Anayasa’da Bulunan Kişi Hak ve Ödevlerinin Sınırlandırılması: Vergi Hukuku Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 3, 117 - 129, 08.07.2017

İbrahim Organ , Ali Gökhan Gölçek

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.305329

Cited By: 1

Öz

Anayasa, en genel anlamıyla devletin organlarını
düzenleyen bir şema, bir düzendir. Diğer bir deyişle, devlet bünyesinde yer
alan organların işleyişi ve yurttaşların haklarıyla ilgili temel hukuki
hükümlerin yer aldığı, yasama, yürütme, yargılama erklerinin nasıl kullanılması
gerektiğini gösteren yasalar üstü, toplumsal sözleşmelerdir. Çalışmanın
konusunu oluşturan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın ikinci kısmında yer alan
temel hak ve ödevler başlığının ikinci bölümünde düzenlenen kişi hak ve
ödevleri, toplu hak ve hürriyetleri, diğer bir deyişle sosyal hakları, dışarıda
bırakan doğrudan bireyi ilgilendiren hükümlerin yer aldığı kanun maddelerinden
oluşmaktadır. Bazı durumlarda bahsedilen
hakların sınırlandırılması söz konusu olmaktadır. Bununla birlikte devlet, bu
düzen içerisinde egemenlik gücüne dayanarak harcamalar yapmakta ve bunların
finansmanını karşılamak amacıyla da kamu gelirlerine ihtiyaç duymaktadır.
Devletin en temel kamu gelir kalemi, vergilerdir. Devlet, yurttaşlarından vergi
toplarken, bireylerin temel hak ve hürriyetleri alanına girebilmektedir.
Özellikle, özel hayatın gizliliği, yerleşme ve seyahat hürriyeti, haberleşme
özgürlüğü ve mülkiyet ve miras hakkına ilişkin hükümlerde vergileme noktasında
bir ilişki doğmaktadır. Çalışmanın özgün yanını, kişisel hak ve ödevlerin sınırlandırılması
durumunda, vergi hukuku açısından incelenmesi oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Hukuku, Anayasa, Temel Hak ve Özgürlükler, Kişisel Haklar

Limitation of Personal Rights and Duties in The Constitution: An Assessment in Terms of Tax Law

Öz

The Constitution is
the main rules that regulates the mechanism of the state. In another saying,
the Constitution is the document that shows the basic legal provisions
concerning the functioning of organs in the state and the rights of citizens.
The subject of the work, rights and duties held in the second part of the basic
rights and duties headings in the second part of the Constitution of the
Republic of Turkey, are those which contain provisions that concern the
individual. In some cases it appears that the rights are restricted. The state
has to collect taxes in order finance of the public expenditure. While
collecting taxes from citizens, the state can interfere the field of
fundamental rights and freedoms of individuals. There is a relationship with
tax law in provisions such as private secrecy, travel freedom, freedom of
communication, and property and inheritance rights. The unique aspect
of the study is to examine the tax law in case of limitation of personal rights
and duties.

Anahtar Kelimeler

Tax Law, Constitution, Fundamental Rights and Freedoms, Personal Rights

Kaynakça

• Akad, M. & Dinçkol, B. V. (2004). Genel Kamu Hukuku. İstanbul: Der Yayınları.
• Akıllıoğlu, T. (1995). İnsan Hakları I: Kavram, Kaynaklar ve Koruma Sistemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi Yayınları.
• Akın, İ. (1987). Kamu Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Akyazan, A. E. (2009). “Vergilendirme Yetkisinin Türkiye’de Gelişimi”, TBB Dergisi, (80), 1-30. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2009-81-501, Erişim Tarihi: 20.02.2017.
• Arsel, İ. (1968). Anayasa Hukuku. İstanbul: Sıralar Matbaası.
• Atar, Y. (1991). Vergi Hukuku Genel Esaslar. Konya: Mimoza Yayınları.
• Çağan, N. (1982). Vergilendirme Yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• Doğan, İ. (2004). Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2015). İnsan Hakları Hukuku. Ankara: Astana Yayınları.
• Doğan, N. (2005). İnsan Hakları Hukuku: Kurumsal Yapı, Yargısal Denetim ve Türkiye Uygulaması. İzmir: Altın Nokta Basım Yayım Dağıtım.
• Doğrusöz, B. (2006). “Vergilemede Bazı Anayasal İlkeler”. http://www.mevzuatbankasi.com/portal/konuk_yazarlar/mevzuat.asp?kategori=35&id=1060, Erişim Tarihi: 12.03.2017.
• Erdoğan, M. (2006). Aydınlanma, Liberalizm ve Demokrasi. Ankara: Orion Yayınevi.
• Eroğul, C. (1974). “Marksist Devlet Kuramı Hakkında Bir Not”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (29,1), 113-123.
• Giovanni, S. (1977). Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (çev. E. Özbudun). Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Gözler, K. (2000). “Temel Hak ve Hürriyetler”. http://www.anayasa.gen.tr/temelhakvehurriyetler.htm, Erişim Tarihi: 12.03.2017.
• Graber, M. A. (2013). A New Introduction to American Constitutionalism. New York: Oxford University Press.
• Güneş, G. (2011). Verginin Yasallığı İlkesi. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık.
• Güriz, A. (2007). Hukuk Felsefesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hayek, F. A. (2004). Kölelik Yolu, (çev. T. Feyzioğlu & Y. Arsan). Ankara: Liberte Yayınları.
• İHEB. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu. http://www.danistay.gov.tr/upload/insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf, Erişim Tarihi: 2.03.2017.
• Kaboğlu, İ. (1994). Özgürlükler Hukuku: İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Afa Yayınları.
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Karakaş, E. & Sonsuzoğlu, E. (2000). “Temel Hak ve Özgürlükler İle Vergi İlişkisi”, XIII. Türkiye Maliye Sempozyumu 1998 Bodrum, İstanbul: Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 220-246.
• Levi, S. (2005). “Yabancıların Türkiye’deki Taşınmaz Mülkiyet Hakkı”, Hukuki Perspektifler Dergisi, (5), 238-245.
• Locke, J. (2004). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme, (çev. V. Hacıkadiroğlu). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Melnik, S. (2006). Özgürlük, Refah ve Demokrasi Mücadelesi, (çev. A. Yayla). Ankara: Liberte Yayınları.
• Mumcu, A. & Küzeci, E. (2007). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri: Kavramlar, Evrensel ve Ulusal Gelişimleri, Bugünkü Durumları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Nadaroğlu, H. (2000). Kamu Maliyesi Teorisi. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Öncel, M., Kumrulu, A. & Çağan, N. (2012). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Yayınevi.
• Özdek, Y. (1993). İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE).
• Sabuncu, Y. (2007). Anayasaya Giriş Ek: 1982 Anayasası. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Sayar, N. S. (1970). Kamu Maliyesi. İstanbul: Sermet Matbaası.
• Sencer, M. (1992). “Hak ve Özgürlük Kavramı”, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) İnsan Hakları Yıllığı, (14,1), 3-12.
• Shultz, J. W. & Harris, L. (1965). American Public Finance. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
• Tosuner, M. & Arıkan, Z. (2014). Vergi Usul Hukuku. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Türk, İ. (2002). Kamu Maliyesi. Ankara: Turhan Yayınevi.
• Uluatam, Ö. (2009). Kamu Maliyesi. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Yiğit, U. (2008). Mali Güce Göre Vergilendirme İlkesi. Ankara: Yaklaşım