices for Assessment of Manavgat Forest Fires Occurred in Turkiye July-August 2021. European Journal of Forest Engineering, 9(1). https://doi.org/10.33904/ejfe.1288070
• Chong, M. (2009). Employee participation in CSR and corporate identity: Insights from a disaster-response program in the Asia-Pacific. Corporate Reputation Review, 12(2). https://doi.org/10.1057/crr.2009.8
• CRED. (2022). 2021 Disasters in numbers. https://cred.be/sites/default/files/2021_EMDAT_report.pdf
• CRED. (2023). 2022 Disasters in Numbers. https://cred.be/sites/default/files/2022_EMDAT_report.pdf
• CRED. (2024). 2023 Disasters in Numbers. In Nature Medicine (Issue 7). Nature Research.
• Creswell, J. (2013). Qualitative Inquiry and Research Design Choosing among Five Approaches (3rd ed.). SAGE.
• Demiröz Yıldırım, S. (2022). Bütünleşik Afet Yönetiminde Ortopedik Engelli Bireylerin Afet Deneyimi ve Öğrenilmiş Dersler [Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Djalali, A., Khankeh, H., Öhlén, G., Castrén, M., & Kurland, L. (2011). Facilitators and obstacles in pre-hospital medical response to earthquakes: A qualitative study. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine, 19. https://doi.org/10.1186/1757-7241-19-30
• Dukes, S. (1984). Phenomenological Methodology in the Human Sciences. Journal of Religion and Health, 23(3), 197–203.
• Esengil, R. (2021). Manavgat Orman Yangınları Değerlendirme Notları. https://www.cekulvakfi.org.tr/haber/manavgat-orman-yangini-raporu
• Fidan, Y. (2010). Yönetimden Yönetişime: Kavramsal Bir Bakış. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 5–10.
• Fritz, C. E., & Mathewson, J. H. (1957). Convergence Behavior in Disasters: A Problem in Social Control. American Sociological Review, 23(9).
• Gündoğan, E. (2010). Yönetişim: Kavram, Kuram ve Boyutlar. In M. A. Çukurçayır, H. T. Eroğlu, & H. Eşki Uğuz (Eds.), Yönetişim: Kuram, Boyutlar, Uygulama (pp. 13–56). Çizgi Kitapevi.
• Haber Türk. (2021). Korkutan olay! Muğla ve İzmir’de orman yangınları çıktı. https://www.haberturk.com/son-dakika-mugla-ve-izmir-de-orman-yanginlari-cikti-3168344
• Helsloot, I., & Ruitenberg, A. (2004). Citizen response to disasters: A survey of literature and some practical implications. Journal of Contingencies and Crisis Management, 12(3). https://doi.org/10.1111/j.0966-0879.2004.00440.x
• Iizuka, A., & Aldrich, D. P. (2022). Attracting altruists: explaining volunteer turnout during natural hazard events in Japan. Disasters, 46(2). https://doi.org/10.1111/disa.12477
• Johnson, R. B., & Christensen, L. (2016). Educational Research: Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches. In Jurnal Penelitian Pendidikan Guru Sekolah Dasar (6th ed., Issue August).
• Jung, D. Y., & Ha, K. M. (2021). A comparison of the role of voluntary organizations in disaster management. Sustainability (Switzerland), 13(4). https://doi.org/10.3390/su13041669
• Kapucu, N. (2009). Public administrators and cross-sector governance in response to and recovery from disasters. Administration and Society, 41(7), 910–914. https://doi.org/10.1177/0095399709348881/ASSET/0095399709348881.FP.PNG_V03
• Kaufmann, D., Kraay, A., & Zoido-Lobatón, P. (2000). Governance Matters From Measurement to Action. Finance & Development.
• Kaynak, R., & Tuğer, A. T. (2014). Coordination and Collaboration Functions of Disaster Coordination Centers for Humanitarian Logistics. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.486
• Lyon, P. (2000). Partnership for Good Governance in the 21st Century. Australian Journal of Public Administration, 59(3). https://doi.org/10.1111/1467-8500.00170
• O’Brien, B. C., Harris, I. B., Beckman, T. J., Reed, D. A., & Cook, D. A. (2014). Standards for reporting qualitative research: A synthesis of recommendations. Academic Medicine, 89(9), 1245–1251. https://doi.org/10.1097/ACM.0000000000000388
• Orman Genel Müdürlüğü. (2021). Resmi İstatistikler. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler
• Özel, B., & Sezen, B. (2018, May). Spontane Gönüllüler İçin Tasarlanmış Afet Yardım Sistemi. 2nd International Symposium on Natural Hazards and Disaster Management. https://www.researchgate.net/publication/325110912_Spontane_Gonulluler_Icin_Tasarlanmis_Afet_Yardim_Sistemi
• Parmar, S., Lobb, A., Purdin, S., & McDonnell, S. (2007). Enhancing collaboration during humanitarian response: An interim report from stakeholders survey. Prehospital and Disaster Medicine, 22(5). https://doi.org/10.1017/S1049023X00005136
• Pinkowski, J. (2008). Disaster Management Handbook. In Disaster Management Handbook (1st Edition). CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781420058635
• Rabiee, A., Ardalan, A., & Poorhoseini, S. (2013). Assessment of Coordination among Lead Agencies of Natural Disasters Management in Iran. Hakim Health Systems Research Journal, 16(2), 107–117.
• Roth, S. (2015). Aid work as edgework-Voluntary risk-taking and security in humanitarian assistance, development and human rights work. Journal of Risk Research, 18(2). https://doi.org/10.1080/13669877.2013.875934
• Sayın, Z. (2023). Sosyal Sermaye Bağlamında Kişisel Gönüllülük Deneyimlerinin İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(4). https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.12.2295
• Stallings, R. A., & Quarantelli, E. L. (1985). Emergent Citizen Groups and Emergency Management. Public Administration Review, 45. https://doi.org/10.2307/3135003
• Tavşanoğlu, Ç., Yanişey Kaynaş, B., Günlü, A., Ürker, O., İlemin, Y., Parlar Ülker, Ö., & Köş, U. C. (2022). Akdeniz Bölgesi’ndeki Büyük Orman Yangınlarının Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Etkileri (S. Kalem, O. Ülker, & Y. İlemin, Eds.). WWF.
• Tong, A., Sainsbury, P., & Craig, J. (2007). Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): A 32-item checklist for interviews and focus groups. International Journal for Quality in Health Care, 19(6), 349–357. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzm042
• Trim, P. R. J. (2004). An integrative approach to disaster management and planning. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 13(3). https://doi.org/10.1108/09653560410541812
• TRT Haber. (2021). Yangın bölgeleri afet bölgesi ilan edildi. https://www.trthaber.com/haber/gundem/yangindan-etkilenen-yerler-afet-bolgesi-ilan-edildi-598804.html
• Türk Tabipler Birliği. (2021). Temmuz-Ağustos 2021 Orman Yangınları Değerlendirme Raporu. https://www.ttb.org.tr/kollar/odsh/yazdir.php?Tablo=tbl_haber&Guid=7603acac-7204-11ec-a83c-469e4684c346
• Tüysüz, N. (2011). Sosyal Sermayenin Ekonomik Gelişme Açısından Önemi ve Sosyal Sermaye Endeksinin Hesaplanması. T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• UNDRR. (2009). UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction. www.preventionweb.net
• UNISDR. (2005). Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters. www.unisdr.org/wcdr
• UNISDR. (2015). Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 - 2030.
• Whittaker, J., McLennan, B., & Handmer, J. (2015). A review of informal volunteerism in emergencies and disasters: Definition, opportunities and challenges. In International Journal of Disaster Risk Reduction (Vol. 13). https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2015.07.010
• Wolensky, R. P. (1979). Toward a broader conceptualization of volunteerism in disaster. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 8, 33–42. https://doi.org/10.1177/089976407900800306/ASSET/089976407900800306.FP.PNG_V03