Reel döviz kuru değişimlerinin firma ve sektör ihracat performasına etkisi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 4, 898 - 912, 25.10.2022

Rüstem Yanar , Esra Marangoz

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1089288

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı reel döviz kuru değişimlerinin Türkiye’deki üretici ihracatçı firmaların ihracat performansı üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Bu amaçla Türkiye ekonomisinde en çok ihracat yapan 100 üretici firmanın 2004-2020 dönemi için firmalara ait yıllık ihracat verileri kullanılarak, reel efektif döviz kuru ve ihracat ilişkisini analiz edilmiştir. Ayrıca dış talep göstergesi olarak kabul edilen en çok ihracat yapılan ülkelerin büyüme rakamları modele dahil edilerek panel GMM tahmincisi kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgular reel efektif döviz kurunda meydana gelen azalışın (Türk Lirasının değer kaybetmesi) ihracatı arttırdığını ortaya koymuştur. Aynı şekilde ekonomik büyüme değişkenlerinde meydana gelen artışın ihracatı artırdığı saptanmıştır. Çalışmada daha sonra 100 firma faaliyet gösterdiği sektöre göre en çok ihracat yapılan 5 farklı sektör şeklinde sınıflandırılarak reel efektif döviz kurunun sektörel bazlı ihracat etkisi test edilmiştir. Sektör bazlı analizden elde edilen bulgular ise şu şekildedir; reel efektif döviz kurunun düşmesi, otomotiv, demir çelik, tekstil ve elektrik-makine sektörlerinde ihracatı arttırırken, gıda sektöründe istatiksel olarak anlamsız bir ilişkinin var olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat, Firma İhracatı, Sektörel İhracat, Panel GMM

The effect of real exchange rates change on firm and sector export performance

Öz

The exchange rates play an essential role in a countries external trade because they directly affect export and import prices.Theoretically, an increase in the exchange rates(depretication of national currency) reduces the the export price and increases export quantity. lThe aim of this study is to investigate the effect of real exchange rate on export. For this purpose, , The annual export data of the top manufacturing exporter companies for the period 2004-2020 were analzed with the panel GMM estimatorç. The findings obtained from the econometric analysis show that the decrease in the real exchange rate(depreciatoin of Turkish Lira) increases firms’ exports. In addition 100 companies were classified as 5 different sectors with the most exports according to the sector in which they operate and the sectoral export effect of the real exchange rate was tested. As a result of the findings, while the decrease in the real effective exchange rate causes a increase in the exports of the automotive, iron and steel, Textile, electricity and machinery sectors in line with the theoretical expectation, for food sector there is a statistically insignificat relationship.

Anahtar Kelimeler

Real Effective Exchange Rate, Export, Firm Export, Sectoral Export, Panel GMM

Kaynakça

• Abrams, R. K. (1980). International trade flows under flexible exchange rates. Economic Review, 65(3), 3-10.
• Adam, P., Rosnawintang, R., Nusantara, A. W., ve Muthalib, A. A. (2017). A Model of The Dynamic of The Relationship Between Exchange Rate and Indonesia's Export. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1).
• Ahmad, K., Qasim, M., ve Chani, M. (2017). Impact of Exchange rate on Exports in Case of Pakistan. Bulletin of Business and Economics, 6(2), 98-102.
• Akdoğan, K., Bağır, YK, & Torun, H. (2021). Döviz Kurlarının Firmaların İhracatı Üzerindeki Heterojen Etkisi: Emek Yoğunluğunun Rolü (No. 2115).
• Aktaş, C. (2012). Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR tekniğiyle analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
• Arize, A. C. (1995). The effects of exchange-rate volatility on US exports: an empirical investigation. Southern Economic Journal, 34-43.
• Arize, A. C., Malindretos, J., ve Igwe, E. U. (2017). Do exchange rate changes improve the trade balance: An asymmetric nonlinear cointegration approach. International Review of Economics & Finance, 49, 313-326.
• Atabay, İ. (2004). İhracat Performansını Etkileyen Faktörler Zeytinyağı Sektöründe Bir Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 17-25.
• Aydıner, M. (2016). İşçi Sayısı Ve Ciro Olarak Firma Büyüklüğünün İhracatçı Olmaya Etkisi: Aydın İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14 (1), 49-58.
• Baak, S. J., Al-Mahmood, M. A., ve Vixathep, S. (2007). Exchange rate volatility and exports from East Asian countries to Japan and the USA. Applied Economics, 39(8), 947-959.
• Bahmani‐Oskooee, M., ve Hegerty, S. W. (2010). The J‐and S‐curves: A survey of the recent literature. Journal of Economic Studies.
• Bailey, M. J., Tavlas, G. S., ve Ulan, M. (1987). The impact of exchange-rate volatility on export growth: some theoretical considerations and empirical results. Journal of Policy Modeling, 9(1), 225-243.
• Bhattacharyya, R., ve Rit, B. (2018). On the relationship between the nominal exchange rate and export demand in India. South Asian Journal of Macroeconomics and Public Finance, 7(2), 260-282.
• Bilgin, C. (2020). Asymmetric Effects of Exchange Rate Changes on Exports: A Sectoral Nonlinear Cointegration Analysis for Turkey.
• Boug, P., ve Fagereng, A. (2010). Exchange rate volatility and export performance: a cointegrated VAR approach. Applied Economics, 42(7), 851-864.
• Bozdan, D., Özenci, İ., ve Benli, Y. K. (2018). Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi: Ampirik Bir Çalışma-Analysıs Of The Relatıonshıp Between Exchange Rate And Export And Import: An Empırıcal Study. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 638-649.
• Brañas-Garza, P., Bucheli, M., ve García-Muñoz, T. (2011). Dynamic panel data: A useful technique in experiments.
• Bredin, D., Fountas, S., ve Murphy, E. (2003). An empirical analysis of short-run and long-run Irish export functions: Does exchange rate volatility matter?. International Review of Applied Economics, 17(2), 193-208.
• Buguk, C., Isik, M., Dellal, İ., ve Allen, A. (2003). The Impact of exchange rate variability on agricultural exports of developing countries: The case of Turkey. Journal of International Food & Agribusiness Marketing, 13(1), 83-105.
• Cheung, Y. W., ve Sengupta, R. (2013). Impact of exchange rate movements on exports: an analysis of Indian non-financial sector firms. Journal of International Money and Finance, 39, 231-245.
• Christensen, C. H., Da Rocha, A., ve Gertner, R. K. (1987). An empirical investigation of the factors influencing exporting success of Brazilian firms. Journal of International Business Studies, 18(3), 61-77.
• Çakıroğlu, Ü. (2018). Yoksulluk Ve Yolsuzluk Üzerine Bir Uygulama. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, Adana, ss.44.
• Dekle, R., ve Ryoo, H. H. (2007). Exchange rate fluctuations, financing constraints, hedging, and exports: Evidence from firm level data. Journal of International Financial markets, Institutions and money, 17(5), 437-451.
• Demez, S., ve Akyol, M. (2021). Ticari ve Finansal Açıklık ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: GMM Panel Veri Analizi. Igdir University Journal of Social Sciences, (26).
• Dholakia, R. H., ve Kapur, D. (2004). Determinants of export performance of Indian firms: a strategic perspective.
• Dinçer, A. (2021). Determınants Of Sectoral And Fırm Sıze Export Performance: Empırıcal Evıdence From The Turkısh Manufacturıng Industry. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Bölümü, Ankara.
• Doğan, Ö., Marangoz, M., ve Topoyan, M. (2003). İşletmelerin İç Ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen Faktörler Ve Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 119-121.
• Doğanlar, M. (2002). Estimating the impact of exchange rate volatility on exports: evidence from Asian countries. Applied Economics Letters, 9(13), 859-863.
• Düzgün, R., ve Taşçı, H. M. (2014). Türk İşletmelerinin İhracat Performansını Belirleyen Faktörler: İSO-500 Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(3), 7-24.
• Greenaway, D., R.Kneller and X.Zhang (2010) “The effect of exchange rates on firm exports: The role of imported intermediate inputs” The World Economy, 33(8), 961-986.
• Huang, C., Zhang, M., Zhao, Y., ve Varum, C. A. (2008). Determinants of exports in China: a microeconometric analysis. The European Journal of Development Research, 20(2), 299-317.
• İlter, B. (1999). Firma İhracat Davranışı Ve Etkileyen Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2).
• İSO (İstanbul Sanayi Odası), 2020, Birinci ve İkinci 500 Dergileri, https://www.iso500.org.tr/iso-500-dergileri/birinci-500-dergileri/ https://www.iso500.org.tr/iso-500-dergileri/ikinci-500-dergileri/.
• Karakaş, G. (2015). Döviz Kuru Oynaklığının Türkiye’nin Tarımsal Dış Ticaretine Etkisi. Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat
• Kasman, A., ve Kasman, S. (2005). Exchange rate uncertainty in Turkey and its impact on export volume. METU Studies in Development, 32(1), 41.
• Kemal, M. A., ve Qadir, U. (2005). Real exchange rate, exports, and imports movements: A trivariate analysis. The Pakistan Development Review, 177-195.
• Kenen, P. B., ve Rodrik, D. (1986). Measuring and analyzing the effects of short-term volatility in real exchange rates. The Review of Economics and Statistics, 311-315.
• Kılıç, E., ve Yıldırım, K. (2015). Sektörel Reel Döviz Kuru Volatilitesinin Türk İmalat Sanayi İhracatı Üzerine Etkileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 13-25.
• Lee, K. W., ve Masih, M. (2018). Investigating the causal relationship between exchange rate variability and palm oil export: evidence from Malaysia based on ARDL and nonlinear ARDL approaches.
• Madesha, W., Chidoko, C. ve Zivanomoyo, J. (2013). Zimbabwe'de döviz kuru ve enflasyon arasındaki ilişkinin ampirik testi. Ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma dergisi , 4 (1), 52-58.
• Mehrara, M., ve Firouzjaee, B. A. (2011). Granger causality relationship between export growth and GDP growth in developing countries: panel cointegration approach. International Journal of Humanities and Social Science, 1(16), 223-231.
• Menon, J. (1992). Exchange rates and prices of Australian manufactured exports. Weltwirtschaftliches Archiv, 128(4), 695-710.
• Mittelstaedt, JD, Harben, GN ve Ward, WA (2003). Ne kadar küçük çok küçük? Amerika Birleşik Devletleri'nden ihracat için bir engel olarak firma büyüklüğü. Küçük İşletme Yönetimi Dergisi , 41 (1), 68-84.
• Nazlıoğlu, Ş. (2013). Exchange rate volatility and Turkish industry-level export: Panel cointegration analysis. The Journal of International Trade & Economic Development, 22(7), 1088-1107.
• Ng, Y. L., Har, W. M., ve Tan, G. M. (2008). Real exchange rate and trade balance relationship: An empirical study on Malaysia. International Journal of Business and Management, 3(8), 130-137.
• Önder, H. (2011). Fiyatlara Döviz Kuru Geçiş Etkisi: Türkiye Örneği. Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Kütahya, ss.6-13.
• Özbay, P. (1999). The effect of exchange rate uncertainty on exports: a case study for Turkey. Central Bank of the Republic of Turkey.
• Perçin, S. (2005). İhracat Performansını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Firmaların İhracat Performans Ölçülerine Göre Sınıflandırılmasındaki Rolü: İSO 1000 Sanayi Firmaları Uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9).
• Rodrik, D. (2008). Reel döviz kuru ve ekonomik büyüme. Ekonomik faaliyet üzerine Brookings kağıtları, 2008 (2), 365-412. TCMB EVDS (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi), 2020, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?.
• Thuy, V. N. T., ve Thuy, D. T. T. (2019). The impact of exchange rate volatility on exports in Vietnam: A bounds testing approach. Journal of Risk and Financial Management, 12(1), 6.
• TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi), 2020, İlk 1000 İhracatçı Araştırması Raporu, https://tim.org.tr/tr/raporlar-ilk-1000-ihracatci-arastirmasi.
• Tombak, F. (2018). Çevre Kalitesi Ve Çevresel Düzenlemelerin Rekabet Gücü Ve Dış Ticaret Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Kayseri, ss.180.
• Toraganli, N., & Yalcin, C. (2016). Exports, Real Exchange Rates And External Exposures: Empirical Evidence From Turkish Manufacturing Firms (No. 1624).
• Torlak, Ö., Veysel, K. U. L. A., ve Özdemir, Ş. (2007). Türk İşletmelerinin İhracat Performansı Belirleyicileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 103-114.
• Tyler, W. G. (1981). Growth and export expansion in developing countries: Some empirical evidence. Journal of development Economics, 9(1), 121-130.
• Uslu, H. (2018).Döviz Kuru, Enflasyon Ve Faiz Oranlarının Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. Sobider: Sosyal Bilimler Dergisi
• Uysal, M. ve Doğru, B. (2013) Efektif Euro Kurundaki Belirsizliğin Euro Bölgesi İhracatına Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 245-262.
• Viaene, JM ve De Vries, CG (1992). Uluslararası ticaret ve döviz kuru oynaklığı. Avrupa Ekonomik İncelemesi, 36 (6), 1311-1321.
• Wagner, J. (1995). İhracat, firma büyüklüğü ve firma dinamikleri. Küçük İşletme Ekonomisi, 7 (1), 29-39.
• Wang, K. L., ve Barrett, C. B. (2007). Estimating the effects of exchange rate volatility on export volumes. Journal of Agricultural and Resource Economics, 225-255.
• WB (World Bank), 2020, https://databank.worldbank.org/home.aspx.
• Yamak, R., ve Korkmaz, A. (2005). Reel döviz kuru ve diş ticaret dengesi ilişkisi. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (2), 16-38.
• Yaman, H. (2018). Türkiye’de Döviz Kurunun Dış Ticaret Üzerine Etkileri (2005-2015). Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 45-69.
• Yanıkkaya, H., Kaya, H., ve Kocturk, O. M. (2013). The effect of real exchange rates and their volatilities on the selected agricultural commodity exports: A case study on Turkey, 1971-2010. Agricultural Economics, 59(5), 235-246.
• Yıldırım, E. (2011). Konjonktür Dalgalarının Uluslararası Bağlantısı: Türkiye Ve Ticaret Ortakları Arasında Konjonktür Dalgalarının Uyumu. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisadi Gelişme Ve Uluslararası İktisat Bilim Dalı, Kayseri, ss.309.
• Yıldız, H., ve Özdamar, G. (2014). Reel Döviz Kuru-Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Sektörleri Üzerine Bir İnceleme (2005-2012). Journal Of The Institute Of Social Sciences Cankiri Karatekin University/Cankiri Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 5(2).
• Yücel, A. (2019). İhracat Pazarlaması Stratejileri İle Firma Performansı İlişkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 205-225.
• Zestos, G. K., ve Tao, X. (2002). Trade and GDP growth: causal relations in the United States and Canada. Southern Economic Journal, 859-874.