Perception of Radicalism and Terrorism of Central Asian States

Yıl 2024, , 359 - 380, 01.07.2024

Emrah Kaya

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1379604

Öz

Increasing and globalizing terrorism in the world is among the important sources of threat for states and regions. Today, terrorism is on the rise, especially through radical religious arguments. While radical religious terrorism targets countries and societies of different faith groups, it also targets states and societies that have adopted the secular system to establish a religious government. At this point, one of the targets of terrorist organizations is the Central Asian states, a significant portion of whose population is Muslim and adopts a secular understanding of government. In contrast, Central Asian states are trying to counter against radicalism and terrorist organizations. In this context, regional states publish a list at different periods and announce to the world the organizations whose activities are prohibited in the country's territory. This study aims to examine the lists published by Central Asian states and analyze their perceptions of terrorism and radicalism.

Anahtar Kelimeler

Central Asia, Terrorism, Radicalism, Traditionalism, Security

Orta Asya Devletlerinin Radikalizm ve Terörizm Algısı

Öz

Dünyada artan ve küreselleşen terörizm, devletler ve bölgeler için önemli tehdit kaynakları arasındadır. Günümüzde terörizm, özellikle radikal dini argümanlar üzerinden yükseliştedir. Radikal dini terörizm, farklı inanç grubundaki ülkeleri ve toplumları hedef alırken ayrıca dini bir yönetim inşa edilmesi için laik sistemi benimsemiş olan devletleri ve toplumları da hedef almaktadır. Bu noktada terör örgütlerinin hedeflerinden biri nüfusunun önemli bir kısmı Müslüman olsa da laik yönetim anlayışını benimseyen Orta Asya devletleridir. Buna karşılık Orta Asya devletleri, çeşitli terör örgütlerine karşı mücadele etmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda bölge devletleri belirli dönemlerde çeşitli listeler yayınlayarak ülke topraklarında faaliyetleri yasak olan örgütleri dünyaya duyurmaktadır. Bu çalışmada devletlerin yayınladıkları listeler ve terörizm ile radikalizm algıları analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orta Asya, Terörizm, Radikalizm, Gelenekselcilik, Güvenlik

Kaynakça

• Abbasova, V. (2023). Kazakhstan Removes Taliban from Banned Organizations List, https://caspiannews.com/news-detail/kazakhstan-removes-taliban-from-banned-organizations-list-2023-12-30-0/ adresinden 11 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• AKI Press (2021). Sebat schools to continue their work in Kyrgyzstan - Minister, https://akipress.com/news:654045:Sebat_schools_to_continue_their_work_in_Kyrgyzstan_-_Minister/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Aljazeera (2019). Tajikistan Prison Riot Kills Prominent Opposition Members, https://www.aljazeera.com/news/2019/5/21/tajikistan-prison-riot-kills-prominent-opposition-members adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Amnesty International (2014). Russia: Burning Down Homes After Chechnya Clashes Appears to Be Collective Punishment, https://www.refworld.org/docid/548eacb84.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır. Azizian, R. (2006). “Countering Islamic Radicalism in Central Asia.” Connections, 5(4): 93-106.
• Bellamy, A. J. (2008). Fighting Terror: Ethical Dilemmas. New York: Zed Books.
• Benard, C. (2003). Civil Democratic Islam: Partners, Resources, and Strategies. California: RAND Corporation. Biçer, R. (2014). “Dini Temalı Radikalizm ve Türk Cumhuriyetleri.” Kelam Araştırmaları, 12(1): 1-12.
• Bifolchi, G. (2022). Tehrik-e Taliban Tajikistan and Terrorist Threat in Tajikistan and Central Asia, https://www.specialeurasia.com/2022/07/25/tehrik-e-taliban-tajikistan/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Bodur, H. E. (2004). "Orta Asya'da Militan İslamcı Hareketler ve Vahhabilik." Dinî Araştırmalar, 7(20): 195-204.
• Bonnett, A. (1993). Radicalism, anti-racism and representation. New York: Routledge.
• Caşın, M. H. (2008). Uluslararası Terörizm. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Cohen, J. R. (2011). Ku Klux Klan: A History of Racism and Violence. Sixth Edition, https://www.splcenter.org/sites/default/files/Ku-Klux-Klan-A-History-of-Racism.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Combating Terrorism Center (t.y.). Image Commemorating Jama’at al-Tawhid wal-Jihad Fighters, https://ctc.westpoint.edu/militant-imagery-project/0015/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Council of Europe (1977). European Convention on the Suppression of Terrorism, https://rm.coe.int/16800771b2 adresinden 11 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Counter Extremism Project (t.y.a). Gulmurod Khalimov, https://www.counterextremism.com/extremists/gulmurod-khalimov adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Counter Extremism Project (t.y.b). Muslim Brotherhood in Kuwait, https://www.counterextremism.com/sites/default/files/mb_pdf/MB%20Branch_Kuwait_042519.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Daily Sabah (2023). FETÖ’s so-called Turkmenistan director arrested in Istanbul, https://www.dailysabah.com/politics/war-on-terror/fetos-so-called-turkmenistan-director-arrested-in-istanbul adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Dilmaç, T. (2019). Özbekistan’da Ulus Kimlik-Dış Politika İlişkisi. İstanbul: Ötüken.
• Dzhumashova, A. (2022a). Members of Extremist Organization Detained in Suzak District, https://24.kg/english/249568_Members_of_extremist_organization_detained_in_Suzak_district/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Dzhumashova, A. (2022b). Minister of Education and Science Almazbek Beishenaliev detained, https://24.kg/english/246618_Minister_of_Education_and_Science_Almazbek_Beishenaliev_detained_____/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• E.gov (2022). The List of Prohibited Foreign Organizations in Kazakhstan, https://egov.kz/cms/en/articles/religion/zaprewennye_ordanizacii adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Esenbekova, A. T. vd. (2022). “Relevant Questions in Counteraction Terrorism and Extremism in Central Asian Countries.” Journal of Positive School Psychology, 6(4): 528-538.
• Eshonqulov, Z. (2019). Nurchilik, https://sammuslim.uz/oz/articles/actual/nurchilik adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Financial Monitoring Service (t.y.). Counteraction to Financing of Terrorism and Extremism, https://www.turkmenfmd.gov.tm/en/node/16 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Hafez, K. (2010). Radicalism and Political Reform in the Islamic and Western Worlds. Çev., Alex Skinner. New York: Cambridge University Press.
• Hoffman, B. (2006). Inside Terrorism. New York: Columbia University Press.
• Hubac-Occhipinti, O. (2016). “XIX. Yüzyılın Anarşist Teröristleri”. Terörizmin Tarihi: Antikçağdan IŞİD’e. (Ed.) Gerard Chaliand ve Arnaud Blin. Çev., Bülent Tanatar. İstanbul: Nora Kitap. 137-159.
• Inbusiness.kz (2022). Что известно об экстремистской организации “Йакын Инкар”, https://inbusiness.kz/ru/last/chto-izvestno-ob-ekstremistskoj-organizacii-jakyn-inkar adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Karakaya, İ. (2019). “Küresel Terörizmin Dönüşümü: Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) Örneği.” Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(1): 149-198.
• Karin, E. (2017). Central Asia: Facing Radical Islam. Ifri, No. 98, https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files/rnv98_erlan_karin_central_asia_radical_islam_eng_2017.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kaya, E. (2011). “İran İslam Cumhuriyeti - Çin Halk Cumhuriyeti Orta Asya ve Güney Kafkasya Siyaseti (1991-2010)”, Orta Asya - Güney Kafkasya Siyasi Gelişmeler: 1991-2010, (Ed.) Necati İyikan, Hiperlink Yayınlar, İstanbul, 2011. 611-673.
• Kaya, E. (2022a). Terörizmle Mücadelede Müzakere Yönetimi: ETA-LTTE-PKK-FARC. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, E. (2022b). ABD’nin Afganistan’da Bıraktığı Silahlar ve Terör Örgütlerinin Bölgede Artan Saldırıları, https://www.ankasam.org/abdnin-afganistanda-biraktigi-silahlar-ve-teror-orgutlerinin-bolgede-artan-saldirilari/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kaya, E. (2024). “Orta Koridor’un Dünya Politikasında ve Avrasya’da Artan Önemi.” Düşünce Dünyasında Türkiz, 15(1): 9-35.
• Kaya, E. ve T. Kodaman, (2021). “Terörizmle Mücadelede Başarı Kriterleri: PKK Örneği (2016-2020).” Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 5(1): 150-184.
• KazTAG (2012). Общественное объединение «Сенім. Білім. Өмір» в Восточном Казахстане признано экстремистским - генпрокуратура, https://kaztag.kz/ru/news/obshchestvennoe-obedinenie-senim-bilim-mir-v-vostochnom-kazakhstane-priznano-ekstremistskim-genprokuratura adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kendzior, S. (2006). “Inventing Akromiya: The Role of Uzbek Propagandists in the Andijon Massacre.” Demokratizatsiya, 14(4): 545-562.
• Kopytin, Y. (2022). Activities of Clandestine Hizb ut-Tahrir Cell Suppressed in Bishkek, https://24.kg/english/241105_Activities_of_clandestine_Hizb_ut-Tahrir_cell_suppressed_in_Bishkek/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kopytin, Y. (2023). 26-year-old Accomplice of International Terrorist Organization Detained in Suzak, https://24.kg/english/255644_26-year-old_accomplice_of_international_terrorist_organization_detained_in_Suzak/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kumkova, K. (2013). Turkmenistan: Was a Turkmen Militant Captured in Syria?, https://eurasianet.org/turkmenistan-was-a-turkmen-militant-captured-in-syria adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kurum, M. ve E. Avcı, (2018). “Radikalizm ve Aşırıcılıktan Terörizme: Siyasal Şiddetin Araçsallaştırılması.” Güvenlik Stratejileri Dergisi, 14(28): 37-90.
• League of Nations (1973). Convention for The Prevention and Punishment of Terrorism, https://tile.loc.gov/storage-services/service/gdc/gdcwdl/wd/l_/11/57/9/wdl_11579/wdl_11579.pdf adresinden 11 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Martin, G. (2017). Terörizm: Kavram ve Kuramlar. Çev., İhsan Çapcıoğlu ve Bahadır Metin. Ankara: Adres Yayınları. Memmedli, M. (2018). "Tacikistan'da İç Savaş." Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 63: 669-683.
• Mepa News (2022). Said Buryatsky Kimdir?, https://www.mepanews.com/said-buryatsky-kimdir-49687h.htm adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ministry of Justice (t.y.). Current Status of Aum Shinrikyo, https://www.moj.go.jp/content/001331216.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Osmonalieva, B. (2022a). SCNS Detains Foreigners Recruiting Citizens to Syria, https://24.kg/english/228098__SCNS_detains_foreigners_recruiting_citizens_to_Syria/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Osmonalieva, B. (2022b). Almazbek Beishenaliev re-appointed as Minister of Education and Science, https://24.kg/english/223994_Almazbek_Beishenaliev_re-appointed_as_Minister_of_Education_and_Science/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Parliament of Australia (t.y.). Appendix F – Statement of Reasons – Lashkar-e-Tayyiba, https://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Committees/Joint/Completed_Inquiries/pjcis/five_terrorist/report/output/appendixf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Reinares, F. vd. (2008). Radicalisation Processes Leading to Acts of Terrorism, https://www.clingendael.org/sites/default/files/pdfs/20080500_cscp_report_vries.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Reuters (2019). Tajikistan Blames Islamic State for Prison Riot, 32 killed, https://www.reuters.com/article/us-tajikistan-prison-riot/tajikistan-blames-islamic-state-for-prison-riot-32-killed-idUSKCN1SQ0AW adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• RFE/RL (2018). At Least 50 Inmates Were Killed In Tajik Prison Riot, Sources Say, https://www.rferl.org/a/at-least-50-inmates-were-killed-in-tajik-prison-riot-sources-say/29597824.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Roggio, B. ve Tobin, A. (2022). Tajik Terrorist Serves as Taliban Commander in Northern Afghanistan, https://www.longwarjournal.org/archives/2022/05/tajik-terrorist-serves-as-taliban-commander-in-northern-afghanistan.php adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Rotar, I. (1998). Uprising Quashed in Tajikistan: Further Cataclysms Expected, https://jamestown.org/program/uprising-quashed-in-tajikistan-further-cataclysms-expected/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Roy, O. (2000). Yeni Orta Asya Ya da Ulusların İmal Edilişi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Schmid, A. P. (2016). "Research on Radicalisation: Topics and Themes." Perspectives on Terrorism, 10(3). 26-32.
• Snodgrass, E. (2022). Mass Weddings and Cult Accusations: Who are the ‘Moonies’ and What is the Unification Church?, https://www.insider.com/who-are-the-moonies-and-what-is-the-unification-church-2022-7 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Sputnik (2015). Чисто кыргызский феномен — Кадыр Маликов о “Жайшуль-Махди”, https://ru.sputnik.kg/20151023/1019572625.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Sputnik (2016). ABD’nin Eğittiği Eski Tacik Komutan, IŞİD’in Irak Operasyon Sorumlusu Oldu, https://sputniknews.com.tr/20160905/abd-basina-odu-koydugu-komutan-irak-sorumlusu-1024701475.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Stapley, C. (2009). “Terrorism: Its Goals, Targets, and Strategies.” Terrorism’s Unanswered Questions. (Ed.) Adam B. Lowther ve Beverly Lindsay. Westport: Praeger Security International. 15-31.
• Temirov, R. (2022a). Uzbekistan Ramps up Pursuit of Hizb ut-Tahrir Members, https://central.asia-news.com/en_GB/articles/cnmi_ca/features/2022/08/16/feature-02 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Temirov, R. (2022b). ‘Islamic State’ Steps up Recruitment Efforts in Central Asia via New Outlets, https://central.asia-news.com/en_GB/articles/cnmi_ca/features/2022/06/03/feature-01 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• The Tahrir Institute for Middle East Policy (2014). Takfir wal-Hijra, https://timep.org/esw/non-state-actors/takfir-wal-hijra/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• TRT Haber (2022). FETÖ bağlantılı Bakan Beisenaliev'e rüşvetten gözaltı, https://www.trthaber.com/haber/dunya/feto-baglantili-bakan-beisenalieve-rusvetten-gozalti-712280.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türk, F. (2017). Güneşin Ayaklarındaki Ülke Tacikistan. Ankara: Astana Yayınları.
• Umarov, A. (2019). How Serious is Religious Radicalization in Turkmenistan?, https://eeradicalization.com/how-serious-is-religious-radicalization-in-turkmenistan/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• UN News (2022). The Bittersweet Taste of Home: Former ISIL Wife Returns to Kazakhstan, https://news.un.org/en/story/2022/02/1111552 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Security Council (2014). Asbat al-Ansar, https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1267/aq_sanctions_list/summaries/entity/asbat-al-ansar adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Security Council (2018). Khatiba Imam al-Bukhari (KIB), https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1267/aq_sanctions_list/summaries/entity/khatiba-imam-al-bukhari-%28kib%29 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Security Council (2021). Jund al-Khilafah in Tunisia, https://www.un.org/securitycouncil/content/jund-al-khilafah-tunisia adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Security Council (2022a). Islamic Jihad Group, https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1267/aq_sanctions_list/summaries/entity/islamic-jihad-group adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• United Nations Security Council (2022b). Khatiba al-Tawhid wal-Jihad, https://www.un.org/securitycouncil/content/khatiba-al-tawhid-wal-jihad-ktj adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• US State Department Rewards for Justice Program (t.y.). Egyptian Islamic Jihad (EIJ), https://rewardsforjustice.net/rewards/egyptian-islamic-jihad-eij/ adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Veber, Y. ve Najibullah, F. (2022). Former Islamic State Fighter From Kazakhstan Warns Others Against Jihadi Recruiters, https://www.rferl.org/a/kazakhstan-islamic-state-former-militant-speaks-prison/31961581.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Vesti (2013). Сирийский джихад превращает оппозицию в радикалов, https://www.vesti.ru/article/1881219 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Wilkinson, P. (1974). Political Terrorism. London: Macmillan Press.
• Yenal, S. (2020). “Radikalleşme-Köktencilik Bağlamında Terör ve Terörizm”. Siyasal Şiddet ve Radikalleşme Bağlamında Terör Örgütler. (Ed.) Hasan Acar ve Serkan Yenal. Ankara: Nobel Yayıncılık. 21-43.
• Айбашов, К. (2022). В Кыргызстане активизируется деятельность террористических группировок?, https://rus.azattyk.org/a/32008707.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Антитеррористический центр СНГ (t.y.). Республика Таджикистан, https://www.cisatc.org/1289/133/9133/1268 adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Государственная комиссия по делам религии Кыргызской Республики (t.y.). Список организаций деятельность которых запрещена на территории КР, http://religion.gov.kg/ru/religion_organization/blocked adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Радио Азатлык (2017). На юго-востоке Туркменистана задержаны четверо предполагаемых боевиков ИГИЛ, https://rus.azathabar.com/a/suspected-isis-fighters-captured-in-turkmenistan/28643048.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Тагаев, M. (2022). “Халифатты көздөшөт”. Чөлкөмдү сестенткен экстремизм, https://www.azattyk.org/a/khalifatty-kozdoshot-borbor-aziyany-sestentken-ekstremisttik-uyumdar/31941530.html adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ўзбекистон Республикаси Олий суди (t.y.). организаций, признанных террористическими и запрещённых в Республике Узбекистан, https://sud.uz/wp-content/uploads/2023/01/1-OP-2020.pdf adresinden 17 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.