Makroekonomik değişkenler ve içsel faktörler ile bankaların finansal performansı arasındaki ilişki: Türkiye için ampirik bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 598 - 611, 12.04.2021

Bilge Leyli Demirel , Seyhan Çil Koçyiğit , Mustafa Kevser

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.754245

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul (BIST)’da faaliyet gösteren bankaların finansal performansı ile makroekonomik değişkenler ve içsel faktörler arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu amaçla BIST’de faaliyet gösteren bankaların 2005-2017 dönemine ilişkin verileri analiz edilmiş ve regresyon yöntemi kullanılmıştır. Bankaların finansal performans göstergeleri olarak aktif karlılık oranı (ROA), öz kaynak karlılık oranı (ROE), Tobin’s Q (TOBIN) oranı ve fiyat/kazanç (F/K) oranı araştırmada yer almış olup, çalışmanın bağımlı değişkenleridir. Makroekonomik değişkenler olarak enflasyon ve işsizlik kullanılmıştır. Toplam aktifler, finansal kaldıraç ve yaş değişkenleri araştırmanın içsel faktörleridir ve makroekonomik değişkenler ile birlikte araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre finansal performans göstergeleri olan aktif karlılık oranı (ROA), öz kaynak karlılık oranı (ROE), Tobin’s Q (TOBIN) oranı ve fiyat/kazanç (F/K) oranı toplam aktifler, finansal kaldıraç ve yaş değişkenleri ile istatistiki olarak anlamlı bir ilişkiye sahiptir. Buna karşın söz konusu finansal performans göstergeleri ile makroekonomik değişkenler arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Tahmin edilen tüm modellerde finansal performans göstergeleri ile toplam aktifler arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Finansal performans göstergeleri ile finansal kaldıraç oranı ve yaş arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre bankaların toplam aktiflerini istikrarlı bir şekilde büyütmeleri bankaların finansal performansını olumlu yönde etkilemekte ve karlılığı arttırıcı bir faktör olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Finansal Performans, Makroekonomik göstergeler

The relationship between macroeconomic variables and the internal factors with financial performance of the banks: An empirical research for Turkey

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between the financial performance of banks operating in Borsa Istanbul (BIST) and macroeconomic variables and internal factors. For this purpose, the data of the banks operating in BIST for the period of 2005-2017 were analyzed and the regression method was used. Return on assets (ROA), return on equity (ROE), Tobin’s Q (TOBIN) ratio and price/earnings (FK) ratio as the financial performance indicators of banks were included in the study and are dependent variables of the study. Inflation and unemployment were used as macroeconomic variables. Total assets, financial leverage and age variables are the internal factors of the research and together with the macroeconomic variables, they constitute the independent variables of the research. According to the results of the research, financial performance indicators which are return on assets (ROA), return on equity (ROE), Tobin’s Q (TOBIN) ratio and price/earnings (F/K) ratio have a statistically significant relationship with total assets, financial leverage and age variables. On the other hand, there is no significant relationship between financial performance indicators and macroeconomic variables. In all estimated models, a significant and positive relationship was found between financial performance indicators and total assets. There is a negative relationship between financial performance indicators and financial leverage and the age variables. Accordingly, the steady growth of banks' total assets positively affects the financial performance of banks and stands out as a factor that increases profitability.

Anahtar Kelimeler

Banking, financial performance, macroeconomic indicators

Kaynakça

• Abreau, M. & Mendes, M. (2002). Commercial Bank Interest Margins and Profitability: Evidence from EU Countries. University of Porto Working Paper Series, 122.
• Alper, D. & Anbar, A. (2011). Bank Specific and Macroeconomic Determinants of Commercial Bank Profitability: Emprical Evidence from Turkey. Business and Economics Research Journal, 2(2), 139-152.
• Dağıdır, C. (2010). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılık ve Makro Ekonomik Değişkenlerle İlişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1, 25-33.
• Demirgüç-Kunt, A.& Huizinga, H. (1999). Determinants of Commercial Bank Interest Margins and Profitability:Some Internatıonal Evidence. The World Bank Economic Review, 13 (2), 379-408.
• Guru B., Staunton, J. & Balashanmugam, B. (2002). Determinants of Commercial Bank Profitability in Malaysia. University Multimedia Working Papers.
• Gündoğdu, F. & Aksu, H. (2011), Mevduat Bankacılığında Karlılık ve Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10, 243-270.
• Güneş, N. (2015). Banka Kârlılığının Belirleyicileri: 2002-2012 Dönemi Türk Mevduat Bankaları Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 265-282. Ho, T. & Saunders, A. (1981). The Determinants of Bank Interest Margins: Theory and Empirical Evidence. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 16(4), 581-600.
• Işık, Ö., Yalman, İ. N. & Koşaroğlu, Ş. M. (2017). Türkiye’de Bankaların Karlılığını Etkileyen Faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1, 362-380.
• Jiang, G., N. Tang, E. Law & A. Sze (2003). Determinants of Bank Profitability in Hong Kong. Hong Kong Monetary Authority Research Memorandum, September.
• Kaya, Y. T. (2002). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri 1997-2000. Mali Sektör Politikaları Dairesi Çalışma Raporları: 2002/1. Ankara.
• Öztürk, H. (2016). Türk Bankacılık Sektörünü Etkileyen Makro Ekonomik Faktörlerin Ampirik Analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 620,11-29.
• Reis, Ş.G., Kılıç, Y. & Buğan, M.F. (2016). Banka Karlılığını etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 72, 21-36.
• Sarıtaş, H., Uyar, S.G.K. & Gökçe, A. (2016). Banka Karlılığı ile Finansal Oranlar ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Sistem Dinamik Panel Veri Modeli ile Analizi: Türkiye Araştırması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 11(1), 87-108.
• Sayman, Y. (2012). Sahiplik yapısının firma performansı ve sermaye yapısı üzerine etkileri: İMKB’de işlem gören üretim firmalarında bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
• Taşkın, F. D. (2011). Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler. Ege Akademik Bakış, 2, 289-298.
• Vong, A.P.I & Chan, H.S. (2009). Determinants of Bank Profitability in Macao. https://www.researchgate.net/publication/252081427_Determinants_of_Bank_Profitability_in_Macao, (Erişim tarihi: 06.04.2020).
• Yalçınkaya, A. E. A., Şanlısoy, S. & Aydın, Ü. (2016). Türk Bankacılık Endüstrisinde Performansın Belirleyenleri ve Politik İstikrarsızlık İlişkisi. Sosyoekonomi, 27, 161-182.
• www.tuik.gov.tr