Hisse senedi ve döviz kuru ilişkisinin yönü: Türkiye üzerine bir araştırma

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 4, 624 - 636, 01.10.2020

Ahmet Uğur , Nergis Bingöl

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.605362

Cited By: 4

Öz

Ekonomik değişkenler arasında karmaşık ilişkiler bulunmaktadır. Bu değişkenler arasında döviz kurları ve hisse senedi fiyatları da yer almaktadır. Yatırımcılar, politika yapıcılar ve araştırmacılar tarafından bu karmaşık ilişkinin anlaşılması büyük önem taşımaktadır. Çünkü bu değişkenlerin uluslararası finansal piyasalarda önemli bir ağırlığı bulunduğu gibi ekonomik gelişmenin de önemli unsurlarıdır. Fakat mevcut finans literatürü döviz kuru ve hisse senedi ilişkisi konusunda net bir sonuca varamamıştır. Değişkenler arasındaki ilişki iki farklı yaklaşımla açıklanmaktadır. Bunlar portföy dengesi yaklaşımı ve geleneksel yaklaşımdır. Geleneksel yaklaşıma göre döviz kuru hisse senedi fiyatlarının belirleyicisidir. Portföy dengesi yaklaşımı ise tam tersi bir ilişkinin geçerli olduğunu belirtmekte olup değişkenler arasındaki ilişkinin yönü hisse senedi fiyatlarından döviz kuruna doğrudur. Bu çalışmada da mali sektör endeksi, finansal kiralama ve faktöring endeksi, sigortacılık endeksi, bankacılık endeksi, gayri menkul yatırım ortaklığı endeksi, holding ve yatırım ortaklığı endeksi ve Dolar- Euro’ dan oluşan kur sepeti arasındaki ilişki frekans dağılım nedensellik testi ile incelenmiştir. Bu testler için 04.01.2000’den 25.08.2017 kadar olan günlük veriler kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye ekonomisinde hisse senedi fiyatları ve döviz kurları arasındaki ilişkinin hisse senetlerinden döviz kuruna doğru olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle Türkiye ekonomisinde portföy dengesi yaklaşımı geçerlidir.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Geleneksel Model, , Portföy Dengesi Yaklaşımı, , Döviz Kuru, Nedensellik

The direction of the stock and foreign exchange relations: a research on Turkey

Öz

There are complex relationships between economic variables. These variables include exchange rates and stock prices. Understanding this complex relationship is of great importance by investors, policy makers and researchers. Because these variables have an important role in international financial markets, they are also important elements of economic development. But the current financial literature has not come to a clear conclusion about the exchange rate and stock price relationship. The relationship between variables is explained by two different approaches. These are the portfolio balance approach and the traditional approach. According to the traditional approach, the exchange rate is the determinant of stock prices. The portfolio balance approach states that the opposite relationship is valid, and the direction of the relationship between the variables is from stock prices to the exchange rate. In this study, the relationship between financial sector index, financial leasing and factoring index, insurance index, banking index, real estate investment trust index, holding and investment trust index and exchange basket consisting of Dollar- Euro is examined by frequency distribution causality test. For this tests 04.01.2000 and 25.08.2017 daily datas were used. In the end of the study between share indices and exchange basket relation from share indices to Exchange basket in Turkey economy were totalled. For this reason portfolio balance approach valid in Turkish economy.

Anahtar Kelimeler

İstanbul Stock Exchange, Traditional Model, Portfolio Balance Approach

Kaynakça

• Aggarwal, R. (1981). Exchange rates and stock prices: a study of the U.S. capital markets under floating exchange rates. Akron Business and Economic Review, 12, 7-12.
• Ajayi, R. A., Friedman, J., & Mehdian, S. M. (1998). On the relatiınship between stock returns and exchange rates: tests of Granger causality. Glabal Finance Journal, 9(2), 241- 251.
• Akbar, M., Iqbal, F., & Noor, F. (2019). Bayesian analysis of dynamic linkages among gold price, stock prices, exchange rate and interest rate in Pakistan, Resources Policy, 62, 154- 164.
• Akdağ, S., & Yıldırım H. (2019). Dolar kuru ile seçilmiş BİST sektör endeksleri arasındaki ilişki: asimetrik nedensellik analizi. Akademik Hassasiyetler, 6(12), 409- 425.
• Aydın, M. (2017). Gelişmekte olan ülkelerde borsa ile döviz kurları arasındaki ilişki: simetrik ve asimetrik nedensellik analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometeri ve İstatistik Dergisi, 27, 1- 15.
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senedi fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1- 14.
• Bayat, T., Özcan, B., & Taş, Ş. (2015). Türkiye’ de döviz kuru geçiş etkisinin asimetrik nedensellik testleri ile analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 7- 30.
• Belen, M., & Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de hisse senedi getirileri ile döviz kuru arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 34- 42.
• Benli, Y. K. (2015). Döviz kuru ile borsa İstanbul 100 ve sektör endeksleri arasındaki ilişkinin amprik analizi. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4, 55- 72.
• Berke, B. (2012). Döviz kuru ve imkb100 endeksi ilişkisi: yeni bir test. Maliye Dergisi, 163, 243-257.
• Büberkökü, Ö. (2013). Hisse senedi fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkinin incelenmesi: gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden kanıtlar. İMKB Dergisi, 13(52), 1- 18.
• Caporale, G. M., Hunter, J., & Ali, F. M. (2014). On the linkages between stock prices and exchange rates: evidence from the banking crisis of 2007- 2010. International Review of Financial Analysis, 33, 87- 103.
• Ceylan, S., & Şahin, B. Y. (2015). Hisse senedi fiyatları ve döviz kuru ilişkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 37, 399- 408.
• Delgado, N. A. B., Delgado, E. B., & Saucedo, E. (2018). The relationship between oil prices, the stock mareket and the exchange rate: evidence from Mexico. North American Journal of Economics and Finance, 45, 266- 275.
• Durmuş, S., Yılmaz, T., & Şahin, D. (2019). Makro ekonomik göstergelerin endeks getirileri üzerindeki etkisi: BİST örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 870- 886.
• Elmas, B., & Esen, Ö. (2011). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru arasındaki dinamik ilişkinin belirlenmesi; farklı ülke piyasaları için bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 153- 170.
• Erbaykal, E., & Okuyan, H. A. (2017). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru ilişkisi: gelişmekte olan ülkeler üzerine amprik bir uygulama. BDDK, Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 1(1), 77- 89.
• Eyüboğlu, S., & Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkilerin incelenmesi: ARDL modeli. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 8- 28.
• Ghazali, M. F., Ismail, W., Yasoa, M. R., & Lajuni, N. (2008). Bivariate causality between exchange rates and stock prices in Malaysia. The International Journal of Business and Finance Research, 2(1), 53- 59.
• Granger, C. J., Huang, B. N., & Yang, C. Y. (2000). A bivariate causality between stock prices and exchange rates: evidence from recent Asion Flue. The Quaterly Review of Economics and Finance, 40, 337- 354.
• Hatemi- J, A., & Irandoust, M. (2002). On the causality between exchange rates and stock prices: a note, Bulletin of Economic Research, 54(2), 197- 203.
• Kayral, İ. E. (2020). BİST şehir endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkinin incelenmesi: bir ARDL sınır testi uygulaması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 272- 284.
• Kendirli, S., & Çankaya, M. (2016). Dolar kurunun Borsa İstanbul- 30 endeksi üzerindeki etkisi ve aralarındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 142 (2), 307- 324.
• Kendirli, S., & Çankaya, M. (2016). Döviz kuru ve enflasyonun BİST banka endeksi üzerindeki etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 2015- 227.
• Kumar, S. (2019). Asymetric impact of oil prices on exchange rate and stock prices. The Quarterly Review of Economics and Finance, 72, 41- 51.
• Kutlar, A. (2012). Ekonometriye giriş. Ankara: Nobel Basım Yayın Dağıtım.
• Kutty, G. (2010). The relationship between exchange rates and stock prices: the case of Mexico. North American Journal of Finance and Banking Research, 4(4), 1- 12.
• Nieh, C. C., & Lee C. F. (2001). Dynamic relationship between stock prices and exchange rates for G- 7 countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 41, 477- 490.
• Obben, J., Pech, A., & Shakur, S. (2006). Analysis of the relationship between the share market performance and exchange rates in New Zealand: a cointegration var approach. New Zealand Economic Papers, 40(2), 147- 180.
• Pekkaya, M., & Bayramoğlu M. F. (2008). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru arasındaki nedensellik ililşkisi: YTL/ USD, IMKB 100 ve S& P500 üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 163- 176.
• Rahman, L., & Uddin, J. (2008). Relationship between stock prices and exchange rates: evidence from Bangladesh. International Journal of Business and Management, 3(9), 52- 57.
• Savaş, İ., & Can, İ. (2011). Euro- dolar paritesi ve reel döviz kurunun IMKB 100 endeksine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 323- 339.
• Tabak, B., & M. (2006). The dynamic relationship between stock prices and exchange rates evidance for Brazil. Working Paper Series, 124, 1- 37.
• Taşar, İ. (2015). İçsel büyüme modelleri çerçevesinde Türkiye’ de ekonomik büyümenin yapısal dönüşümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, İktisat Anabilim Dalı, Malatya.
• Tian, G. G., & Ma, S. (2010). The relationship between stock returns and the foreign exchange rate: The ARDL approach, Journal of the Asia Pacific Economy, 15(4), 490- 508.
• Tsai, I- C. (2012). The relationship between stock price index and exchange rate in Asian markets: A quantile regression approach. Journal of International Financial Markets, Institutions& Money, 22, 609- 621.
• Ürkmez, E., & Karataş, T. (2017). Borsa İstanbul 100 endeksi ile döviz kurları arasındaki dinamik ilişkinin belirlenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (45), 393- 409.