Prososyal motivasyon ile kariyer başarısı arasındaki ilişkide iş tatmininin ve kariyer bağlılığının aracılık rolü

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 4, 801 - 815, 25.10.2022

Gökhan Karadirek

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1062727

Öz

Bu çalışmanın amacı, akademik personelin prososyal motivasyon ile kariyer başarısı arasındaki ilişkide iş tatmini ve kariyer bağlılığının rolünü belirlemektir. Araştırma, nicel araştırma deseninde ve ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırma, Türkiye'de 100'den fazla devlet üniversitesinin akademik personeli üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, uygun örnekleme yöntemi ile 2 Kasım 2021 - 2 Ocak 2022 tarihleri arasında toplanmıştır. Örneklemi, 3.426 akademik personel oluşturmaktadır. Veriler, IBM SPSS 25.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Hipotezler, parametrik testler; korelasyon ve regresyon analizi yöntemi kullanılarak test edilmiştir. Araştırmanın bulguları, akademik personelin prososyal motivasyonu ile iş tatmini, kariyer bağlılığı ve kariyer başarısı arasında pozitif yönlü ve anlamlı (p<.01) bir ilişkinin olduğunu ortaya koymaktadır. Prososyal motivasyonun, iş tatminini, kariyer bağlılığı ve kariyer başarısı üzerinde pozitif bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, akademik personelin kariyer başarısı ile iş tatmini ve kariyer bağlılığı arasında pozitif yönlü, (p<.01) düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Prososyal motivasyon ile kariyer başarısı arasındaki ilişkide iş tatmininin aracılık etkisi bulunmaktadır. Benzer şekilde, prososyal motivasyon ile kariyer başarısı arasındaki ilişkide kariyer bağlılığının aracılık rolü bulunmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye'de devlet üniversitelerinde görev yapan akademik personelin iş tatmininde, kariyer bağlılığında ve kariyer başarısında prososyal motivasyonun öngörücü olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Prososyal motivasyon, İş tatmini, Kariyer bağlılığı, Kariyer başarısı, Akademik personel.

The role of job satisfaction and career commitment in the relationship between prosocial motivation and career success

Öz

The aim of this study is to determine the role of job satisfaction and career commitment in the relationship between prosocial motivation and career success of academic staff.This research was designed in quantitative research design and relational survey model.The research was carried out on the academic staff of more than 100 state universities in Turkey.Data were collected between November 2,2021 and January 02, 2022 by convenient sampling method.The sample consisted of 3.426 academic personnel.The data were analyzed using theIBM SPSS 25.0 package program.Hypotheses, parametric tests; tested using the correlation and regression analysis method.The findings of the study reveal that there is a positive relationship between prosocial motivation of academic staff and job satisfaction, career commitment and career success(p<.01).It was concluded that prosocial motivation has a positive effect on job satisfaction, career commitment and career success.In addition, there is a positive (p<.01) level significant relationship between academic staff's career success, job satisfaction and career commitment.Job satisfaction has a mediating effect on the relationship between prosocial motivation and career success.Similarly, career commitment has a mediating role in the relationship between prosocial motivation and career success.As a result, it can be said that prosocial motivation is predictive of job satisfaction, career commitment and career success of academic staff working at state universities in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Prosocial Motivation, Job Satisfaction, Career Commitment, Career Success, Academic staff

Kaynakça

• Akduru, H., Güneri, S., & Semerciöz, F. (2016). Çalışanlarda prososyal motivasyon ile iş ve yaşam doyumu düzeyi ilişkisine dair bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(38), 375-391.
• Ballout, H. (2009). Career commitment and career success: moderating role of self-efficacy. Career Development International, 14(7), 655-670.
• Batson, C. (1987). Prosocial motivation: is it ever truly altruistic? Advances in Experimental Social Psychology, 20, 65-122.
• Blau, G. (1985). The measurement and prediction of career commitment. Journal of Occupational Psycholog, 58(4), 277-288. Can, M., & Aykaç, E. (2020). Mesleki bağlılığın prososyal motivasyon davranışı üzerindeki rolü: mutfak çalışanları üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 1836-1854.
• Colarelli, S., & Bishop, R. (1990). Career commitment: functions, correlates, and management. Group & Organization Studies, 15(2), 158-176.
• Çakmak Otluoğlu, Ö. (2014). Kariyer bağlılığının kariyer başarısı üzerindeki etkisinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 23, 350-363.
• De Dreu, C., & Nauta, A. (2009). Self-interest and other-orientation in organizational behavior: implications for job performance, prosocial behavior, and personal initiative. Journal of Applied Psychology, 94(4), 913-926.
• Demirel, Z. (2019). Banka çalışanlarının kariyer bağlılık düzeylerinin öznel kariyer başarıları üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1332-1345.
• Doğan, S., & Aslan, M. (2018). Psikolojik sermaye, içsel motivasyon ve iş tatmini ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 112-125.
• Ekmekcioglu, E., Erdogan, M., & Sokmen, A. (2020). Career commitment and subjective career success: the moderating role of career-enhancing strategies. International Journal of Manpower, 41(8), 1287-1305.
• Ensher, E., Thomas, C., & Murphy, S. (2001). Comparison of traditional, step-ahead, and peer mentoring on protégés' support, satisfaction, and perceptions of career success: a social exchange perspective. Journal of Business and Psychology, 15(3), 419-438.
• Esendemir, E. (2019). İş tatmini algısı ve prososyal davranış eğilimleri ilişkisinde örgütsel muhalefet davranışının aracılık rolü: mehmet akif ersoy üniversitesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Burdur.
• Fraenkel, j., & Wallen, N. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: New York McGraw-Hill.
• Gebauer, J., Riketta, M., Broemer, P., & Maio, G. (2008). Pleasure and pressure based prosocial motivation: divergent relations to subjective well-being. Journal of Research in Personality, 42(2), 399-420.
• Grant, A. (2007). Relational job design and the motivation to make a prosocial difference. Academy of Management Review, 32(2), 393-417.
• Grant, A. (2008). Does intrinsic motivation fuel the prosocial fire? motivational synergy in predicting persistence, performance, and productivity. Journal of Applied Psychology, 93(1), 48-58.
• Grant, A., & Berry, J. (2011). The necessity of others is the mother of invention: intrinsic and prosocial motivations, perspective-taking, and creativity. Academy of Management Journal, 54(1), 73-96.
• Hackman, J., & Oldham, G. (1976). Motivation through the design of work: test of a theory. Organizational Behavior and Human Performance, 16, 250-279.
• Hennekam, S. (2016a). Vitality of older workers and its relationship with performance, career satisfaction and career success. Management & Avenir, 83, 15-32.
• Hennekam, S. (2016b). Competencies of older workers and its influence on career success and job satisfaction. Employee Relations, 38(2), 130-146.
• Judge, T. A., Cable, D. M., Boudreau, J. W., & Bretz Jr, R. D. (1995). An empirical investigation of the predictors of executive career success. Personnel Psychology, 48(3), ,485-519.
• Karadirek, G. (2020). Çalışanların algıladıkları örgütsel desteğin; motivasyon, iş tatmini ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi: bir tekstil işletmesi örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 203-220.
• Karavardar, G. (2014). Career commitment, subjective career success and career satisfaction in the context of hazelnut processing industry in giresun/turkey. International Journal of Business and Management, 9(6), 98-105.
• Koekemoer, E., Olckers, C., & Nel, C. (2020). Work–family enrichment, job satisfaction, and workengagement: The mediating role of subjective careersuccess. Australian Journal of Psychology, 72(3), 347-358.
• Köse, E. (2019). Çalışanların iş tatmini algıları ile iş motivasyonu düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 131-148.
• Künye, N., & Aydıntan, B. (2020). Öz-şefkat ile iş tatmini arasındaki ilişkide içsel motivasyonun aracı rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 3159-3169.
• Locke, E. (1968). What is job satisfaction? American Psychological Association, Washington, DC, 1-43.
• London, M., & Stumpf, S. (1982). Managing careers. MA: Addison-Wesley: Reading.
• Morrison, E. (1994). Role definitions and organizational citizenship behavior: the importance of the employee's perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 1543-1567.
• Mueller, C., Wallace, J., & Price, J. (1992). Employee commitment: resolving some issues. Work and Occupations, 19(3), 211-236.
• Najam, U., Burki, U., & Khalid, W. (2020). Does work-life balance moderate the relationship between career commitment and career success? evidence from an emerging asian economy. Administrative Sciences, 10(4), 1-12.
• Nesje, K. (2015). Nursing students’ prosocial motivation: does it predict professional commitment and involvement in the job? Journal of Advanced Nursing, 71(1), 115-125.
• Pan, J., & Zhou, W. (2015). How do employees construe their careersuccess: an improved measure of subjectivecareer success. International Journal of Selection and Assessment, 23(1), 45-58.
• Parker, S., Wall, T., & Jackson, P. (1997). "That's not my job": developing flexible employee work orientations. Academy of Management, 40(4), 899-929.
• Pasha, A., Hamid, K., & Shahzad, A. (2017). Mediating role of career commitment in the relationship of promotional opportunities, rewards and career success. Pakistan Journal of Statistics and Operation Research, 13(1), 185-199.
• Piatak, J. (2016). Public service motivation, prosocial behaviours, and career ambitions. International Journal of Manpower, 37(5), 804-821.
• Poon, J. (2004). Career commitment and career success: moderating role of emotion perception. Career Development International, 9(4), 374-390.
• Singh, V., Vinnicombe, S., & Kumra, S. (2006). Women in formal corporate networks: an organisational citizenship perspective. Women in Management Review, 21(6): 458–82, 21(6), 458-482.
• Sökmen, A., & Ekmekçioğlu, E. B. (2013). yönetici etik davranışlarının sınır birim çalışanlarının motivasyon ve iş tatmini üzerindeki etkisi: adana’da bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 87-104.
• Sönmez, B., Gül, D., İspir Demir, Ö., Emiralioğlu, R., Erkmen, T., & Yıldırım, A. (2021). Antecedents and outcomes of nurses’ subjective career success: a path analysis. Journal of Nursing Scholarship, 53(5), 604-614.
• Srikanth, P., & Israel, D. (2012). Career commitment & career success: mediating role of career satisfaction. Indian Journal of Industrial Relations, 48(1), 137-149.
• Steijn, B., & van der Voet, J. (2019). Relational job characteristics and job satisfaction of public sector employees: When prosocial motivation and red tape collide. Public Administration, 97(1), 64-80.
• Sultana, R., Yousaf, A., Khan, I., & Saeed, A. (2016). Probing the interactive effects of career commitment and emotional intelligence on perceived objective/subjective career success. Personnel Review, 45(4), 724-742.
• Şahin, M., & Yılmaz, O. (2020). Sosyal sermayenin motivasyon ve iş tatmini arasındaki aracılık etkisi: batman üniversitesi örneği. Yönetim ve Ekonomi, 27(3), 587-606.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2014). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tortumlu, M., & Uzunbacak, H. (2021). Genç gönüllülerin kişilik özelliklerinin prososyal motivasyonlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi (PIAR), 8(1), 101-114.
• Turban, D., & Dougherty, T. (1994). Role of protégé personality in receipt of mentoring and career success. The Academy of Management Journal, 37(3), 688-702.
• Van der Heijden, B., Veld, M., & Heres, L. (2021). Does age matter? Examining career commitmentas a moderator in the relationship between age-related HR/D practices and subjective careersuccess for younger versus older academic staff. Human Resource Development Quarterly, 1-21.
• Yang, J., Mossholder, K., & Peng, T. (2009). Supervisory procedural justice effects: The mediating roles of cognitive and affective trust. The Leadership Quarterly, 20(2), 143-154.
• Zeynel, E., & Çarıkçı, İ. (2015). Mesleki motivasyonun, iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkisi: akademisyenler üzerine görgül bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 217-248.