Dış Ticaretin Enflasyon Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Zaman İçinde Değişen Birim Kök ve Nedensellik Testleri

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 25 - 46, 01.08.2016

İsmet Göçer Cemaleddin Gerede

Öz

Türkiye ekonomisi 1990’lı yıllarda yaşadığı yüksek enflasyon oranlarından, 2002 sonrası dönemde büyük ölçüde kurtulmuş ve enflasyon tek hanelere gelmiştir. Ancak son dönemlerde enflasyon tekrar artma eğilimine girmiş, politika yapıcıların dikkati bir kez daha bu konu üzerinde toplanmıştır. Nitekim bir önceki orta vadeli programda cari işlemler açığı birinci öncelikli hedef iken, 2015-2017 dönemi için açıklanan orta vadeli programda öncelikli hedef enflasyon olmuştur. Bu çalışmada, bu azalışın arkasında yatan makroekonomik dinamikler tartışılacak ve dış ticaretin bu olaydaki etkileri belirlenmeye çalışılacaktır. Bu amaçla; Türkiye’nin 1992-2014 dönemi ihracat, ithalat ve TÜFE verileri kullanılarak, yuvarlanan pencerelerde zaman içinde değişen birim kök testi ve nedensellik analizleri gerçekleştirilecektir. Bu analizler literatürde oldukça yeni olup, zaman periyodunun bütünü için değil, alt dönemler için de ayrı ayrı sonuç verebilmesi yönüyle oldukça güçlü kabul edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Enflasyon, Zaman İçinde Değişen Testler.

The Effect of Foreign Trade on Inflation: NonLinear Unit Root and Causality for Turkey

Öz

Turkish economy substantially got rid of high inflation rates in 1990s after 2002 period and inflation has decreased to one digit numbers. However, the tendency of inflation to increase in recent period has made it the focal point of policy makers. While the primary objective of previous middle term program was the current account deficit, the primary objective of middle term program declared for 2015-2017 period has become inflation. In this paper, macroeconomic dynamics lying under this decrease will be discussed and the effect of foreign trade on this issue will be tried to estimate. For this purpose; moving-windows non-linear unit root and causality tests is done by using export, import and CPI data of Turkey for 1992-2014 period. These analyses are quite new in literature and accepted powerful for the fact that they give result not only for whole time period but also sub-periods separately.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Inflation, Non-linear Tests.

Kaynakça

• Ball, L. (2006), “Has Globalization Changed Inflation?”, No 12687, NBER Working Papers, National Bureau of Economic Research, Inc, http://EconPapers.repec.org/RePEc:nbr:nberwo:12687, (Erişim: 02.03.2015)
• Bayraktutan, Y. ve İ. Arslan (2003), “Türkiye’de Döviz Kuru, İthalat ve Enflasyon İlişkisi: Ekonometrik Analiz (1980-2000)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 89-104.
• Dickey, D. A. ve W. A. Fuller (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
• evds.tcmb.gov.tr, (Erişim: 12.04.2015)
• Granger, C. W. J. (1969), “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods”, Econometrica, 37, 424–438.
• Güneş, Ş. ve F. Konur (2013), “Türkiye Ekonomisinde Dışa Açıklık ve Enflasyon İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Analiz”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 7‐ 20.
• Hatemi-J, A. (2008), “Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration”, Empirical Economics, 35, 497-505.
• Hatemi-J, A. (2012), “Asymmetric Causality Tests with an Application”, Empirical Economics, 43(1), 447-456.
• Işık, N. (2003), “Dışa Açılma ve Para Politikasının Enflasyon Üzerindeki Etkileri: Bir Uygulama”, Ekonomik Yaklaşım, 14(48), 87-96.
• Kapetanios, G., Y. Shin, ve A. Snell (2003), “Testing for a Unit Root in the Nonlinear STAR Framework”, Journal of Economics, 112(2), 359-379.
• Kapetanios, G. (2005), “Unit-root Testing Against The Alternative Hypothesis of up to m Structural Breaks”, Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123–133.
• Keynes, J. M. (1936), The General Theory of Employment, Interest and Money, Cambridge: Harcourt, Brace and Company.
• Kwiatkowski, D., P. C. B. Phillips, P. Schmidt ve Y. Shin (1992), “Testing the Null Hypothesis of Stationary against the Alternative of a Unit Root”, Journal of Econometrics, 54, 159- 178.
• Mercan M. ve İ. Göçer (2014), “Ticari Dışa Açıklığın Ekonomik Etkileri: Orta Asya Ülkeleri İçin Ampirik Bir Analiz”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(22), 27-44.
• Phillips, P. C. B. ve P. Perron (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75, 335–346.
• Rogoff, K. (2003), “Globalization and Global Disinflation”, Economic ReviewFederal Reserve Bank of Kansas City, 88(4), 45-80.
• Romer, D. (1993), “Openness and Inflation: Theory and Evıdence” Quarterly Journal of Economics, 108(4), 869-903.
• Samimi, A.J., Ghaderi S. ve Sanginabadi, B. (2011), “Openness and Inflation in Iran”, International Journal of Economics and Management Engeneering, 1(1), 42‐ 49.
• Sekmen, F. (2007), “Açıklık ve Para Politikasının Etkinliği: Türkiye Uygulaması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 33, 171‐177.
• Toda, H. Y. ve T. Yamamoto (1995), “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possbly Integrated Process”, Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• Ulke, V. ve U. Ergün (2011), “Econometric Analysis of Import and Inflation Relationship in Turkey between 1995 and 2010”, Journal of Economic and Social Studies, 1(2), 69-86.
• Zakaria, M. (2010), “Openness and Inflation: Evidence From Time Series Data”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 313-322.