TMS-2 stoklar standardına göre tam maliyet ve normal maliyet uygulaması

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 4, 1056 - 1069, 25.10.2022

Meltem Altın , Recep Yılmaz

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1151963

Öz

Vergi mevzuatına göre giderlerin kapsamına göre dönüştürme maliyetlerinin hesaplanmasında tam maliyet yöntemi kullanılması gerekirken, TMS 2 stoklar standardı istisnai durumlar dışında normal maliyet yönteminin kullanılması gerektiğini belirtmektedir. Normal ve tam maliyet yöntemleriyle hesaplanan maliyet sonuçları birbirinden farklıdır. Özellikle, tam maliyet yöntemini uygulayan işletmeler tam kapasite çalışmadıkları sürece maliyetleri normal maliyet yöntemini kullanan işletmelere göre yüksek çıkacaktır ve fiyatlama açısından da dezavantaja sebep olacaktır. İşletmelerde, birçok esas üretim gider yeri ve ürün ya da hizmet çeşidi bulunmaktadır. Tam maliyet ve normal maliyet hesaplamalarının tek bir esas üretim gider yerleri üzerinden ya da tek bir mamul varsayımı üzerinden hesaplanması doğru maliyet sonuçlarını vermeyecektir. Bu bağlamda çalışmada, üç ayrı esas üretim gider yeri ve üç farklı ürün ele alınarak normal kapasite, pratik kapasite seviyelerine göre normal maliyet ve tam maliyet karşılaştırmalı olarak hesaplanmıştır. Pratik kapasite olarak normal kapasitenin kabul edilmesi atıl kapasite maliyetinin mamul maliyetine yüklenmesi sonucunu ve yanlış yönetim muhasebesi kararlarının verilmesine neden olacaktır. Ayrıca, VUK ve TMS/TFRS karşılaştırıldığında da farklı ertelenmiş vergi etkisi oluşacaktır. Bu çalışma, uygulamada görülen eksikliklerin giderilebilmesi için öneriler sunarak işletmelerin maliyetlerini gerçeğe uygun bir biçimde hesaplamalarına, muhasebe kayıtlarını ve raporlamalarını doğru oluşturmalarına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

TMS-2 Stoklar Standardı, Pratik Kapasite, Normal Kapasite, Tam Maliyet, Normal Maliyet

Application of full cost and normal cost according to IAS-2 inventories

Öz

Even though there are numerous approaches to charging general production cost elements to the products, the IAS 2 Inventories standard mandates using the normal cost method in certain circumstances. The cost results calculated using the normal and full cost methods are different from each other. In particular, as long as businesses that use the full cost method are not running at full capacity, their costs will be calculated higher than those that use the normal cost method. This will put them at a disadvantage when it comes to pricing.Full cost and normal cost calculations based on the assumption of a single process or product may not yield accurate cost results.Accepting normal capacity as practical capacity will result in the imposition of idle capacitycosts on product costs, as well as incorrect management accounting decisions. In addition, different deferred tax effects will occur when tax procedure law and IAS/IFRSare compared.In this regard, this study compares normal and total costs, which vary according to normal capacity and practical capacity levels, for three distinct primary production cost centers and three distinct products. Furthermore, deficiencies discovered in applications were addressed, and recommendations were provided for proper cost computation, accounting record keeping, and reporting.

Anahtar Kelimeler

IAS 2 Inventories, Practical Capacity, Normal Capacity, Full Cost, Normal Cost

Kaynakça

• Akdoğan, Nalan. Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, 5. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara, 2000.
• Akgün, A. İ. (2012). TMS-2 Stoklar Standardı Kapsamında Tam Maliyet ve Normal Maliyete Göre Düzenlenen Gelir Tabloları Karşılaştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 229-246.
• Büyükmirza, H. Kamil. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, 21. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara, 2016.
• Demirel, N. (2009). Stoklara ilişkin türkiye muhasebe standartlarının sermaye piyasası kuruluna kayıtlı halka açık anonim şirketlerde uygulama örnekleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009(2), 42-68.
• Gökçen, G., & Öztürk, E. (2017). Tam maliyet ve normal maliyet yöntemlerinin UFRS (TFRS) ve BOBİ FRS’deki düzenlemeler çerçevesinde incelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 105-114.
• Güngörmüş, A. H., & Boyar, E. (2009). TMS–2 Stoklar Standardında Öngörülen Normal Maliyet Yönteminin, Sipariş Maliyetine Uygulanması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 1-5.
• Gürsoy, C. T. (1999). Yönetim Ve Maliyet Muhasebesi,(2. Baskı). İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım. Haftacı, Vasfi. Maliyet Muhasebesi, 4. Baskı, Derya Kitapevi, Trabzon, 2003.
• KILINÇ, Y., & BADEM, A. C. (2020). Atıl kapasite, tam kapasite ve kapasite fazlası üretim düzeylerinde TMS-2 stoklar standardına göre maliyetleme: Bir örnek uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (87), 53-64.
• Marşap, B., & BARIŞÇI, A. (2014). TMS-2 Stoklar Standardina Göre Dönüştürme Maliyetlerinin Ürün Maliyetlerine Etkisi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 7(1), 1-16.
• ÖZYAPICI, H. (2019). TMS 2 Stoklar Standardı’nın Atıl Kapasite Analizine Etkisi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 12(3), 651-666.
• Sönmez, F. (2007). TMS 2-Stoklar Hüküm ve Açıklamaları (Eski Tebliğlerle 25 No’lu SPK ve 13 No’lu TMS ile Karşılaştırmalı Olarak Sunumu). Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 150-160.
• TMS/TFRS 2018 Seti, 2018, http://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS/TMS%202%20Stoklar.pdf (Erişim Tarihi: 20.02.2018).
• TUTKAVUL, K. (2020). TMS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS ve VUK Perspektifinden Dönüştürme Maliyetleri: Üretim Maliyetlerine ve Vergilendirmeye Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 347-365.
• Yükçü, Süleyman. Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi, 8.Baskı, Altın Nokta Yayınevi, İzmir, 2015.