TÜRKİYE EKONOMİSİNDE PHILLIPS EĞRİSİ ANALİZİ: GÜNCEL ZAMAN SERİSİ TEKNİKLERİNDEN YENİ KANITLAR

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 196 - 211, 30.01.2025

Atilla Aydın

Öz

Phillips eğrisi, enflasyon oranı ile işsizlik oranı arasındaki negatif yönlü ilişkiyi gösteren bir eğri olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Phillips eğrisi analizinin uzun dönemde Türkiye ekonomisi için geçerli olup olmadığının belirlenmesidir. Çalışmanın veri aralığı 1939-2023 yılları olarak belirlenmiştir. Çalışmada yöntem olarak Fourier birim kök testleri, genişletilmiş ARDL testi, simetrik ve asimetrik nedensellik testleri kullanılmıştır. Öncelikle uygulanan birim kök testlerinden elde edilen ara sonuçlara göre incelenen dönem itibariyle Türkiye’de işsizlik histerisi ve fiyat yapışkanlığı geçerli değildir. Genişletilmiş ARDL testi sonuçlarına göre enflasyon ve işsizlik serileri birlikte hareket etmemektedir. Bir başka ifadeyle Türkiye’de uzun dönemde Phillips eğrisi geçerli bulunmamıştır. Uygulanan simetrik ve asimetrik nedensellik testlerine göre ise değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunmamıştır. Bu bağlamda nedensellik testleri de genişletilmiş ARDL modeli sonuçlarını desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Phillips Eğrisi, Fourier Birim Kök Testleri, Genişletilmiş ARDL, Nedensellik

PHILLIPS CURVE ANALYSIS IN THE TURKISH ECONOMY: NEW EVIDENCE FROM RECENT TIME SERIES ECHNIQUES

Öz

The Phillips curve is defined as a curve showing the negative relationship between the inflation rate and the unemployment rate. The aim of this study is to determine whether the Phillips curve analysis is valid for the Turkish economy in the long run. The data range of the study is determined as the years 1939-2023. Fourier unit root tests, extended ARDL test, symmetric and asymmetric causality tests are used in the study. First of all, according to the intermediate results obtained from the unit root tests, unemployment hysteria and price stickiness are not valid in Türkiye as of the analyzed period. According to the results of the extended ARDL test, inflation and unemployment series do not move together. In other words, the Phillips curve is not valid in the long run in Türkiye. According to the symmetric and asymmetric causality tests, there is no causality relationship between the variables. In this context, causality tests also support the results of the extended ARDL model.

Anahtar Kelimeler

Phillips Curve, Fourier Unit Root Tests, Extended ARDL, Causality

Kaynakça

• Agenor, P. R. ve Bayraktar, N. (2010). Contracting models of the Phillips curve empirical estimates for middle-income countries. Journal of Macroeconomics, 32(2), 555-570.
• Akiş, E. (2020). Türkiye’de enflasyon ile işsizlik arasındaki ilişki (2005 – 2020). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(49), 403–420.
• Atalay, F. ve Peker, O. (2019). 3rd International EUREFE congress, December, 172–183.
• Bayrak, M. ve Kanca, O. C. (2013). Türkiye’de Phillips eğrisi üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(3), 97-116.
• Beaudry, P. ve Doyle, M. (2000). What happened to the Phillips curve in the 1990s in Canada? In proceedings of a seminarheld by the Bank of Canada (Vol.61).
• Becker, R., Enders, W. ve Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks, Journal of Time Series Analysis, 3(5): 381-409.
• Bhattarai, R. K. (2004). Unemployment-inflation trade-offs in OECD countries: Lessons from panel data and theories of unemployment. Research Memorandum, 48, 1-33.
• Boz, Ç. (2013). Estimating the new Keynesian Phillips Curve by Quantile Regression Method for Turkey. Modern Economy, 04(09), 627–632. https://doi.org/10.4236/me.2013.49067
• Carrion-i Silvestre, J.L., Kim, D. ve Perron, P. (2009), GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypothesis, Econometric Theory, 25/6, 1754-1792.
• Christopoulos, D. K. ve León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: post-bretton woods real exchange rates, Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093.
• Clark, M. P. B. ve Laxton, M. D. (1997). phillips curves, Phillips lines and the unemplyment costs of overheating. International Monetary Fund.
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin demokrasi tarihi (1950’den günümüze). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Dereli, D.D.(2019). The relationship between inflation and unemployment in Turkey: An ARDL bounds testing approach. Kırklareli University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences (KLUJFEAS),| 8(2), 246-257.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979), Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D.A. ve Fuller, W.A.(1981), Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), ss.1057 1072.
• Doğruel, A. S. ve Doğruel, F. (2005). Türkiye’de enflasyonun tarihi, Ankara, TCMB Yayınları.
• Güriş, B. (2019). A new nonlinear unit root test with Fourier function. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 48(10), 3056-3062.
• Friedman, M. (1977). Nobel lecture: Inflation and unemployment. Journal of Political Economy, 85(3), 451-472
• Hacker, R. S. ve Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Hatemi-j, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical economics, 43, 447-456.
• Hepsağ, A. (2021), Critical values for FADF and FKSS unit root tests (Model with a constant and a linear trend), Researchgate, https://www.researchgate.net/publication/352750116_Critical_Values_for_FADF_and_FKSS_Unit_Root_Tests_Model_with_a_constant_and_a_linear_trend
• Kapetanios, G. (2005). Unit‐root testing against the alternative hypothesis of up to m structural breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Kapetanios, G., Shin, Y. ve Snell, A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear STAR framework, Journal of Econometrics, 112, pp. 359-79.
• Karluk, S. R. (2005). Cumhuriyetin ilanından günümüze Türkiye ekonomisinde yapısal dönüşüm (10. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Kartal, G. (2024). Türkiye'de Phillips eğrisinin geçerliliği: çoklu yapısal kırılmalara dayalı ampirik bulgular. İzmir İktisat Dergisi, 39(1), 114-138.
• Kepenek, Y. & Yentürk, N. (2001). Türkiye ekonomisi (12. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kırışkan Çetin, I. ve Tabar, Ç. (2016). Türkiye ekonomisi özelinde Phillips eğrisi analizi. Journal of Life Economics, 3(4), 79–100. https://doi.org/10.15637/jlecon.161
• Korkmaz, S. (2010). Yeni Keynesyen Phillips Eğrisinin Türkiye’ye uygulanması. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 141–161.
• Kruse, R. (2011). A new unit root test against ESTAR based on a class of modified statistics. Statistical Papers, 52, 71-85.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root, Journal of Econometrics, 54, 159-178.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2003), Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics 85(4), 1082-1089.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2004), Minimum Lagrange multiplier unit root tests with one structural break, Appalachian State University Working Papers, 4/17, 1-15.
• Lipsey, R.G. (1960). The relation between unemployment and the rate of change of money wage rates in the United Kingdom, 1862-1957: a further analysis. Economica, 27(105), 1-31.
• Lumsdaine, R. L. ve Papell, D. H. (1997), Multiple trend breaks and the unit root hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79: 212-218.
• Muth, J.F. (1961). Rational expectations and the theory of price movements. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 29(3), 315-335.
• Nar, M. (2021). Analysis of the Phillips curve: an assessment of Turkey. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(2), 65–75. https://doi.org/10.13106/JAFEB.2021.VOL8.NO2.0065
• Narayan, P.K. ve Popp, S. (2010), A new unit root test with two structural breaks in level and slope at unknown time. Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Nelson, C. ve Plosser, C. (1982), Trends and random walks in macroeconomic time series: some Evidence and implications. Journal of Monetary Economics, (10), 139-169.
• Onaran, Ö. (2000). Türkiye’de yapısal uyum sürecinde emek piyasasının esnekliği, Toplum ve Bilim, Sayı 86, Birikim Yayıncılık, Güz, s.194-210
• Öğünç, F. (2006). Estimating the neutral real ınterest rate for Turkey by using an unobserved componenets model (Master's thesis, Middle East Technical University)
• Özer, M. O. (2020). Türkiye’de enflasyon ve işsizlik oranları arasındaki uzun dönemli ilişkinin analizi: Phillips eğrisine Fourier yaklaşımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 179-192.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica 57:1361-1401.
• Perron, P. (1997). Further evidence on breaking trend functions in macroeconomic variables, Journal of Econometrics, 80(2), pp.355-385.
• Pesaran, M.H., Shin, Y. ve Smith, R.J. (2001), Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, pp.289- 326.
• Petek, A. ve Aysu, Y. (2017). Journal of current researches on cusiness and economics Philips Curve: Turkey case (1980-2015). Journal of Current Researches on Business and Economics, 7(1), 53–64.
• Phillips, A.W. (1958). The relation between unemployment and the rate of change of money wage rates in the United Kingdom, 1861–1957. Economica, 25(100), 283-299
• Phillips, P.C.B ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), ss.335 346. Ranjbar, O., Chang, T., Elmi, Z. M. ve Lee, C. C. (2018). A new unit root test against asymmetric ESTAR nonlinearity with smooth breaks. Iranian Economic Review, 22(1), 51–62.
• Sam, C. Y., McNown, R. ve Goh, S. K. (2019). An augmented autoregressive distributed lag bounds test for cointegration. Economic Modelling, 80, 130-141.
• Samuelson, P.A. & Solow, R. M. (1960). Analytical aspects of anti-ınflation policy. The American Economic Review, 50(2), 177-194.
• Sanchez, D. A. (2006). A new Keynesian Phillips curve for Japan. Federal Deposit Insurance Corporation, 6, 1-21.
• Saraç, T. B. ve Yıldırım, A. E. (2016). Enflasyon ile işsizlik arasındaki ilişki: Türkiye örneği. TURANSAM: TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi, 8(32), 363–368.
• Sollis, R. (2009). A simple unit root test against asymmetric STAR nonlinearity with an application to real exchange rates in Nordic countries. Economic modelling, 26(1), 118-125.
• Stimel, D. (2010). Choice of aggregate demand proxy and its affect on Phillips curve nonlinearity: US Evidence. Economics Bulletin, 30(1), 543-557
• TÜİK (2013). İstatistik göstergeler 1923-2012, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
• TÜİK (2024). Temel işgücü göstergeleri (15+ Yaş), Erişim Tarihi: 05 Temmuz 2024. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1
• TÜİK (2024). Tüketici fiyat endeksi ve değişim oranları, Erişim Tarihi: 05 Temmuz 2024. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1
• Yaşar, P. (2008). Alternatif hasıla açığı tahmin yöntemleri ve Phillips eğrisi: Türkiye üzerine bir çalışma (DPT Planlama Uzmanlığı Tezi).
• Yavuz, D. ve Çetinkaya, A. (2002). Calculation of output-İnflation sacrifice ratio: The case of Turkey (No. 0211).
• Yıldırım, S. ve Sarı, S. (2021). Türkiye ekonomisinde Phillips eğrisinin geçerliliğinin analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(3), 2206–2226. https://doi.org/10.15869/itobiad.874917
• Zivot, E. ve Andrews, D. (1992), Further Evidence on the great crash, the oil-price shock and the unit-root hypothesis. Journal of Business Economic Statistics. 10(3): 251- 270.