Traces and Effects of Biological Disasters In the World and in Turkey up to Covid-19

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 12, 30.04.2022

Turgut Şahinöz , Saime Şahinöz , Ümit Arslan

Öz

Objective: The purpose of this research is to evaluate the traces and effects of biological disasters in the world and in Turkey until the Covid-19 pandemic.
Methods: This study is a descriptive study aiming to reveal the history of biological disasters and contribute to the history of medicine. The data of the study were obtained from the literature review, the data of the World Health Organization and the statistical annuals of the Ministry of Health of the Republic of Turkey. Statistical evaluations were made in the computer environment. The number of infectious disease cases and deaths were obtained by scanning all sources in the literature and were corrected by confirming from official records. Obtained infectious disease data are presented by tabulating in groups.
Results: Biological disasters have deeply affected societies in terms of health, economic, environmental and psycho-social aspects since the earliest times of history. Epidemics have emerged as a result of unhealthy environments caused by people's lifestyles, deterioration of ecological balance, famines, natural disasters or many other reasons and have left important traces in the history of humanity by causing mass deaths. Major pandemics such as Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS), bird flu, swine flu and Covid-19 have caused loss of lives and enormous economic damage. Epidemics are one of the types of disasters that affect the world and cause great destruction, mass deaths and population movements. It is possible to examine the epidemics in history under four headings. These are: Smallpox, Plague, Influenza and Cholera epidemics. Smallpox, which caused the most deaths throughout history, thankfully, has been eradicated from the world. Plague, which is the second biggest cause of death, has also been eliminated with treatment opportunities and preventive health services. However, influenza epidemics, which cause the third highest number of deaths, continue to have an intense effect today and seem to continue to cause the greatest biological disasters in the future. When the data of the Ministry of Health was analyzed, 3 epidemics that caused the most cases between 1956-2019 and still continue were tuberculosis, malaria and measles. However, the number of deaths from these ongoing epidemics is unknown.
Conclusion: It is an undeniable fact that epidemics in history can be experienced again in the globalizing world. For this reason, it is a very important fact for disaster management to know the history and details of epidemics, to learn the necessary lessons, and to prepare pandemic plans and solutions accordingly.

Anahtar Kelimeler

Biological Disasters,, Epidemic,, Pandemic,, Covid-19,, History of Medicine

Covid-19'a Kadar Dünyada ve Türkiye'de Biyolojik Afetlerin İzleri ve Etkileri

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, Covid-19 pandemisine kadar olan biyolojik afetlerin dünyadaki ve Türkiye’deki izleri ve etkilerini değerlendirmektir.
Yöntemler: Bu çalışma biyolojik afetlerin tarihini ortaya koymayı ve tıp tarihine katkı sağlamayı amaçlayan betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın verileri literatür taramasından, Dünya Sağlık Örgütü verilerinden ve Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı istatistik yıllıklarından elde edilmiştir. İstatistiksel değerlendirmeler bilgisayar ortamında yapılmıştır. Bulaşıcı hastalık vaka ve ölüm sayıları literatürdeki tüm kaynaklar taranarak elde edilmiş ve resmi kayıtlardan teyit edilerek düzeltilmiştir. Elde edilen bulaşıcı hastalık verileri gruplar halinde tablolaştırılarak sunulmuştur.
Bulgular: Biyolojik afetler, tarihin en eski devirlerinden itibaren toplumları sağlık, ekonomik, çevresel ve psiko-sosyal yönden derinden etkilemiştir. İnsanların hayat tarzlarının sebep olduğu sağlıksız ortamlar, ekolojik dengenin bozulması, kıtlıklar, doğal afetler veya daha birçok sebep sonucunda salgınlar ortaya çıkmış ve kitlesel ölümlere yol açarak insanlık tarihinde önemli izler bırakmıştır. Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS), kuş gribi, domuz gribi ve Covid-19 gibi önemli pandemiler, can kayıplarına ve devasa ekonomik hasara yol açmıştır. Dünyayı etkisi altına alan, büyük yıkımlara, toplu ölümlere ve nüfus hareketlerine neden olan afet türlerinden birisi de salgınlardır. Tarihteki salgınları dört başlıkta incelemek mümkündür. Bunlar; Çiçek, Veba, Grip ve Kolera salgınlarıdır. Tarih boyunca en fazla ölüme yol açan Çiçek hastalığı çok şükür ki; dünya üzerinden eradike edilmiştir. İkinci en büyük ölüm nedeni olan Veba da tedavi imkânları ve koruyucu sağlık hizmetleriyle ortadan kaldırılmıştır. Ancak üçüncü en fazla ölüme neden olan grip salgınları ise günümüzde etkisini yoğun bir şekilde sürdürmekte olup gelecekte de en büyük biyolojik afetlere neden olmaya devam edecek gibi gözükmektedir. Sağlık Bakanlığı verileri analiz edildiğinde 1956-2019 yılları arasında en çok vakaya neden olan ve halen devam eden 3 salgın hastalığın; tüberküloz, sıtma ve kızamık olduğu görülmektedir. Ancak halen devam eden bu salgınlara ait ölüm sayıları bilinmemektedir.
Sonuç: Tarihteki salgınların, küreselleşen dünyada tekrardan yaşanabileceği yadsınamaz bir gerçektir. Bu nedenle, salgınların tarihçesinin ve ayrıntılarının bilinmesi ve gerekli derslerin çıkarılması ve pandemi planlarının ve çözümlerin buna göre hazırlanması afet yönetimi açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Biyolojik Afetler,, Salgın,, Pandemi,, Covid-19,, Tıp Tarihi

Kaynakça

• 1. World Health Organization. The world health report 2007: a safer future: global public health security in the 21st century: overview. (‎2007)‎. https://apps.who.int/iris/handle/10665/69698; Access: 28.06.2021
• 2. World Health Organization. Ebola Virus Disease. https://www.who.int/health-topics/ebola#tab=tab_1;
• 3. World Health Organization. Marburg Haemorrhagic Fever. (https://www.who.int/health-topics/marburg-virus-disease#tab=tab_1; Access: 12.09.2021.
• 4. World Health Organization. Kızamık bilgi notu. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/measles; Access: 28.06.2021.
• 5. World Health Organization. World Health Statistics Monitoring Health for The Sdgs, Sustainable Development Goals. ISBN 978-92-4-002705-3 (electronic version); (2021); Access: 28.06.2021.
• 6. Murray, NE, et al. Dang epidemiyolojisi: Geçmiş, şimdiki ve gelecekteki beklentiler. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3753061/ (2013); Access: 25.09.2021.
• 7. Youngerman B. Pandemic and Global Health, New York: Infobase Publishing, (2008).
• 8. Yüksel E. Konstantinapol’ün Fethi ve Veba. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi (2020); 2(3), 441-459. 9. Kılıç O. Tarihte Küresel Salgın Hastalıklar ve Toplum Hayatına Etkileri. Şeker, M., Özer A., & Korkut C. (Eds.). Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği. Türkiye Bilimler Akademisi. TDV Yayın Matbaacılık Tesisleri, Ankara. ISBN: 978-605-2249-46-8. Haziran 2020.
• 10. Nikiforuk A. Mahşerin Dördüncü Atlısı, Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. Erkanlı S, çev. ed: İletişim Yayınları; Tarih Dizisi 12.ISBN-13: 978-975-4 70-853-0 © 2000 İstanbul. (2018); 7. Baskı.
• 11. Ataç A, Uçar M. Önemli Bulaşıcı Hastalıklar ve Yaşam Sürecine Etkileri. Bilim Tarihi Araştırmaları 2006; (2):33-42. 3.
• 12. Bulmus B. Plague, Quarantines and Geopolitics in the Ottoman Empire. Edinburgh University Press. (2005); http://library. oapen.org/handle/20.500.12657/31780, Access: 28.06.2021.
• 13. Ali M, Lopez AL, You Y, Kim YE, Sah B, Maskery B, & Clemens J. The global burden of cholera. Bulletin of the World Health Organization, (2012); 90, 209-218.
• 14. Bakar C. Kırk yedi yıl sonra yeniden bir salgının hikâyesi: 1970 Sağmalcılar kolera salgınından günümüze dersler. Turkish Journal of Public Health. (2017); 15(3), 245.
• 15. Fenner F, Henderson DA, Arita I., Ježek Z, Ladnyi ID. Smallpox and its Eradication. World Health Organization. Geneva (1988).
• 16. Erdem H, Beşirbellioğlu BA, Öz B., Tetik A, Batur Ş, Erdem A, Savaşçı Ü & Özbay G. İspanyol Gribi ile İlgili Bakteriyolog Osman Şerafeddin’in 1923 Yılında Yayınlanan Makalesi. Mediterr J Infect Microb Antimicrob. (2012); (1); 1-9.
• 17. Crosby AW. “The Pandemic of 1918”, Influenza In America 1918:1976: History, Science And Politics, June E. Osborn (Ed.), New York: Prodist; (1977).
• 18. Yolun M. İspanyol Gribinin Dünya ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (2012).
• 19. Aslan R. Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Covid-19, Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi/Ayrıntı Dergisi, (2020);8 (85), 35-41.
• 20. WHO. Summary table of SARS cases by country. (https://www.who.int/health-topics/severe-acute-respiratory-syndrome;
• 21. Mabuza MP. Epidemiology and statistics for public health research: Concepts, practices and critical perspectives. Beau Bassin: Lambert Academic Publishing. (2018).
• 22. World Health Organization. Influenza (Avian and other zoonotic). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(avian-and-other-zoonotic) (2018); A25.09.2021.
• 23. World Health Organization. Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV). https://www.who.int/health-topics/middle-east-respiratory-syndrome-coronavirus-mers#tab=tab_1; Access: 28.06.2021.
• 24. Sağlık Bakanlığı. COVID-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi. (2021). https://covid19.saglik.gov.tr Access: 19.08. 2021.
• 25. T.C. Ministry of Health. (2022). https://www.saglik.gov.tr/TR,80604/bakan-koca-turkiyenin-kovid-19la-1-yillik-mucadele-surecini-degerlendirdi.html- Access: 02.02.2022
• 26. World Health OrganizationCoronavirus Disease (COVID-19) Pandemic. (2021) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Access: 22.09.2021
• 27. Ministry of Health. Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı. Ankara. (2019).