Dijitalleşmenin İş Sağlığı ve Güvenliğine Entegrasyonu ve Uygulanabilirliği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 208 - 221, 31.12.2022

Zeyneb Kahraman , Keriman Yürüten Özdemir

https://doi.org/10.38213/ohsacademy.1128402

Öz

Tarih boyunca yaşanan teknolojik gelişmelere ayak uydurmaya çalışırken günlük yaşantımız da hızla değişmektedir. Bu değişim modern çağın en önemli ve yaşamın her alanını kapsayan bir dönüşümü olarak nitelendirilebilecek olan dijitalleşmedir. Özellikle Covid-19 pandemisi ile birlikte yaygınlık gösteren dijitalleşme, iş yaşamında iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarının dönüşümünü kaçınılmaz kılmakta ve İSG faaliyetlerinin dijitalleştirilmesi fırsatını zorunlu kılmaktadır. Endüstri 4.0 ile birlikte üretimin sürece uyum sağlamasıyla, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında İSG 4.0 olarak nitelendirilen dijital İSG yöntemleri ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda performans iyileştirmesi, risklerin ve iş kazalarının azaltılmasına yönelik destekleyici faaliyetler ile iş yaşamına ilişkin çeşitli kısıtlamalarla beraber karşılaşılan zorluklar da azaltılmak istenmektedir. Bu bakımdan teknolojik gelişmelere uyumlu ve pratik olacak şekilde işyerindeki sağlık ve güvenliği sağlamak adına geliştirilen uygulamalar önem taşımaktadır. Bütün bunları göz önüne alınarak bu çalışma, literatürde yer alan çalışmalar taranarak derleme niteliğinde hazırlanmış olup, dijitalleşme ve beraberinde getirdiği yeni fırsatlara yönelik geliştirilen İSG alanındaki yenilikler, güncel çalışmalar ve yeni teknolojilerin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki kullanım alanları hakkında bilgi vermek amacı ile hazırlanmıştır. Çalışmada, dijital yöntemlerin avantajları ile yaşanan gelişmelerin iş yaşamı üzerindeki etkilerine yer verilmiştir. Çalışma sonucunda dijital teknolojilerin İSG alanına entegrasyonu ile iş kazalarının yüksek oranda azaltılabileceği ancak yeni süreçlerle birlikte çalışanların yeni risklerle karşılaşılabileceği görülmüştür. Ayrıca dijitalleşmeye uyum sağlamada gizlilik ve güvenlik, netlik ve sorumluluk gibi konularda zorluklar yaşanacağı ve uygulanabilirliği konusundaki belirsizlikler nedeniyle çağın şartlarına uygun yaklaşımlar geliştirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

dijitalleşme, dijital dönüşüm, endüstri 4.0, iş sağlığı ve güvenliği

Kaynakça

• Alan, A.K., Kabadayı., E.T., ve Cavdar, N., (2018), “Yeni Nesil “Bağlantı”, Yeni Nesil “İletişim”: Nesnelerin İnterneti Üzerine Bir İnceleme”, İşletme Araştırma Dergisi, 10 (1), 294-320.
• Altun, F., (2020), Teknolojik Gelişmeler, Dijitalleşme ve Çalışmanın Geleceği, İstanbul, Kriter Yayınevi.
• Asadova, S., (2019), “Dijitalleşmenin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerinde Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma”, 8. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi, 24-27 Nisan 2019, Malatya, 209-225.
• Barata J., and Cunha P.R., (2019), Safety is the New Black: The İncreasing Role of Wearables in Occupational Health and Safety in Construction, Business Information Systems Book, Springer International Publishing.
• Bérastégui, P. (2021). Exposure to psychosocial risk factors in the gig economy: a systematic review. ETUI Re-port. etui.org (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Bloomberg, J. (2018). Digitization, digitalization, and digital transformation: Confuse them at your peril. https://www.forbes.com/sites/jasonbloomberg/2018/04/29/digitizationdigitalization-and-digital-transformation-confuse-them-at-yourperil/#3f4222a72f2c (Erişim Tarihi: 15.03.2022).
• Çelik, M., (2019). Sanayinin Geleceği Endüstri 4.0 ve İş Sağlığı ve Güvenliği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Me-deniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, E., (2021). Örgütün Dijitalleşme Seviyesinin Çalışan Memnuniyetine ve Verimliliğine Etkisi, Yüksek Li-sans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dijital Dönüşüm Dergisi. (2017). Dijital dönüşüm nedir? (Digital transformation). http://www.dijitaldonusumdergisi.com/dijitaldonusum-nedir/ (Erişim Tarihi: 15.03.2022).
• Dijitalleşme Yolunda Türkiye Raporu. (2021). Trendler ve rehber hedefler. Dijitalleşme-Yolunda-Türkiye-Raporu-v9.pdf (tbv.org.tr) (Erişim Tarihi: 16.03.2022).
• Düz, S. (2021). Dijital Gelişmeler ve Yurttaş Katılımında Dönüşüm: Yükselen Dijital Katılım Pratikleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ekmekçi, İ., ve Ekmekçi, AB., (2020), Endüstri 4.0 ve İş Sağlığı ve Güvenliğinde Yeni Teknolojiler: İSG 4.0, Öz. S., Onursal. FS., Terzioğlu. C. (Edts.), Sektörlerin ve Mesleklerin Geleceği, İstanbul, Hiperyayın.
• Endüstri 4.0 ile iş güvenliğinin etkileşimi. (2020). https://www.serakademi.com.tr/endustri-4-0-ile-is-guvenliginin-etkilesimi/ (Erişim Tarihi: 15.03.2022).
• Ersöz, B., Özmen, M., (2020), “Dijitalleşme ve Bilişim Teknolojilerinin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri”, AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11 (42), 170-179.
• EU-OSHA. (2019). Digitalisation and occupational safety and health (OSH). An EU-OSHA research Program-me. *Digitalisation_and_OSH_2019.pdf (plataformaptec.es) (Erişim Tarihi: 15.03.2022).
• EU-OSHA. (2021). Impact of artificial intelligence on occupational safety and health. https://osha.europa.eu/en/publications/impact-artificial-intelligence-occupational-safety-and-health (Erişim Tarihi: 14.04.2022).
• European Commission, (2013), “Factories of the Future - Multi-Annual Roadmap for the Contractual PPP Un-der Horizon 2020”, Prepared by European Factories of the Future, Research Association (EFFRA), 136.
• Gartner, (2016). Gartner IT glossary. https://www.gartner.com/en/information technology/glossary/ digitaliza-tion (Erişim Tarihi: 20.03.2022).
• Graham, M., Zook, M., and Boulton, A, (2014), “Augmented Reality in Urban Places: Contested Content and the Duplicity of Code”, Transactions of the Institute of British Geographers, 464-479.
• International Organization for Standardization (ISO). (2011). Safety requirements for industrial robots -- Part 1: Robots. Geneva, Switzerland, ISO; 2011, (ISO 10218- 1:2011).
• Irwin, A., and Michael, M. (2003). “Science, Social Theory & Public Knowledge”, Mcgraw-Hill Education (Uk).
• Johnson R., (2015), “Cyber Risk”, A Joint Hull Committee Paper in Conjunction with Stephenson Harwood.
• Keskin, H., (2020), Yeni Normalde Sektörlerin Geleceği ve Firmaların Dönüşümü, Şeker. M., Özer. A., Korkut, C., (edts), Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, (452-472), Ankara, TÜBA.
• KİPLAS. (2020). Kimya sektöründe İSG 4.0 projesi araştırma anketi sonuç raporu. https://www.kiplas.org.tr/wp-content/uploads/2021/01/KIMYA-SEKTORUNDE-ISG-4.0-PROJESI-ARASTIRMA-ANKETI-SONUC-RAPORU.pdf (Erişim Tarihi: 25.03.2022).
• Leso, V., Fontana, L., and Iavicoli, I., (2018), “The Occupational Health and Safety Dimension of Industry 4.0”, Med Lav, 110 (5), 327-338.
• Lopez, D., Brown, A.W., and Plans, D., (2019), “Developing Opportunities in Digital Health: The Case of Bio Beats Ltd”, Journal of Business Venturing Insights, 11.
• Messenger, J., Vargas Llave, O., Gschwind, L., Boehmer, S., Vermeylen, G., and Wilkens, M., (2017), “Working Anytime, Anywhere: The Effects on the World of Work”, Joint ILO–Eurofound Report, DiVA.
• Murashov, V., Hearl, F., and Howard, J., (2016), “Working Safely With Robot Workers: Recommendations for the New Workplace”, J Occup Environ Hyg, 13, D61-71.
• Ormanlı, O., (2012), “Dijitalleşme ve Türk Sinemasi”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communi-cation, 2 (2), 32-38.
• Öztürk, A.Ö., (2020), Endüstri 4.0 ile İş Sağlığı ve Güvenliği, Yüksek Lisans Tezi, Rumeli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Pene. B. (2018). Karma gerçeklik, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik sayesinde insanlar ve makineler işgü-cünde birleşecek. https://redshift.autodesk.com.tr/sanal-gerceklik-ve-artirilmis-gerceklik/ (Erişim Tarihi: 20.03.2022).
• Polak-Sopinska A., Wisniewski Z., Walaszczyk A., Maczewska A., and Sopinski P., (2020), Impact of Industry 4.0 on Occupational Health and Safety, Karwowski. W., Trzcielinski. S., Mrugalska. B., (edts), Advances in Ma-nufacturing, Production Management and Process Control, AHFE 2019, Advances in Intelligent Systems and Computing.
• RFID çözümler. (bt). https://www.areateknoloji.com.tr/Kategori/rfid-cozumler/rfid-okuyucular (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• RFID ürünler. (bt). https://www.aybilbilisim.com.tr/rfid/urunler/giyilebilir-teknolojiler (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Romero, D., Mattsson, S., Fast-Berglund, A.F., Wuest, T., Gorecky, D., and Stahre, J., (2018), “Digitalizing Occu-pational Health, Safety and Productivity for the Operator 4.0”, https://www.researchgate.net/publication/327230622.
• Ross, A., (2017), Geleceğin Endüstrileri., (Çev., Murat Buğan), Ankara, Orion Kitapevi.
• Stacey, N., Ellwood, P., Bradbrook, S., Reynolds, J., Williams, H. and Lye, D. (2018). Foresight on new and emerging occupational safety and health risks associated with digitalisation by 2025. European Risk Observa-tory Report. https://osha.europa.eu/en/publications/foresight-new-and-emerging-occupational-safety-andhealth-risks-associated-digitalisation-2025/view (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Stauba S., Karaman E., Kaya S., Karapınara H., and Güvena E., (2015), “Artificial Neural Network and Agility”, Social and Behavioral Sciences, 195, 1477-1485.
• Staying Safe: 10 Challenges of Digitalization for Occupational Safety. (2020). https://www-quentic-com.translate.goog/articles/10-challenges-of-digitalization-for-occupational-safety/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=op,sc (Erişim Tarihi: 20.04.2022).
• Şeker, Ş.E., (2014), Dijitalleşme, YBS Ansiklopedisi, 1, 1.
• Teichert, R., (2019), “Digital Transformation Maturity: A Systematic Review of Literature”, Acta Universitatis Agriculturae Et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 67 (6), 1673-1687.
• Tekno Akıllı Baret. (bt). http://online.fliphtml5.com/fbiu/nqgu/#p=1 (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Tepe, S., (2021), “The Impact of Industry 4.0 on Occupational Health and Safety”, Int. J. Adv. Eng. Pure Sci., 33 (1), 122-130.
• Twenge, J.M., Joiner, T.E., Rogers, M.L. and Martin, G.N. (2018), “Increases in Depressive Symptoms, Suicide-Related Outcomes, and Suicide Rates Among U.S. Adolescents After 2010 and Links to İncreased New Media Screen Time”, Clinical Psychological Science, 6 (1), 3-17.
• Topaloğlu, İ., ve Şahin, M.E., (2021), “Endüstri 4.0’ın İş Sağlığı ve Güvenliğine Katkıları ve Hata Türü ve Etki-leri Analizi (FMEA) Risk Değerlendirme Metoduyla Ambulansta Bir İnceleme”, Takvim-i Vekayi, 9 (2), 66-94.
• Uzun, M. (2019). İSG 4.0: Dijital İSG çözümleri. https://www.linkedin.com/pulse/isg-40-dijital-%C3%A7%C3%B6z%C3%BCmleri-mert-uzun (Erişim Tarihi: 15.03.2022).
• Wildcraft Enters Wearable Space with GPS Tracking Device. (bt). https://www.geotrackglobal.com/?s=wearable+gps (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• xTR. (2017). Microsoft: Yapay zeka ile iş güvenliği maksimuma çıkacak. https://www.xtrlarge.com/2017/05/11/microsoft-yapay-zeka-is-guvenligi/ (Erişim Tarihi: 04.04.2022).
• Yankın, FB., (2019), “Dijital Dönüşüm Sürecinde Çalışma Yaşamı”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilim-ler Fakültesi E-Dergi, 7 (2), 1-38.
• Yılmaz, F, (2019), Endüstri 4.0 – İş Sağlığı ve Güvenliği Entegrasyonu: İmalat Sektörü Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.