Proaktif Kişiliğin Yenilikçi İş Davranışına Etkisi: İş Güvenliği Uzmanlarına Yönelik Bir Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 14 - 21, 30.04.2023

Hasan Tuna , Elif Işık Demirarslan

https://doi.org/10.38213/ohsacademy.1244436

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, iş güvenliği uzmanlarının proaktif kişiliği ve sosyo-demoğrafik özelliklerinin yenilikçi iş davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte planlanmıştır. Araştırmanın örneklemini basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 199 iş güvenliği uzmanı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Yenilikçi İş Davranışları Ölçeği” ve “Proaktif Kişilik Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde One-Way ANOVA testi, bağımsız gruplar t testi, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. İş güvenliği uzmanlarının yenilikçi iş davranışlarında eğitim düzeylerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunurken cinsiyet, medeni durum, uzman sınıfı ve yaş değişkenlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. İş güvenliği uzmanlarının proaktif kişiliğinin yenilikçi iş davranışları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yenilikçi iş davranışı, proaktif kişilik, iş güvenliği uzmanları, proaktif düşünce

Kaynakça

• Akgül, İ., Yavuz, U.,(2019), “BT çalışanlarının yenilikçi davranışlarının demografik özellikler açısından incelenmesi,” Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi (ESBDER), 12(1), 54–72.
• A. Akın, N. Arıcı, “Turkish version of proactive scale: A study of validity and reliability,” Mevlana International Journal Education (MIJE), 5(1), 165-172, 2015.
• Baksi, A., Sürücü, H.A., Kurt, G.,(2020), “Hemşirelerin bireysel yenilikçilik davranışları ve bu davranışları etkileyen faktörlerin incelenmesi,” Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 310-315.
• Bateman, T.S.,Crant, J.M., (1993), “The proactive component of organizational behavior: A measure and correlates,” Journal of Organizational Behavior, 14(2), 103-118.
• Büyükgöze, H.,Gelbal, S., (2016), “Lisansüstü eğitime yönelik tutumda proaktif kişilik ve akademik kontrol odağının rolü.” K. Beycioğlu, N. Özer, D. Koşar, & Ş. İdris (Eds.), Eğitim Yönetimi Araştırmaları, 91-103.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (10. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, C. (2013). “Algılanan bağlılık tabanlı insan kaynakları sisteminin algılanan gelişim kültürü ve yenilikçi iş davranışına etkisi. "İş, Güç"” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(1), 42-58.
• Claes, R., Beheydt, C., Lemmens, B. (2005) “Unidimensionality of abbreviated proactive personality scales across cultures,” Applied Psychology, 54(4), 476-489.
• Converse, J.M. (2017). “Survey Research in the United States: Roots and Emergence,”1890-1960, 1.ed., 1987.
• Crant, M.J. (2000). “Proactive behavior in organizations,” Journal of Management, 26(3), 435-462.
• Çalışkan, A., Akkoç, İ. Ve Turunç, Ö. (2019). “Yenilikçi Davranış: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5 (1), 94-111. DOI: 10.29131/uiibd.562196
• De Jong, J.P.J., Den Hartog, D.N. (2007). “How leaders influence employees’ innovative behavior,” European Journal of Innovation Management, 10(1), 41-64.
• Dyer, J., Gregersen, H., Christensen, C. (2011). “The innovator’s DNA: Mastering the five skills of disruptive innovators,” Harvard Business Press Boston MA USA.
• Erdem, A.T. (2021). “Güçlendirici liderliğin yenilikçi iş davranışına etkisinde bilgi paylaşımının aracılık rolü: Bilişim sektöründe bir araştırma,” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30 (1), 119-131.
• Frese, M., Fay, D. (2001). “Personal initiative: An active performance concept for work in the 21st century,” In B. M. Staw & R. I. Sutton (Eds.), Research in Organizational Behavior, 23,133-187.
• George, D., Mallery, M.(2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update (10. bs.). Boston: Pearson.
• Giebels, E. et al. (2016). “The critical roles of task conflict and job autonomy in the relationship between proactive personalities and innovative employee behavior,” The Journal of Applied Behavioral Science, 52(3), 320-341.
• Görmüş, İ. (2019). “Türk sigorta şirketlerinde çalışanların proaktif kişilik özelliklerinin bağlamsal, görev performanslarına ve yenilikçi davranışa etkisinin araştırılması” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Upper saddle River, New Jersey: Pearson Education International.
• Hasanhanoğlu, C. (2020). “Türkiye’de Kadın İş Güvenliği Uzmanlarının Mesleki Ve Cinsiyet Ayrımcılığına Yönelik Yaklaşımları, Görevsel Performansları Ve Sorunları” Journal Of International Social Sciences Academic Researches Dergisi, 4 (1), 1-15.
• Janssen, O. (2000). “Job demands, perceptions of effort-reward fairness and innovative work behavior,” Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73, 287-302.
• Kale, E. (2019). “The impact of proactive personality and locus of control on career satisfaction and innovative work behavior,” Journal of Tourism Theory and Research, 5(2),144–154.
• Karabay, M., Akpınar, Ö., Görmüş, İ. (2020). “Sigorta şirketlerinde çalışanların proaktif kişilik özelliklerinin yenilikçi davranışa etkisinin araştırılması,” Journal of Research in Economics, 4(1), 64–77.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (20. bs.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılkış, İ. (2013). “İş sağlığı ve güvenliğinde yeni dönem: 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu (İSGK),” "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(1), 17-41.
• Koşar, D., Er, E., Kılıç, A.Ç. (2020). “Yüksek lisans yapmak: eğitim yönetimi öğrencilerinin lisansüstü eğitim yapma nedenlerine ilişkin nitel bir araştırma,” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 370-392.
• Köroğlu AŞ., Zervent-Ünal B. (2023). “İş Güvenliği Uzmanlarında Stres ile Sosyo-Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 538-551.
• Kurt, O.O. (2019). “Personel güçlendirmenin yenilikçi davranışa olan etkisinde proaktif kişiliğin düzenleyici rolü: Görgül bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),” Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Li, M. et al. (2017). “Proactive personality and innovative work behavior: The mediating effects of affective states and creative self-efficacy in teachers,” Current Psychology, 36(4), 697-706.
• Palabıyık, N., Yücel, İ. (2018). “Bir iş yerinde beyaz ve mavi yakalı çalışanların kariyer çıpaları ile proaktif iş davranışları arasındaki ilişkinin karşılaştırılması,” Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17 Özel sayı, 41-56.
• Pelenk, S.E. (2018). “Örgütsel adalet, proaktiflik ve yenilikçi davranış arasındaki ilişkiler: Kimya sektörü çalışanları ile bir araştırma,” Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (18), 149-155.
• Sari, D.K., Yudiarso, A., Sinambela, F.C. (2021). “Work Engagement and innovative work behavior: Meta-analysis study,” Proceedings of the International Conference on Psychological Studies, 530, 359-366.
• Scott, S.G., Bruce,R.A. (1994). “Determinants of innovative behaviour: A path model of individual innovation in the workplace,” Academy of Management Journal, 37(3), 580-607.
• Sezgin, O.B., Uçar, Z. (2021). “Psikolojik sözleşme ihlali ile yenilikçi iş davranışı ilişkisinde örgütsel sinizmin rolü,” Yönetim Bilimleri Dergisi, 19(39), 225-248.
• Shanker, R. et al. (2017). “Organizational climate for innovation and organizational performance: The mediating effect of innovative work behavior,” Journal of Vocational Behavior, 100, 67–77.
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. (2013). “Using multivariate statistics (6. bs.). London: Pearson Education.
• Tang, T.W. (2015). “Competing through customer social capital: The proactive personality of bed and breakfast operators,” Asia Pacific Journal of Tourism Research, 20(2), 133-151.
• Tarhan, M., Doğan, P. (2018). “Hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik davranışları ile otonomi düzeyleri arasındaki ilişki”, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(1), 51-58.
• Tekeli, M. (2021). “Proaktif kişiliğin ve kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın aracı rolü : Yiyecek içecek çalışanlarına yönelik bir uygulama” (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Tunca, S., Elçi, M., Murat, G. (2018). “Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi,” Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 325-335.
• Turgut, E., Beğenirbaş, M. (2013). “Çalışanların yenilikçi davranışları üzerinde sosyal sermaye ve yenilikçi iklimin rolü: Sağlık sektöründe bir araştırma,” Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 23(2), 101-124.
• URL-1. (2023). https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/is-sagligi-ve-guvenligi-125-bin-profesyonele-emanet-41204920#:~:text=%C4%B0%C5%9F%20Sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20ve%20G%C3%BCvenli%C4%9Fi%20Kay%C4%B1t,37%20i%C5%9F%20g%C3%BCvenli%C4%9Fi%20uzman%C4%B1%20var.
• URL-2. (2019). https://www.tmmob.org.tr/icerik/tmmob-guvenligi-uzmanlarinin-sorunlari-calistayi-sonuc-bildirgesi-yayimlandi.
• URL-3. (2012). “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf? mevzuatNo=16923&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5.
• Uslu, D., Mansur, F. (2017). “Sağlık yönetici adaylarının bireysel-sosyal yenilikçilik ve proaktiflik özelliklerini belirlemeye yönelik bir araştırma,” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, 52-68.