Yemen İç Savaşı’nda Husiler: Vekâlet İlişkisinin Karmaşık Yapısı

Yıl 2020, , 117 - 136, 03.07.2020

Murat Tınas

https://doi.org/10.17494/ogusbd.763491

Cited By: 1

Öz

Uluslararası ilişkilerin gerçek aktörü olarak devletleri gören geleneksel kuramların etkisindeki vekâlet savaşları literatürü, Yemen İç Savaşı’nda bölgesel güçteki devletleri merkeze alıp Yemenli aktörlerin hareket kabiliyetini çok sınırlı görmektedir. Şüphesiz doğruluk payı olan bu yaklaşımdan hareketle müvekkil – vekil ilişkisini sadece tek taraflı ilerleyen şekilde varsaymak ne kadar doğrudur? Yemen, tarihi boyunca dış müdahalelere açık olmuş ve bu olgu 2015 sonrası dönemde daha görünür bir hal almıştır. Bu dönemde güçlenen İran – Husiler ilişkisi, genellikle bölgesel nüfuz mücadelesi çerçevesinde İran’ın merkezde olduğu analizlerle ele alınmaktadır. Ancak bu çalışma, İran’ın Husilere olan desteği üzerinden Husileri salt etkisiz bir vekil olarak gören literatürü eleştirmekte olup vekâlet ilişkisinin çok yönlü, çok taraflı ve çok boyutlu olduğunu değerlendirmektedir. Sonuçta devlet-dışı aktörlerin devletleri, bölgesel sistemi ve bu sistemdeki güç dengesini şekillendirme kapasitelerini göz önüne alarak Husilerin konjonktürel gelişmelerden faydalanıp kendi mücadelelerini bölgeselleştirerek İran’ı savaşın içine çekip kendi güçlerini arttırdıklarını, aynı zamanda İran’la ilişkilerinde geniş bir manevra alanı oluşturabildiklerini savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Husi, Yemen, İran, Ensarullah

Kaynakça

• ABD Dışişleri Bakanlığı. (2009), “Who are the Houthis, Part Two: How are they Fighting?”, Cable: 09SANA2186_a, 9 Aralık, 18 Aralık 2019 tarihinde https://web.archive.org/web/20150402170322/https://www.wikileaks.org/plusd/cables/09SANAA2186_a.html#efmAB5ACu adresinden alındı.
• Al Batatı, S. (2015), “Who are the Houthis in Yemen?”, Al Jazeera, 29 Mart, 18 Aralık 2019 tarihinde Al Jazeera: http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/08/yemen-houthis-hadi-protests-201482132719818986.html adresinden alındı.
• “Agreement on the implementation mechanism for the transition process in Yemen in accordance with the initiative of the Gulf Cooperation Council”. (2011), 5 Aralık, Sayı: 5074.11, 20 Kasım 2019 tarihinde Birleşmiş Milletler: https://peacemaker.un.org/yemen-transition-mechanism2011 adresinden alındı.
• Almasmarı, H. (2010a), “Thousands Expected to die in 2010 in Fight against Al-Qaeda”, Yemen Post, 10 Nisan, 21 Kasım 2019 tarihinde Yemen Post: http://yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=1749&MainCat=2 adre-sinden alındı.
• Almasmarı, H. (2010b), “Ahmed Al-Bahri: Expert in Houthi Affairs”, Yemen Post, 10 Nisan, 21 Kasım 2019 tarihinde Yemen Post: http://yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=1723&MainCat=4 adre-sinden alındı.
• Almasmarı, H. (2015), “Protests support Yemeni President after he escapes house ar-rest”, CNN, 23 Şubat, 22 Kasım 2019 tarihinde CNN: https://edition.cnn.com/2015/02/22/world/yemen-unrest/index.html adresinden alındı.
• Almeıda, M. (2014), “Profile: Who are Yemen’s Houthis?”, Al Arabiya English, 8 Ekim, 22 Kasım 2019 tarihinde Al Arabiya: https://english.alarabiya.net/en/perspective/profiles/2014/10/08/Profile-Who-are-Yemen-s-Houthis- adresinden alındı.
• Ardemagnı, E. (2017), “From Insurgents to Hybrid Security Actors? Deconstructing Ye-men’s Huthi Movement”, ISPI Analysis, Italian Institute for International Political Stu-dies, Analiz Sayı: 315, 15 Aralık 2019 tarihinde ispionli-ne.it/sites/default/files/pubblicazioni/analisi315_ardemagni_04.05.2017.pdf adresin-den alındı.
• Arrabyee, N. (2005), “Rebellion continues”, Al-Ahram Weekly, 19-25 Mayıs, 20 Kasım 2019 tarihinde Al-Ahram: http://weekly.ahram.org.eg/2005/743/re10.htm adresin-den alındı.
• Arraf, S. (2017), “The Armed Conflict in Yemen: A Complicated Mosaic”, Geneva Aca-demy, Ekim, 20 Kasım 2019 tarihinde https://www.geneva-academy.ch/joomlatools-files/docman-files/The%20Armed%20Conflict%20in%20Yemen.pdf adresinden alındı.
• Baron, A. (2019), “Mapping the Yemen Conflict”, European Council on Foreign Relations, Temmuz, 12 Aralık 2019 tarihinde Avrupa Birliği Dış İlişkiler: https://www.ecfr.eu/mena/yemen adresinden alındı.
• Bm Uzmanlar Paneli. (2018), “Letter dated 26 January 2018 from the Panel of Experts on Yemen mandated by Security Council resolution 2347 (2017) addressed to the Presi-dent of the Security Council”, Birleşmiş Milletler, S/2018/68, 24 Kasım 2019 tarihinde https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/N1800513.pdf adresinden alındı.
• Chatham House. (2015), “Yemen: Key Players and Prospects for Peace”, The Royal Insti-tute of International Affairs, 17-18 Aralık, 24 Kasım 2019 tarihinde https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/events/2015-11-07-yemen-key-players-prospects-peace-meeting-summary_4.pdf adresinden alındı.
• Economıst. (2009), “Yemen’s War: Pity those caught in the Middle”, Economist, 19 Kasım, November 2009, 10 Aralık 2019 tarihinde The Economist: https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2009/11/19/pity-those-caught-in-the-middle adresinden alındı.
• Feıersteın, G.M. (2019), “Yemen: The 60-Year War”, Middle East Institute, Policy Paper 2019-2, Şubat, 10 Aralık 2019 tarihinde http://mei.edu/sites/default/files/2019-02/Yemen%20The%2060%20Year%20War.pdf adresinden alındı.
• Fınn, T. (2015), “Abdel-Malek al-Houthi: from shadow rebel leader to kingmaker”, Middle East Eye, 13 Şubat, 10 Aralık 2019 tarihinde http://www.middleeasteye.net/in-depth/features/abdel-malek-al-houthi-shadow-rebel-leader-kingmaker-988988591 adresinden alındı.
• Khaled, A. (2015), “Yemeni leader Hadi leaves country as Saudi Arabia keeps up air stri-kes”, Reuters, 26 Mart, 19 Aralık 2019 tarihinde Reuters: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security/yemeni-leader-hadi-leaves-country-as-saudi-arabia-keeps-up-air-strikes-idUSKBN0ML0YC20150326 adresinden alındı.
• Koch, T. (2018), “Drivers of the Houthi Conflict in Yemen”, 3 Nisan, 10 Aralık 2019 tari-hinde https://www.researchgate.net/publication/325343579 adresinden alındı.
• Kurşun, Z. (2015a), “Kuruluş Aşamasından Çıkamayan Yemen’de Savaş”, ORDAF Durum Değerlendirmesi, 28 Mart, 5 Kasım 2019 tarihinde http://ordaf.org/kurulus-asamasindan-cikamayan-yemende-savas/ adresinden alındı.
• Kurşun, Z. (2015b), “Yemen’de Hangi Aktörler Savaşıyor?”, ORDAF Görüş, 14 Nisan, 5 Kasım 2019 tarihinde http://ordaf.org/yemende-hangi-aktorler-savasiyor/ adresinden alındı.
• Lynch, C. (2017), “Confidential U.N. Report Suggests Saudi-Led Coalition Failing in Ye-men”, Foreign Policy, 18 Ağustos, 12 Kasım 2019 tarihinde https://foreignpolicy.com/2017/08/18/confidential-u-n-report-suggests-saudi-led-coalition-failing-in-yemen/ adresinden alındı.
• Nerıah, J. (2014), “Yemen Changes Hands. Will an Iranian Stronghold Emerge Near the Entrance to the Red Sea?”, Jerusalem Center for Public Affairs, 7 Ekim, 20 Kasım 2019 tarihinde https://jcpa.org/article/yemen-changes-hands/ adresinden alındı.