Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Disiplinlerarası Yaklaşıma Dayalı Öğretimi Kullanma Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 131 - 153, 16.12.2019

Gurbet Cura Feride Ercan Yalman

Öz

Bu çalışmanın
amacı fen bilimleri öğretmen adaylarının disiplinlerarası yaklaşıma öğretmenlik
performanslarını sundukları esnada yer verme düzeylerini incelemek ve
disiplinlerarası yaklaşım konusunda sınıf içi durumlarını gözlemlemektir. Nitel
araştırma yaklaşımının alt boyutu olan durum çalışmasına göre çalışma
tasarlanmıştır. Çalışma grubunu, Akdeniz Bölgesi’nde bir devlet üniversitesinin
Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Öğretmenliği 4. Sınıfta öğrenim gören ve Özel
Öğretim Yöntemleri II dersine katılan on beş öğretmen adayı oluşturmuştur.
Katılımcılar yedi haftalık uygulama sürecinde bireysel olarak kırk dakikalık
sunum yapmışlardır. Öğretmen adayları sunum yaptıkları esnada iki araştırmacı
tarafından gözleme tabi tutulmuş olup sunum sonunda sunum yapan katılımcı ile
görüşmeler yapılmıştır. Sunum anındaki sınıf içi gözlem kayıtları ve sunum
sonundaki yarı yapılandırılmış görüşmeler veri toplama aracı olarak
kullanılmıştır. Gözlem için gözlem formu ve video kayıtlar kullanılmıştır. Yarı
yapılandırılmış görüşmelerde ise öğretmen adaylarına sekiz soru sorulmuştur.
Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Gözlem
formları gözlem yapan iki araştırmacı tarafından analiz edilirken görüşme
transkriptleri altı araştırmacı ile beraber analiz edilmiştir. Katılımcıların
çoğu gözlem esnasında gözlem formunda yer alan maddeleri sağlarken
(disiplinlerarası yaklaşımı sunumda kullanması, disiplinlerarası yaklaşıma
etkinliklerinde yer vermesi, örneklerini disiplinlerarası yaklaşım kullanarak
vermesi) bir kısmı sağlayamamıştır. Bununla birlikte disiplinlerarası yaklaşımın
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretim Programı’nda bulunmasına rağmen katılımcıların
bu durumdan tam olarak haberdar olmaması görüşmelerden elde edilen bir diğer
önemli bulgudur. Sınıf içi
gözlem bulgularına bakıldığında öğretmen adaylarının ders anlatımlarında
disiplinlerarası yaklaşıma yer verdikleri gözlemlenmiştir. Ancak görüşme
bulgularına göre bazı katılımcıların disiplinlerarası yaklaşım hakkında
bilgilerinin olmadığı bazı katılımcıların ise disiplinlerarası yaklaşım
hakkında derinlemesine bir bilgiye sahip olmadığı için yaklaşımı bilinçli
olarak uygulayamadıkları sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Disiplinlerarası yaklaşım, fen eğitimi

Kaynakça

• Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2004). Fen Öğretiminde Fizik Kimya ve Biyolojinin Entegrasyonuna Yönelik Örnek Bir Uygulama. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (19), 1-16.
• Aytar, A., & Özsevgeç, T. (2019). Disiplinlerarası Fen Öğretiminin 7. Sınıf Öğrencilerinin Sürdürülebilir Kalkınma Konusundaki Gelişimlerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 324-357.Bakırcı, H. & Kutlu, E. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin fetemm yaklaşımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 367-389.
• Baştürk, G. (2009). Fen ve teknoloji dersinde tematik öğrenmenin akademik başarıya ve derse yönelik tutuma etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Boakes, N. J. (2000). The impact of the interdisciplinary mathematics and science program on students’ attitudes at Oakcrest High School. Unpublished Master’s Thesis. The Graduate School at Rowan University, New Jersey.
• Çelik, Ö. & Buluç, B. (2016). Disiplinler arası yaklaşımla değer öğretiminde yaratıcı drama yönteminin kullanılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 67-88.
• Çolakoğlu, M. H., & Gökben, A. G. (2017). Türkiye’de eğitim fakültelerinde fetemm (stem) çalışmaları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 2(2) , 46-69.
• Dervişoğlu, S. & Soran, H. (2003). Orta öğretim biyoloji eğitiminde disiplinler arası öğretim yaklaşımının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25).
• Doğanay, A., Demircioğlu, T., & Yeşilpınar, M. (2014). Öğretmen adaylarına yönelik bilimin doğası konulu disiplinler arası öğretim programı geliştirmeye ilişkin bir ihtiyaç analizi çalışması. Turkish Studies–International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 777-798.
• Duman, B., & Aybek, B. (2003). Süreç temelli ve disiplinlerarası öğretim yaklaşımlarının karşılaştırılması. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(11).
• Elliot, B., Oty, K., Mcarthur, J., & Clark, B. (2001). The effect of an interdisciplinary algebra/science course on students' problem solving skills, critical thinking skills and attitudes towards mathematics. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 32(6) , 811-816.
• Furner, J. M. & Kumar, D. D. (2007). The mathematics and science integration argument: a stand for teacher education. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3 (3), 185-189.
• Gökbayrak, S. & Karışan, D. (2017). Altıncı sınıf öğrencilerinin fetemm temelli etkinlikler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-40.
• Gürdal, A., Şahin, F. & Bayram, H. (1999). İlköğretim öğretmen adaylarının enerji konusunda bütünlüğü sağlama ve ilişki kurma düzeyleri üzerine bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 382-395.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö. & Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 80-88.
• İhtiyaroğlu, N., (2018). Can I grow up as an effective teacher? A mixed method study. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 18(3), 627-660.
• İmamoğlu, H. V. & Çeken, R. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin bilim tarihi açısından fen ve teknoloji dersi ile ilişkilendirilmesi üzerine disiplinlerarası bir bakış. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 71-87.
• Karakuş, M. & Aslan S. (2016). İlkokulda disiplinlerarası öğretime yönelik mevcut durumun incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1325-1344.
• Karakuş, M., Türkkan, B. T. & Karakuş, F. (2017). Fen bilgisi ve ilköğretim matematik öğretmenlerinin disiplinlerarası yaklaşıma yönelik görüşlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 16(2).
• Korkmaz, H. & Konukaldı, I. (2015). İlköğretim fen ve teknoloji eğitiminde disiplinlerarası tematik öğretim yaklaşımının öğrencilerin öğrenme ürünleri üzerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 1-22.
• Matthews, K. E., Adams, P. & Goos, M. (2009). Putting into perspective: mathematics in the undergraduate science curriculum. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 40 (7), 891-902.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Trans. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel YayıncılıkMichelsen, C. (2008). Promoting students’ interests in mathematics and science through interdisciplinary instruction. In B. Sriraman, C. Michelsen, A. Beckmann & V. Freiman (Eds), Proceedings of the Second International Symposium on Mathematics and its Connections to the Arts and Sciences (MACAS2) (pp. 273-284). Charlotte: Information Age Publishing.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. Baskı). London: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlk ve Ortaokul 3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Morgil, F. İ. & Yılmaz, A. (1999). Fen öğretmeninin görevleri ve nitelikleri, fen öğretmeni yetiştirilmesine yönelik öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15).
• Özkök, A. (2005). Disiplinlerarası yaklaşıma dayalı yaratıcı problem çözme öğretim programının yaratıcı problem çözme becerisine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 159-167.
• Özçelik, C. & Semerci, N. (2016). Disiplinler arası öğretim yaklaşımına dayalı hazırlanan öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin geometrik cisimlerin hacimleri konusundaki akademik başarılarına etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 141-150.
• Pekbay, C. (2017). Fen teknoloji mühendislik ve matematik etkinliklerinin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkileri. Yayınlanmış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Savard, A. & Samson, G. (2014). Questioning elementary students in an interdisciplinary lesson in science and mathematics. In M. J. Mohr-Schroeder & S. S. Harkness (Eds), Proceedings of the 113th Annual Convention of the School Science and Mathematics Association (Vol. 1). Jacksonville: FL: SSMA.
• Şahin, F., Göcük, A. & Sevgi, Y. (2018). Fizik, kimya, biyoloji ve fen bilgisi öğretmen adaylarının disiplinlerarası ilişki kurma düzeylerinin incelenmesi: kan basıncı. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 73-95.
• Taşdemir, M. & Taşdemir, A. (2011). İlköğretim müfredatındaki fen ve dil temelli derslerin disiplinlerarası yaklaşımla incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (1), 217-232.
• Turna, Ö., Bolat, M. & Keskin, S., (2012). Disiplinlerarası yaklaşım: müzik, fizik, matematik örneği. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 27-30 Haziran.
• Turna, Ö. & Bolat, M., (2015). Eğitimde disiplinlerarası yaklaşımın kullanıldığı tezlerin analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 35-55.
• Ürey, M. (2013). Serbest etkinlik çalışmaları dersine yönelik fen temelli ve disiplinlerarası okul bahçesi programının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon
• Ürey, M., Çepni, S. & Kaymakçı, S. (2015). Fen Temelli ve Disiplinlerarası Okul Bahçesi Programının Bazı Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Kazanımları Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 7-29.
• Ürey, M., Çepni, S., Köğce, D. & Yıldız, C. (2013). Serbest Etkinlik Çalışmaları Dersi Kapsamında Geliştirilen Fen Temelli ve Disiplinlerarası Okul Bahçesi Programının Öğrencilerin Bazı Matematik Kazanımları Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(3), 37-58.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinlerarası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, B. (2018). Disiplinlerarası öğretim yaklaşımı: bilgi işlemsel düşünme ve FETEMM. Gülbahar, Y.(Yay. Haz.). Bilgi işlemsel düşünmeden programlamaya (s. 319-340). Ankara: Pegem Akademi.