İstihbarat örgütlerinin denetimi tehdit parametreleri ve içinde bulundukları kurumsal kültürün yanı sıra ülkelerinin rejim türüne göre de şekillenmektedir. Bu bağlamda, bu makalede, kapsamlı bir literatür taraması ve ilgili açık kaynak istihbarat dokümanlarının incelenmesi gerçekleştirilerek demokrasiler ve otoriter rejimlerde gerçekleştirilen istihbaratın denetimi karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda demokratik ve otoriter rejimlerde istihbaratın denetiminin temel olarak iki noktada farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bunlar amaç farklılığı ve denetim mekanizması farklılığıdır. Amaç farklılığı noktasında demokratik ve otoriter rejimler arasındaki en temel ayrımı yasalara uygunluk denetimi ve toplum/rejim güvenliği amacı oluşturduğu sonucuna varılmıştır. Demokratik ülkelerde istihbarat denetimi, gerçekleştirilen faaliyetlerin kişisel haklar, ulusal ve uluslararası hukuka uygunluğunun incelenmesini içermekteyken, bu durumun otoriter rejimlerde sembolik bir süreci ifade ettiği tespit edilmiştir. Demokratik ve otoriter rejimlerdeki amaç farklılığından kaynaklanan pratiklerin kurumsallaşması sonucu denetim mekanizmalarının etkinliğinin de farklılaştığı sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, günümüzde demokrasilerin daha etkin ve kurumsal istihbarat denetim mekanizmalarına sahip olduğu tespit edilmiştir. Aradaki farkı oluşturan unsurların ise etkin denetim yetkisi ve sivil kontrol ile uzmanlaşma olduğu belirlenmiştir.
The oversight of intelligence organizations is determined by the threat parameters and the institutional culture they belong to, and the regime types of the countries. This article comparatively analyses intelligence oversight in democracies and authoritarian regimes with a comprehensive literature review and an examination of the relevant open-source intelligence documents. As a result of the study, it has been found that the oversight of intelligence in democratic and authoritarian regimes differs mainly in two points. These are the difference of purpose and the difference of oversight mechanisms. It concludes that the most fundamental distinction between democratic and authoritarian regimes in terms of purpose difference is the oversight of compliance with the law and the purpose of society/regime security. While intelligence oversight in democratic countries includes examining the compliance of the activities with individual rights, national and international law, this situation represents a symbolic process in authoritarian regimes. The article also reveals that the effectiveness of oversight mechanisms varies due to the institutionalization of the practices arising from the difference in purpose in democratic and authoritarian regimes. In this regard, the article also demonstrates that democracies today have more effective and institutional intelligence oversight mechanisms. It argues that the factors that make up the difference are effective oversight authority, civilian control and specialization
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 4 Sayı: 1 |