Yanan orman alanlarının rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar tesisi projesi (YARDOP) üzerine bir inceleme

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 3 A, 14 - 28, 21.07.2016

Ersin Yılmaz

https://doi.org/10.17568/oad.24156

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, Orman Genel Müdürlüğü (OGM) tarafından yürütülen “Yanan Orman Alanlarının Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projesi (YARDOP)”, bazı bilimsel araştırmaların bulguları ve sonuçları ışığında incelenmiştir. YARDOP yoluyla, yanmış ve yangına hassas alanların farklı ilkelerle yangına karşı fiziksel direncinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda YARDOP alanlarında Ulaşım Tesisleri, Yangın Durdurma (Müdahale) Alanları ve Yangın Zayıflatma Alanları yanında, orman ile yerleşim yeri (YOAT) ve ziraat arazisi (ZOAT) ara yüzlerinde tesisler yapılmaktadır. Çalışmada ilk olarak YARDOP’daki Ulaşım Tesisleri ile orman yangını koşulları arasındaki ilişkiler ele alınmış, ardından Yangın Durdurma Alanlarındaki farklı vejetasyon yönetim yaklaşımlarının etkileri ortaya konmuştur. Daha sonra Yangın Zayıflatma Alanları; aralama, budama vb. silvikültürel işlemlere dayalı olarak incelenmiştir. Sonrasında YOAT ve ZOAT alanlarında orman yangınları sürecinde karşılaşılabilecek risklere değinilmiştir. Bunu takiben en fazla bilinen yanıcı madde azaltma teknikleri olarak ifade edilebilecek denetimli yakma, silvikültürel müdahaleler, vejetasyon kesme, hayvan otlatması ve kimyasal mücadele teknikleri açıklanmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise konuyla ilgili mevcut bilgi boşluklarına, gelecekteki araştırma konularına ve genel önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Orman, yangın, yanıcı madde, YARDOP, yangın araştırmaları.

Anahtar Kelimeler

Orman, yangın, yanıcı madde, YARDOP, yangın araştırmaları

A review of the rehabilitation of burned areas and the establishment of forest with fire-resistant species project (YARDOP)

Öz

In this study, “Rehabilitation of Burned Areas and the
Establishment of Forest with Fire-resistant Species Project” called YARDOP,
implemented by General Directorate of Forestry (GDF) was evaluated based on the
available literature. The objective of YARDOP is to increase the physical
resistance of burned and fire sensitive forest areas against fires. For this
purpose, Transport Service Areas, Fire Intervention Zones, Fire Weakening Zones
have been established between the wildland-urban interfaces (YOAT) and
wildland-agricultural areas interfaces (ZOAT) in YARDOP areas. This study
begins with the explanation of relations between YARDOP Road Corridors and
forest fire conditions. The study continues with the effects of different
vegetation management approaches in YARDOP Fire Intervention Zones. YARDOP Fire
Weakening Zones are then analyzed, mainly based on several silvicultural
treatments such as thinning and pruning. In addition, fire ignition risk during
a wildland fire in YOAT and ZOAT areas was also evaluated. Then, the most known
fuel reduction techniques, including prescribed burning, silvicultural
treatment, vegetation removing, grazing and applications of chemicals were
explained and finally knowledge gaps, future research needs, and general
suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Forest, fire, fuel, YARDOP, fire researches

Kaynakça

• Andrews, P. L. ve Bevins, C. D., 1999: BEHAVE fire modeling system: redesign and expansion. Fire Manage Today, Volume: 59, pp: 16-19.
• Bilgili, E. ve Baysal, İ., 2013: Orman yangınlarının orman amenajman planları üzerine olan etkileri: Akbaş Orman İşletme Şefliği Örneği. “Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50. Yılı Uluslararası Sempozyumu” Bildiriler Kitabı, Sayfa: 224-233, OGM Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı, 26-28 Kasım 2013, Antalya.
• Bilgili, E. ve Coşkuner, K. A., 2015: Ecological assessments of YARDOP (Rehabilitation of Burned Areas and the Establishment of Forest with Fire Resistant Species Projects) implementations. Internatıonal Forest Fıre Conference in Black Sea Regıon, Proceedings-2015, pp: 132, 6-8 November 2014, Kastamonu, Turkey.
• Bilgili, E. ve Coşkuner, K. A., 2015a: Effectiveness and applicability of pre and post-fire rehabilitation projects in fire prone areas: the case of YARDOP projects in Turkey. XIV World Forestry Congress, Durban, South Africa, 7-11 September 2015, 5 pages.
• Bilgili, E. ve Coşkuner, K. A., 2015b: YARDOP Çalışma esaslarında (6665, 6859 ve 6976 Sayılı Tamim) yapılan değişiklikler ve uygulamaların ormancılığımıza etkileri. Yeşil Türkiye Dergisi, Sayfa: 2-8.
• Carey, A. B., 2003: Biocomplexity and restoration of biodiversity in temperate coniferous forest: inducing spatial heterogeneity with variable-density thinning. Forestry, 76, pp: 127-136.
• Chen, J. Q., Franklin, J. F. ve Spies, T. A., 1992: Vegetation responses to edge environments in old-growth douglas-fir forests. Ecological Applications, Volume: 2, Number: 4, pp: 387-396.
• Chen, J. Q., Franklin, J. F. ve Spies, T. A., 1993: Contrasting microclimates among clear-cut, edge, and interior of old-growth Douglas-fir forest. Agricultural and Forest Meteorology, Volume: 63, pp: 219-237.
• Cohen, J. D., 2008: The wildland-urban interface fire problem: a consequence of the fire exclusion paradigm. Forest History Today Fall, pp: 20-26.
• Coşkuner, K. A., 2014: Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanların Tesisi Projelerinin (YARDOP) değerlendirilmesi: Muğla-Gökova YARDOP örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 52 sayfa, Trabzon.
• Coşkuner, K. A. ve Bilgili, E., 2013: Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projelerinin (YARDOP) orman amenajman planlarındaki durumu (Muğla-Gökova YARDOP örneği). “Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50. Yılı Uluslararası Sempozyumu” Bildiriler Kitabı, Sayfa: 780-790, OGM Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı, 26-28 Kasım 2013, Antalya.
• Çanakçıoğlu, H., 1993: Orman Koruma. İ. Ü. Orman Fakültesi Yayını, Üniversite Yayın No: 3624, Fakülte Yayın No: 41.1, ISBN: 975-404-199-7, İ. Ü. Basımevi ve Film Merkezi, 633 sayfa, İstanbul.
• EFI (European Forest Institute), 2010: A Mediterranean Forest Research Agenda – MFRA. Joensuu: European Forest Institute.
• Fernandes, P., 2009: Combining forest structure data and fuel modeling to assess fire hazard in Portugal. Annals of Forest Science, Volume: 66, pp: 415 p1-p9.
• Fernandes, P. M. ve Botelho, H. S., 2003: A review of prescribed burning effectiveness in fire hazard reduction. International Journal of Wildland Fire, Volume: 12, pp: 117-128.
• Fernandes, P. M., Loureiro, C., Magalhaes, M., Ferreira, P. ve Fernandes, M., 2012: Fuel age, weather and burn probability in Portugal. International Journal of Wildland Fire, Volume: 21, pp: 380-384.
• Genç, M., Deligöz, E. ve Yıldız, D., 2009: Yanmaya Dirençli Bitkiler ve Yangına Hassas Yörelerde Kullanımı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 1. Orman Yangınlarıyla Mücadele Sempozyumu, 07-10 Ocak 2009, Sayfa: 224-235, Antalya.
• Güngöroğlu, C., Güney, C. O. ve Sarı, A., 2014: Yangına dirençli orman projelerine (YARDOP) ait uygulamaların değerlendirilmesi (Antalya örneği). II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu “Akdeniz Ormanlarının Geleceği: Sürdürülebilir Toplum ve Çevre”, 22-24 Ekim 2014, Bildiriler Kitabı, Sayfa: 467-476, Isparta.
• Hargrove, W. W., Gardner, R. H., Turner, M. G., Romme, W. H., Despain, D. G., 2000: Simulating fire patterns in heterogeneous landscapes. Ecological Model, Volume: 135, pp: 243-263.
• Haskell, D. G., 2000: Effects of forest roads on macro invertebrate soil fauna of the Southern Appalachian Mountains. Conservation Biology, pp: 1457-1463.
• Homyack, J.A., Harrison, D.J., Krohn, W.B., 2005: Long-term effects of precommercial thinning on small mammals in northern Maine. Forest Ecology and Management, 205, pp: 43-57.
• Jaarsma, C. F., van Langevelde, F. ve Botma, H., 2006: Flattened fauna and mitigation: Traffic victims related to road, traffic, vehicle and species characteristics. Transportation Research, Part D, 11, pp: 264-276.
• Kavgacı, A. ve Tavşanoğlu, Ç., 2010: Akdeniz tipi ekosistemlerde yangın sonrası vejetasyon dinamiği. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, ISSN: 1302-7085, Sayfa: 149-166.
• Keeley, J. ve Zedler, P., 2009: Large, high-intensity fire events in Southern California shrublands: Debunking the fine-grain age patch model. Ecological Applications, Volume: 19, pp: 69-94.
• Kılıç, M. ve Cebeci, M. A., 2009: Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projesi (YARDOP). T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 1. Orman Yangınlarıyla Mücadele Sempozyumu, 07-10 Ocak 2009, Sayfa: 240-248, Antalya.
• Küçükosmanoğlu, M. A., Ayberk, H. ve Küçükosmanoğlu, A., 2014: Yangına Hassas Yerlerde, Özellikle Yerleşim Alanları Çevresinde Alınabilecek Yangın Koruma Önlemleri. Yangın ve Güvenlik, Sayı: 162, Sayfa: 68-76.
• Lentile, L. B., Holden, Z. A., Smith, A. M. S., Falkowski, M. J., Hudak, A. T., Morgan, P., Lewis, S. A., Gessler, P. E. ve Benson, N. C., 2006: Remote sensing techniques to assess active fire characteristics and post-fire effects. International Journal of Wildland fire, Volume: 15, pp: 319-345.
• Marcantonio, M., Rocchini, D., Geri, F. ve Bacaro, G., 2013: Biodiversity, roads & landscape fragmentation: Two Mediterranean cases. Applied Geography, 42, pp: 63-72.
• Miller, C., Parisien, M. A., Ager, A. A. ve Finney, M. A., 2008: Evaluating spatially-explicit burn probabilities for strategic fire management planning. Model. Monit. Manage. Forest Fires, Volume: 119, pp: 245-252.
• Montgolfier, de J., 2005: Akdeniz orman alanları: bugünkü durum ve gelecekte beklenenler). Fransızcadan Çeviren: Aydan ALANAY, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 271, DOA Yayın No: 38, Çeşitli Yayın No: 4, 228 sayfa, Tarsus.
• Mutch, R. W., Arno, S. F., Brown, J. K., Carlson, C. E., Ottmar, R. D. ve Peterson, J. L., 1993: Forest Health in the Blue Mountains: A Management Strategy for Fire-adapted Ecosystems. USDA Forest Service, Pacific Northwest Research Station, General Technical Report, PNW-GTR-310, Portland, Oregon, USA.
• Narayanaraj, G. ve Wimberly, M. C., 2013: Influences of forest roads and their edge effects on the spatial pattern of burn severity. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Volume: 23, pp: 62-70.
• Neyişçi, T., 1987: Orman yangınlarının önlenmesinde kullanılabilecek yavaş yanan bitki türleri üzerinde bir çalışma. TÜBİTAK, Doğa, Tarım ve Ormancılık Dergisi, Cilt: 11, Sayfa: 2.
• Neyişçi, T., 1996: Kolay ve güç yanan bitki türleri. Orman Mühendisliği Dergisi, Yıl: 33, Sayı: 5, Sayfa: 3-9.
• Neyişçi, T., 2011: Mediterranean forest ecosystems, wildland fires, cypress and fire resistant forests. Cypress and Forest Fires: a practical manual, pp 15-47.
• Neyişçi, T., Ayaşlıgil, Y. ve Sönmezışık, S., 1996: Yangına dirençli orman kurma ilkeleri. TÜBİTAK, TOGTAG-1342, TMMOB Orman Mühendisleri Odası, Yayın No: 21.
• OGM, 2010: Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanların Tesisi Projesi, Çalışma Esasları. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Tamim No: 6665, 12 sayfa, Şubat, Ankara.
• OGM, 2012: YARDOP Orman Yangınlarıyla Mücadele İş ve İşlemlerine Ait Çalışma Esasları. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı, Tamim No: 6859, 5 sayfa, Şubat, Ankara.
• OGM, 2014: Yanan Orman Alanlarının Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projesi (YARDOP). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Silvikültür Dairesi Başkanlığı, Tamim No: 6976, 29 sayfa, Eylül, Ankara.
• Özalp, G., 2000: Sert Yapraklı Ormanlar ve Maki. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Cilt: 50, Sayı: 2, Sayfa: 131-155.
• Öztürk, H. ve Şıklar, S., 2009: Büyük orman yangınları sonrası ağaçlandırmalar ve genetik kirlenme. Orman Mühendisliği Dergisi, Yıl: 46, Sayı: 1-2-3 Ocak-Şubat-Mart, ISSN: 1301-3572, Sayfa: 38-42.
• Özyiğit, A., 1973: Zakkum (Nerium oleander L.)’un orman yangın koruma şeritleri tesisinde önemi. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, Sayfa: 138-146.
• Palik, B. J. ve Murphy, P. G., 1990: Disturbance versus edge effects in sugar-maple/beech forest fragments. Forest Ecology and Management, Volume: 32, pp: 187-202.
• Peterson, D. J., Johnson, M. C., Agee, J. K., Jain, T. B., McKenzie, D. ve Reinhardt E. B., 2005: Forest structure and fire hazard in dry forests of the Western United States. USDA Forest Service Pacific Northwest Research Station, General Technical Report PNW-GTR-628.
• Price, O. F. ve Bradstock, R. A., 2010: The effect of fuel age on the spread of fire in sclerophyll forest in Sydney region of Australia. International Journal of Wildland Fire, Volume: 19, pp: 35-45.
• Prichard, S. J., Peterson, D. L. ve Jacobson, K., 2010: Fuel treatments reduce the severity of wildfire effects in dry mixed conifer forest, Washington, USA. Canadian Journal of Forest Research, Volume: 40, pp: 1615-1626.
• Reinhardt, E. D., Keane, R. E., Calkin, D. E. ve Cohen, J. D., 2008: Objectives and considerations for wildland fuel treatment in forested ecosystems of the interior Western United States. Forest Ecology and Management, Volume: 256, pp: 1997-2006.
• Safford, H. D., Stevens, J. T., Merriam, K., Meyer, M. D. ve Latimer, A. M., 2012: Fuel treatment effectiveness in California yellow pine and mixed conifer forests. Forest Ecology and Management, Volume: 274, pp: 17-28.
• Stephens, S. L. ve Moghaddas, J. J., 2005: Silvicultural and reserve impact6s on potential fire behavior and forest conservation: twenty-five years of experience from Sierra Nevada mixed conifer forests. Biological Conservation, Volume: 125, pp: 369-379.
• Tanskanen, H., Venalainen, A., Puttonen, P. ve Granstrom, A., 2005: Impact of stand structure on surface fire ignition potential in Picea abies and Pinus sylvestris forests in Southern Finland. Canadian Journal of Forest Research, Volume: 35, pp: 410-420.
• Vega, J., Jimenez, E., Vega, D., Ortiz, L. ve Perez, J. R., 2011: Pinus pinaster Ait. Tree mortality following wildfire in Spain. Forest Ecology and Management, Volume: 12, pp: 2232-2242.
• Wimberly, M. C., Cochrane, M. A., Baer, A. D. ve Pabst, K., 2009: Assessing fuel treatment effectiveness using satellite imagery and spatial statistics. Ecological Applications, Volume: 19, pp: 1377-1384.
• Yılmaz, E., Topal, A. ve Keleş, H., 2012a: Farklı toplum kesimlerinin orman yangınları yönetimine yönelik bilgi, görüş ve deneyimlerinin belirlenmesi, Mersin ili örneği. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten, 122 sayfa, Tarsus.
• Yılmaz, E., Koçak, Z., Coşgun, U., Ay, Z., Bilgin, F. ve Şafak, İ., 2012b: Orman yangınları yönetiminin bütünleyici karmaşıklık yöntemiyle değerlendirilmesi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten, 124 sayfa, Tarsus.
• Yılmaz, E., Abbak, A., Duran, C. ve Koçak, Z., 2013: Orman Genel Müdürlüğü, Silvikültür Dairesi Başkanlığına sunulmak üzere hazırlanan “YARDOP tesislerinin araştırılması konusunda inceleme raporu”. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 30 sayfa, Tarsus.