The effects of cultivation denstiy and seedling age on some morphological seedling characters in Douglas-fir (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 12 - 25, 25.06.2024

Erol Cabak , Selda Akgül , Cemal Fidan

https://doi.org/10.17568/ogmoad.1350109

Öz

As is known, the success of a plantation depends on the use of quality seedlings. In this study, it was aimed to grow the highest number of quality 1+0 and 2+0 aged Douglas Fir (P. menziesii (Mirb) Franco) seedlings in nursery beds per unit area. In the research, seeds of the USA Darrington Origin of Douglas, recommended for Turkey, were used. Trials were established in the Sındırgı and Demirköy forest nurseries with three replications. Based on traditional line planting in nursery beds, the effects of 5 different cultivation densities and seedling ages on root collar diameter, seedling height, root count, root dry weight, stem dry weight, seedling dry weight, stiffness, robustness index, and quality index were investigated. While 2+0 aged seedlings meet the condition of having a minimum root collar diameter of 3 mm at a rate of 94.33%, no 1+0 aged seedlings meet this condition. Root collar diameter, root count, root dry weight, and quality index value of 2+0 aged Douglas seedlings were determined at the lowest control; no significant difference was observed in other frequencies. The stiffness and robustness indexes were observed at the highest control, and the other operations were statistically in similar groups. In light of these data, it may be suggested to grow 2+0 old seedlings with a frequency of 3 cm in order to obtain the highest number of quality seedlings in the area of the nursery beds.

Anahtar Kelimeler

Douglas-fir, Pseudotsuga menziesii, seedbed density, morphology, age of seedling

Yetiştirme sıklığının ve fidan yaşının duglas (Pseudotsuga menziesii (Mirb) Franco)’ta bazı morfolojik fidan karakterleri üzerine etkileri

Öz

Bilindiği üzere, ağaçlandırmaların başarısında kaliteli fidan kullanımı önemli faktörlerden biridir. Bu çalışmada fidanlık yastıklarında birim alanda en fazla sayıda, kaliteli 1+0 ve 2+0 yaşlı duglas (P. menziesii (Mirb) Franco) fidanının yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada duglasın Türkiye için önerilen ABD Darrington Orijini’ne ait tohumlar kullanılmıştır. Denemeler Sındırgı ve Demirköy orman fidanlıklarında 3 tekrarlı olarak kurulmuştur. Fidanlıklardaki ekim yastıklarında uygulanmakta olan geleneksel çizgi ekimi esas alınarak; 5 farklı yetiştirme sıklığının ve fidan yaşının kök boğazı çapı, fidan boyu, kök sayısı, kök kuru ağırlığı, gövde kuru ağırlığı, fidan kuru ağırlığı, katlılık, gürbüzlük indisi, kalite indeksi üzerine etkisi araştırılmıştır. Kök boğazı çapının en az 3 mm olma şartını 2+0 yaşlı fidanlar %94,33 oranında karşılarken, bu şartı karşılayan 1+0 yaşlı fidan yoktur. 2+0 yaşlı duglas fidanlarında kök boğazı çapı, kök sayısı, kök kuru ağırlığı ve kalite indeksi değeri en düşük kontrolde tespit edilmiştir, diğer sıklıklarda anlamlı fark görülmemiştir. Katlılık ve gürbüzlük indisi en yüksek kontrolde görülmüş, diğer işlemler istatistik anlamda benzer gruplar içinde yer almışlardır. Bu veriler ışığında fidan yastıklarında birim alanda en fazla sayıda, kaliteli duglas fidanının elde edilmesi için 3 cm sıklıkta 2+0 yaşlı fidan yetiştirilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Duglas göknarı, Pseudotsuga menziesii, ekim sıklığı, morfoloji, fidan yaşı

Kaynakça

• Aldhous, J.R., 1994. Nursery Policy and Planning. In: Forest Nursery Practice. (Aldhous, J. R., Mason, W. L.; Eds). British Forestry Commission, Bulletin No: 111, p. 1-12. HMSO, London
• Alım, E., Kavgacı, A., 2017. Eğirdir Orman Fidanlığı’nda diken ardıcı (Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus) fidan yetiştirme sıklığının fidan morfolojisine etkileri, Orman Genel Müdürlüğü, Ormancılık Araştırma Dergisi, 4(1) : 01-11
• Alım, E., Şahin, M., Gültekin, H.C., 2008. Ekim sıklığının badem (Prunus amygdalus L.) fidanlarının morfolojik özelliklerine etkileri, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Dergisi, sayı: 9, Antalya
• Bilir, N., Kaya, C., Ulusan, M.D., 2010. Aydın orijinli fıstıkçamı (Pinus pinea L.) fidanlarında morfolojik özellikler ve fidan kalitesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 10 (1): 37-43
• Cleary, B.D., Greaves, R.R., 1979. Fidan. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2): 31-67, Ankara (Çeviren: Eyüboğlu, A.K.)
• Catal, A.Y., 2002. Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.)’nde Yetiştirme Sıklığının Bazı Morfolojik Fidan Özelliklerine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Cicek, E., Cicek, N., Bilir, N., 2007. Effects of seedbed density on one-year old Fraxinus agustifolia seedling characteristics and outplanting performance. New Forests, 33(1): 81-91
• Dickson, A., Leaf, A.L., Hosner, J.F., 1960. Quality appraisal of white spruce and white pine seedlings stock in nurseries. Forestry Chronicle. 36 (1): 10-13
• Duryea, M. L., 1984. Nursery Cultural Practices, Impacts on Seedling Quality. In: Forest Nursery Manual Production of Bareroot Seedlings, p. 143-164. Doi: 10.1007/978-94-009-6110-4_15
• Eyüboğlu, A. K., 1975. Kızılağacın (Alnus barbata) Fidanlıkta Yetiştirilmesinde Uygun Ekim Sıklığının Saptanması, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:74, Ankara
• Eyüboğlu, A. K., 1979. Fidan (Çeviri). Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2): 31-67, Ankara
• Eyüboğlu, A. K., Atasoy, H., Küçük, M., 1984. Sıklığın Doğu Ladini (Picea orientalis Link.) Fidanlarına Etkisi, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Rapor No: 22, Ankara
• Eyüboğlu, A. K., 1988. Fidanlıkta Değişik Sıklık Derecelerinde Yetiştirilmiş Şaşırtılmış ve Şaşırtılmamış Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Fidanlarının Arazideki Durumları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 201, Ankara
• FAO, 2009. State of the World’s Forests 2009. Food and Agriculture Organization of the United Nations, ISBN 978-92-5-106057-5, Rome, 152 p.
• FAO, 2020. Global production and trade of forest products in 2020. http://www.fao.org/forestry/statistics/80938/en/ (Erişim: 02.12.2023).
• Genç, M., 1992. Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Fidanlarına Ait Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerle Dikim Başarısı Arasındaki İlişkiler, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon
• Genç, M., Güner, Ş.T., Şahan, A., 1999. Eskişehir, Eğirdir ve Seydişehir orman fidanlıklarında 2+0 yaşlı karaçam fidanlarında morfolojik incelemeler, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 (Ek-2): 517-525
• Genç, M., Yahyaoğlu, Z. 2007a. Kalite Sınıflamasında Kullanılan Özellikler ve Tespiti. s.355-465. Fidan Standardizasyonu, Standart Fidan Yetiştirmenin Biyolojik ve Teknik Esasları (Yahyaoğlu, Z., M. Genç; Editörler), Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No: 75, Isparta
• Genç, M., Yahyaoğlu, Z. 2007b. Üretme-Yetiştirme Koşulları ve Etkileri. s. 37-215. Fidan Standardizasyonu, Standart Fidan Yetiştirmenin Biyolojik ve Teknik Esasları (Yahyaoğlu, Z., Genç, M.; Ed.), Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No: 75, Isparta
• Gezer, A., 1984. Doğu Karadeniz göknarında fidan üretim esasları, Orman Mühendisliği Dergisi, 21(2): 29-33
• Gültekin, H.C., 2014. Önemli Orman Ağaçlarının Fidan Üretim Teknikleri, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü, Çeşitli Yayınlar No:26, İzmit, ISSN 1300-395X
• Güner, Ş.T., Çömez, A., Karakaş, R., Genç, M., 2008. Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe)’nda Yetiştirme Sıklığının Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Fidan Özellikleri ile Dikim Başarısına Etkisi. Orman Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü, Çeşitli Yayınlar No: 1, Eskişehir
• Güner, Ş.T., Güner, D., Şahin, U., 2018. Toros sedirinde yetiştirme sıklığının fidan morfolojik özellikleri ve beslenme durumuna etkisi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 5 (1): 44-55
• Herman, R.K., Lavender, D.P., 1999. Douglas Fir planted forests, New Forests, 17: 53-70
• Kahraman, T., Küçükosmanoğlu-Kahraman, F., 2013. Duglas (Pseudotsuga menziesii (Mirb) Franco) Orijinlerinin Büyüme Performansları Üzerine Araştırmalar, yayınlanmamış proje sonuç raporu
• Kennedy, Jr, H. E., 1988. Effects of Seedbed Density and Row Spacing on Growth and Nutrient Concentrations of Nuttall Oak and Green Ash Seedlings. USDA Forest Service, Southern Forest Experiment Station, Research Note (SO-349), p.1-5
• OGM, 2015. Orman Genel Müdürlüğü. Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Kerpe Araştırma Ormanı-Orman Amenajman Planı (2015-2034)
• OGM, 2022. Orman Genel Müdürlüğü, Ormancılık İstatistikleri https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler, Ankara.
• Keskin, S., 1992. Kızılçamda (Pinus brutia Ten.) Fidan Sıklığının Önemli Morfolojik Özellikler Üzerine Etkileri, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 227, Ankara
• Kestek, D., 2012. Sapsız Meşe Türünde Yapılan Seyreltmenin Fidanların Bazı Morfolojik Kalite Kriterleri Üzerine Etkisinin Araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Artvin
• Kleinschmit, J., Bastien, C., 1992. IUFRO’s role in Douglas-fir (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco) tree improvement, Silvae Genetica, 41(3): 161-173
• Manas, P., Castro, E., de las Heras, J., 2009. Quality of maritime pine (Pinus pinaster Ait.) seedlings using waste materials as nursery growing media. New Forests, 37: 295-311
• MGM, 2019. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (mgm.gov.tr). İklim Verileri.
• Mullin, R.E., Chritl, C., 1981. Morphological grading of white spruce nursery stocks, Forestry Chornicle, 57(3): 126-130
• Özdemir, Ö.L., 1971. Karaçam (Pinus nigra Arnold.)’ın Fidanlıklarda Yetiştirilme Tekniği Üzerine Bazı Denemeler. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 49, Ankara
• Özüberk, Ş. D., Deligöz, A., 2016. Kokulu ardıç (Juniperus foetidissima Wild.) fidanlarının morfolojisi, kök gelişme potansiyeli ve karbonhidrat içeriği üzerinde yetiştirme sıklığının etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(2): 369-375
• Ritchie, G.A., 1984. Assessing Seedling Quality. p. 243-259. In: Forestry Nursery Manual: Production of Bareroot Seedlings. (Duryea, M.L., Landis, T.D., Perry, C.R., eds). Forestry Sciences, 11. Springer, Dordrecht. Doi.org/10.1007/978-94-009-6110-4_23
• Saatçioğlu, F., 1976. Fidanlık Tekniği. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 2188, Orman Fakültesi Yayın No: 223, İstanbul
• Semerci, A., Güner, Ş.T., Çömez, A. ve ark., 2008. Yetiştirme Sıklığının Yalancı Akasya Fidanlarının Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özellikleri ile Dikim Başarısına Etkileri: Eskişehir örneği. İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 285, Ankara, ISBN: 978-605-393-031-0
• Simpson, D. G., 1994. Nursery Growing Density and Container Volume Affect Nursery and Field Growth of Douglas-fir and Lodgepole Pine Seedlings. Proceedings, Forest and Conservation Nursery Associations, Williamsburg, VA. Gen. Tech. Rep. RM-GTR-257. Fort Collins, CO: U.S. Forest Service, Rocky Mountain Forest and Range Experiment Station: p.105-115 (fcnanet.org/proceedings/1994/simpson.pdf)
• Şimşek, Y., 1987. Ağaçlandırmalarda Kaliteli Fidan Kullanma Sorunları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 65, Ankara
• Tetik, M., 1995. Sarıkamış Fidanlığında Ekim Sıklığının Sarıçam (Pinus silvestris L.) Fidanların Kalitesine ve Dikimdeki Başarısına Etkileri, Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 244, Ankara
• Tolay, U., 1983. Hendek Orman Fidanlığında Uludağ Göknarı (Abies bornmülleriana Mattf.)’nın Yetiştirme Tekniği ile Fidan Kalitesi ve Dikim Başarısı Arasındaki İlişkiler Üzerine Araştırmalar, Kavak ve Hızlı Gelişen Yabancı Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü, Yıllık Bülten No:19, İzmit, s. 349-448
• TSE, 1976. Türk Standartlar Enstitüsü (tse.org.tr). İğne Yapraklı Ağaç Fidanları Standardı, TS 2265/Mart 1976, Ankara
• TSE, 1988. Yapraklı Orman Ağacı Fidanları, Türk Standartları, TS 5624/Şubat 1988, Ankara
• Turna, İ., 2002. Fidan Standardizasyonu, K.T.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Yayınlanmamış Ders Notları, Trabzon
• Ürgenç, S., 1986. Ağaçlandırma Tekniği, İstanbul Üniv. Yayın No: 3314, Orman Fakültesi Yayın No: 375, İstanbul
• Yücedağ, C., Gailing, O., 2012: Effects of seedbed density on seedling morphological characteristics of four broadleaved species, Forest Systems, 21 (2): 218-222