Olumlu çocukluk yaşantılarının bireysel yaratıcılıkla ilişkisinde öz-saygının aracılık etkisi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 296 - 310, 30.04.2022

Sinem Taş

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.946365

Cited By: 2

Öz

Olumlu çocukluk yaşantıları; bireylerin öz-saygı ve bireysel yaratıcılık düzeylerinin belirleyicisi konumundadır. Ergenlik ve yetişkinlik dönemindeki olumlu veya olumsuz davranışlar çocukluk yaşantılarının mesajını taşımaktadır. Bu savı test etmek ve ilgili kavramların ilişkisini araştırmak amacıyla Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi lisans öğrencileri üzerinde bir araştırma yürütülmüştür. Kolayda örnekleme yöntemi ve anket tekniği kullanılarak toplamda 327 kişiden veri toplanmıştır. Bu verileri analiz etmek için AMOS 23 ve SPSS 22 paket programları kullanılmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde; Olumlu çocukluk yaşantılarının hem bireysel yaratıcılığı hem de öz-saygıyı pozitif şekilde etkilediği tespit edilmiştir. Öz-saygının da bireysel yaratıcılığı olumlu yordadığı saptanmıştır. Dikkat çekici bir bulgu olarak da olumlu çocukluk yaşantılarının bireysel yaratıcılık üzerindeki etkisinde öz-saygının aracılık etmesidir. Ancak bu etkinin kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle, olumlu çocukluk yaşantılarının öz-saygı düzeyini arttırdığından dolayı bireysel yaratıcılık üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılabilir. Dolayısıyla bireylerin çocukluk yaşamında deneyimledikleri olumlu duygu ve yaşantılarının yetişkinlik dönemlerinde iş hayatları için önemli sonuçlar doğurduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Olumlu Çocukluk Yaşantıları, Öz-saygı, Bireysel Yaratıcılık

Mediating effect of self-esteem in the relationship between positive childhood experiences and individual creativity

Öz

Positive childhood experiences are the determinants of individuals' self-esteem and individual creativity levels. Positive or negative behaviors in adulthood carry the message of childhood experiences. In order to test this argument and to investigate the relationship of related concepts, a study was conducted on undergraduate students of the Faculty of Economics and Administrative Sciences of Burdur Mehmet Akif Ersoy University. Data were collected from a total of 327 people using the convenience sampling method and survey technique. As a result of the correlation analysis, it was revealed that there was a significant and positive relationship between positive childhood experiences, individual creativity and self-esteem variables. In addition, regression analyzes were performed and important findings were obtained. It has been determined that positive childhood experiences positively affect both individual creativity and self-esteem. It has been determined that self-esteem also positively predicts individual creativity. Another remarkable finding is that self-esteem mediates the relationship between positive childhood experiences with individual creativity. However, this effect was found to be partially mediated. Based on this, it can be concluded that positive childhood experiences have a significant effect on individual creativity as a result of increasing the level of self-esteem. In other words, positive childhood experiences play an important role in strengthening the child's self-esteem and activating individual creativity.Therefore, it can be said that the positive emotions and individual experiencesin their childhood have important consequences for their life in adulthood.

Anahtar Kelimeler

Positive Childhood Experiences, Self-esteem, Individual Creativity

Kaynakça

• Akalın, Ç. (2006). Duygusal Örgütsel Bağlılık Gelişiminde Çalışanların Algıladığı Örgütsel Destek ve Ara Bir Değişken Olarak Örgüt Temelli Öz-Saygı. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akın, A., Uysal, R., & Çitemel, N. (2013). Çocukluk deneyimleri ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1541-1550.
• Amabile, T. M. (1983). The social psychology of creativity: A componential conceptualization. Journal of personality and social psychology, 45(2), 357. https://doi.org/10.1037/0022-3514.45.2.357
• Amabile, T. M. (1997). Motivating creativity in organizations: On doing what you love and loving what you do. California management review, 40(1), 39-58. https://doi.org/10.1037/0022- 3514.45.2.357
• An, J. S., & Cooney, T. M. (2006). Psychological well-being in mid to late life: The role of generativity development and parent-child relationships across the lifespan. International Journal of Behavioral Development, 30(5), 410-421. https://doi.org/10.1177/0165025406071489
• Balay, R. (2010). Öğretim elemanlarının örgütsel yaratıcılık algıları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(1), 41-78.
• Barutçu Yıldırım, F. ve Demir, A. (2017). Kendini engellemenin yordayıcıları olarak öz-saygı, öz anlayış ve akademik özyeterlilik. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 676- 701.
• Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I., & Vohs, K. D. (2003). Does high selfesteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?. Psychological science in the public interest, 4(1), 1-44. https://doi.org/10.1111/1529-1006.01431
• Bethell, C., Jones, J., Gombojav, N., Linkenbach, J., & Sege, R. (2019). Positive childhood experiences and adult mental and relational health in a statewide sample: associations across adverse childhood experiences levels. JAMA pediatrics, 173(11), e193007-e193007. https:// doi:10.1001/jamapediatrics.2019.3007
• Canal, B. (2017). Örgütsel Özdeşleşmenin Bireysel Yaratıcılık Üzerindeki Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Carr, A. (2016). Pozitif psikoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Chapman, D. P., Whitfield, C. L., Felitti, V. J., Dube, S. R., Edwards, V. J. & Anda, R. F. (2004). Adverse childhood experiences and the risk of depressive disorders in adulthood. Journal of Affective Disorders, 82(2),217-225.https://doi.org/10.1016/j.jad.2003.12.013
• Cohn M.A., Fredrickson B.L., Brown SL., Mikels J.A., & Conway, A.M. (2009). Happiness unpacked: positive emotions increase life satisfaction by building resilience. Emotion, 9:361–368. https://doi.org/10.1037/a0015952
• Demiriz, S., & Ulutaş, İ. (2016). Çocuklar ne kadar mutlu? bazı değişkenlere göre çocuklarda mutluluğun belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 16-24.
• Deniz, B. (2020). Ebeveynlerin Çocukluk Yaşantılarının Aile Uyumu, Evlilik Yaşamı ve Çocuk Yetiştirme Tutumları İle İlişkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• DiLiello, T. C., & Houghton, J. D. (2006). Maximizing organizational leadership capacity for the future: Toward a model of self‐leadership, innovation and creativity. Journal of managerial psychology. https://doi.org/10.1108/02683940610663114
• Doğan, T. (2021). Kendini değerli hissetmenin psikolojisi öz-saygı. Erişim adresi: https://www.tayfundogan.net (Erişim Tarihi: 21.05.2021)
• Doğan, T., & Aydın, F. T. (2020). Olumlu çocukluk yaşantıları ölçeği’nin geliştirilmesi. Hayef: journal of education (Online). 17(1), 1-19.
• Doğan, T., & Yavuz, K. (2020). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık, olumlu çocukluk deneyimleri ve algılanan mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 12, 1-1.
• Elkind, D. (1979). Erik erikson: insanda gelişimin sekiz evresi. (çev. Ali Dönmez). A.Ü Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(1), 27-38.
• Erdoğdu, M. Y. (2006). Yaratıcılık ile öğretmen davranışları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Elektronik sosyal bilimler dergisi. 5(17), 95-106.
• Eryılmaz, A., & Atak, H. (2014). Ergen öznel iyi oluşunun, öz saygi ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 10(37), 170-181.
• Fredrickson, B. L. (2004). The broaden–and–build theory of positive emotions. Philosophical transactions of the royal society of London. series: biological sciences. 359(1449), 1367-1377. https://doi.org/10.1098/rstb.2004.1512
• Furnham, A., & Cheng, H. (2000). Perceived parental behaviour, self-esteem and happiness. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 35(10), 463-470.
• Glaser, J. P., Van Os, J., Portegijs, P. J. & Myin-Germeys, I. (2006). childhood trauma and emotional reactivity to daily life stress in adult frequent attenders of general practitioners. Journal of psychosomatic research, 61(2), 229-236. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2006.04.014
• Güçray, S. S. (1993). Çocuk yuvasında ve ailesinin yanında kalan 9-10-11 yaş çocuklarının öz-saygı gelişimini etkileyen bazı faktörler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 3(3).
• Güngör, S., Küçün, N. T., & Sezgin, M. (2018). Girişimci öğretim elemanlarının psikolojik sermaye ve bireysel yaratıcılıklarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Metinleri. 2018(2), 50-64.
• Gürbüz, S. (2019). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi temel ilkeler ve uygulamalı analizler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S., & Şahin F. (2015), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hayes, A. (2013). Introduction to mediation, moderation, and monditional mrocess mnalysis: A regression-based approach. New York: guilford press.
• Heatherton, T., & Ambady, N. (1993). Self- Esteem, Self- Prediction, and Living Up to Commitments. R.F. Baumeister (Ed.) Self- Esteem: The Puzzle of Low SelfRegar, New York: Plenum Press.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kwaśniewska, J., & Nȩcka, E. (2004). Perception of the climate for creativity in the workplace: the role of the level in the organization and gender. Creativity and innovation management, 13(3), 187- 196. https://doi.org/10.1111/j.0963-1690.2004.00308.x
• Maftei, A., Holman, A. C., & Cârlig, E. R. (2020). Does your child think you’re happy? Exploring the associations between children’s happiness and parenting styles. Children and Youth Services Review, 115, 105074. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105074
• Manap, A. (2015). Çocukluk yaşantıları ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması.
• Oldham, G. R., & Cummings, A. (1996). Employee creativity: Personal and contextual factors at work. Academy of management journal, 39(3), 607-634. https://doi.org/10.5465/256657
• Orth, U. (2018). The family environment in early childhood has a long-term effect on self-esteem: A longitudinal study from birth to age 27 years. Journal of Personality and Social Psychology, 637– 655. https://doi.org/10.1037/pspp0000143
• Öncü, E. Ç. (Ed.). (2015). Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Öner, Çiğdem. (2019). Genç yetişkin egzersiz liderlerinin benlik saygıları ve psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi. 3(2), 121-136.
• Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etkenler. Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 7(3), 4-9.
• Reisoğlu, İ., Gedik, N., & Göktaş, Y. (2013). Öğretmen adaylarının öz-saygı ve duygusal zekâ düzeylerinin problemli internet kullanımıyla ilişkisi. Eğitim ve Bilim. 38(170).
• Samen, S. (2008). İşletmelerde yaratıcılığın önemi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(2), 363-378.
• Stenly, E. (2019). Sosyal medya kullanımının bireyin öz-saygısı üzerindeki rolü: kişilerarası iletişim açısından bir değerlendirme (Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şahi̇n, S. (2018). Psi̇koloji̇k danişman adaylarinin çocukluk deneyi̇mleri̇ algisinin beli̇rlenmesi̇. Academic Review of Humanities and Social Sciences. 1(1), 62-70.
• Taner, A. E. (2019). Beliren yetişkinlerin kendini sevme ile öz-yeterlik özelliklerinin çocukluk deneyimleri ve bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tarhan, N. (2016). 10 adımda pozitif psikoloji. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Taş, M. A., & Yılmaz, N. (2020). Çocukluk deneyimleri, azim ve girişimcilik niyeti ilişkisi: sağlık yönetimi öğrencileri üzerinde bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22(4), 1089- 1106.
• Taşgit, M. S. (2012). Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve karar verme düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Temel, Z. F., & Aksoy, A. B. (2001). Ergen ve gelişimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Topuz, C. (2014). Duyguları anlamak (T. Doğan, Çev). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Tukuş, L. (2010). Benlik saygısı değerlendirme ölçeği-kısa formu türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması.
• Türkmenoğlu, İ. (2017). Pozitif yönetim. Ankara: Elma Yayınevi.
• Uyanık, G., Sezer, T., Karabulut, A., & Koçak Sazlı, E. (2019). 5-6 Yaşında Çocuğu Olan Annelerin Çocukluk Deneyimleri ve Öznel Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 9(1), 177-193.
• Vogel, E., Rose, J., Roberts, L. ve Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and self-esteem, Psychology of Popular Media Culture, 3, 206-222. https://doi.org/10.1037/ppm0000047
• Yapıcı, A., & Kayıklık, H. (2005). Ruh sağlığı bağlamında dindarlığın öz-saygı ve kaygı ile ilişkisi: çukurova üniversitesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi. 3(9), 177-206.
• Yenice, N., & Yavaşoğlu, N. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik düzeyleri ile bireysel yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 14(2), 107-128.
• Yıldırım, E. (2007). Bilgi çağında yaratıcılığın ve yaratıcılığı yönetmenin önemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2007(1), 109-120.
• Yıldırım, Ü. B., Taş, M. A., & Çiçek, H. (2019). Yetkinlik algısı ve çalışan performansı ilişkisinde öz- saygının aracılık etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(20), 128-153.
• Zincirkıran, Z. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş grubu çocuklarının benlik kavramlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.