Politik Psikoloji Bağlamında Siyasal Bir Aktör Olarak Alparslan Türkeş'in Milliyetçilik Anlayışı

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 179 - 193, 29.03.2023

Ahmet Özkan , Burak Özer

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1252582

Cited By: 4

Öz

Türk siyasi hayatında pek çok önemli şahsiyet varlık göstermiş, ancak bu şahsiyetlerden pek azı fikirlerini, düşünce dünyalarını ve duygularını geleceğe aktarabilmiştir. Geleceğe aktarım sağlayabilen bu isimlerden ön plana çıkan bir tanesi de Alparslan Türkeş olmuştur. Türkeş, asker kökenli bir siyasetçi olup hayata gözlerini yumduktan sonra dahi Türk siyasal hayatına yön verebilmeyi başarabilmiş nadir bir şahsiyet olarak kabul edilmektedir. Özellikle 1960 darbesi sonrasında milliyetçiliği, Türkçülük mefhumu etrafında kenetlemeyi başarabilmiş ve Türkçülük mefhumunu kurduğu siyasal partiyle kemikleştirebilmiş bir aktör olmuştur. Sonrasında ise Türk siyasal hayatındaki özgül ağırlığı dolayısıyla pek çok politik gelişmede aktif rol oynayan bir politikacı olarak ön plana çıkmıştır. Bu sebeple çalışmamızda, milliyetçilik mefhumunu şekillendiren ve dönüştüren bir lider olarak Türkeş’in felsefesi ve düşünceleri politik psikoloji bağlamında ele alınacak ve bir çerçeve ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Politik Psikoloji, Alparslan Türkeş, Milliyetçilik, Türk Siyasal Hayatı

Alparslan Türkeş’s Understanding of Nationalism As A Political Actor in the Context of Political Psychology

Öz

There have been many important personalities in Turkish political life, but very few of these personalities have been able to transfer their ideas, world of thought and feelings to the future. One of these figures who could transfer their ideas, thoughts and feelings to the future was Alparslan Türkeş. Türkeş, a politician of military origin, is recognised as a rare figure who was able to shape Turkish political life even after his death. Especially after the 1960 coup d'etat, he was able to unite nationalism around the notion of Turkism and ossify the notion of Turkism with the political party he founded. Afterwards, he came to the forefront as a politician who played an active role in many political developments due to his specific weight in Turkish political life. For this reason, in this study, Türkeş's philosophy and thoughts as a leader who shaped and transformed the concept of nationalism will be discussed in the context of political psychology and a framework will be tried to be put forward.

Anahtar Kelimeler

Political Psychology, Alparslan Türkeş, Nationalism, Turkish Political Life

Kaynakça

• Akıncı, A. (2019). Milliyetçiliğin Kökenleri: Etnisite/Ulus (Millet) İlişkisi. İnsan&İnsan, s. 413-430, https://doi.org/10.29224/insanveinsan.540654
• Alpdoğan, F. F. (2022). Alparslan Türkeş: "Bir Lider Portresi ve Teori Olarak Demokratik Milliyetçilik". Sosyolojik Düşün(1), 1-31. doi:10.37991/sosdus.1120201
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul: Meta Yayınları.
• Bora, T. (2017). Alparslan Türkeş. Milliyetçilik (Cilt 4, s. 686-696) içinde. İletişim Yayınları.
• C.K.M.P. (1965). 1965 Seçim Bildirgesi.
• Copeaux, E. (2017). Türk Milliyetçiliği: Sözcükler, Tarih, İşaretler. Milliyetçilik (Cilt 4, s. 44-52) içinde. İletişim Yayınları.
• Çarkçı, E. (1998). Çağını Aşan Lider: Başbuğ Türkeş. Alparslan Türkeş (s. 61-68) içinde. Mavi Ofset Matbaacılık.
• Çetin, A. (2019). Alparslan Türkeş (1917-1997) (3 b., Cilt EK-2). Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Erdal, İ. (2019). MHP'nin Türk Kimliği ve Türk Milliyetçiliği Anlayışı ve Türk Dünyası'na Bakışı. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 185-200.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gökalp, E. (2007). Milliyetçilik: Kuramsal Bir Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 279-298.
• Güngör, E. (1990). Türk Kültürü ve Milliyetçilik (8 b.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Heyd, U. (2002). Türk Ulusçuluğunun Temelleri (2 b.). (K. Günay, Çev.) Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Houghton, D. P. (2015). Siyaset Psikolojisi: Durumlar, Bireyler, Olaylar. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• İslambay, D., & Ulu, B. (2016). Milliyetçiliğin Politik Psikolojisi. Siyaset Psikolojisi (s. 293-320) içinde. Nobel Yayıncılık.
• Kaplan, M. (2012). Nesillerin Ruhu (11 b.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• MHP. (1969). MHP 1969 Seçim Bildirgesi: Memleket ve Dünya Hadiseleri. MHP.
• MHP. (1995). 1995 Seçim Bildirgesi. MHP.
• Niyazi, M. (2013). Türk Devlet Felsefesi (9 b.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Niyazi, M. (2014). Millet ve Türk Milliyetçiliği (4 b.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özkan, A. (2022a). Dış Politika ve Güvenlik Ekseninde Erdoğan Türkiye'si ve Put in Rusya'sı (1 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özkan, A. (2022b). Siyasi Parti Kapatmalarına Ulusal Güvenlik ve Demokrasi Açısından Tarihsel Bir Bakış. Türkiye İçin Yeni Anayasa Vizyonu ve Yol Haritası (s. 231-251) içinde. Savaş Yayınevi.
• Özkırımlı, U. (2010). Theories of Nationalism A Critical Introduction. UK: Palgrave Macmillan.
• Özler, H. (2018). Siyaset ve Psikoloji. Bursa: Etkin Basım Yayın Dağıtım.
• Sanlı, F. S. (2019, 10). Alparslan Türkeş ve Arkadaşlarının Aktif Siyasete Girişinin Türk Kamuoyundaki Akisleri. Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-59.
• Smith, A. (1994). Milli Kimlik. Ankara: İletişim Yayınları.
• Türkeş, A. (1965). Türkeş: 'Ne Faşist Ne de Irkçıyım". (A. İpekçi, Röportaj Yapan) Milliyet.
• Türkeş, A. (1967). Dokuz Işık. İstanbul: C.K.M.P. Eminönü İlçesi.
• Usubaliev, M. (2018). Milliyetçilerin yolunu "Dokuz Işık"la aydınlatan siyasetçi: Alparslan Türkeş. https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/9552.
• Yıldırım, O., & Kumcağız, H. (2022). Psikodinamik Yaklaşıma Göre İnsan Davranışlarının İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 103-132. doi:10.14520/adyusbd.105268