Yer Fıstığı Tohum Kabuğu Kullanarak Geleneksel Yöntemlerle Yünün Doğal Boyanması

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 325 - 341, 15.12.2021

Halil Ozdemir

https://doi.org/10.47495/okufbed.882227

Öz

Baklagiller familyasından olan yer fıstığı Türkiye’de en çok Osmaniye ve Adana illerinde yetiştirilmekte ve tarımsal üretimin yanında ticaret ve sanayiye katkısı açısından Osmaniye’nin en önemli tarım ürünü konumundadır. Üretilen yer fıstığının büyük bölümü kuruyemiş olarak çerez olarak tüketilse de özellikle fıstık yağı, fıstık ezmesi, şekerleme ve tatlıcılıkta katkı maddesi olarak gıda sanayisinde kullanılmaktadır.
Çalışma kapsamında, yer fıstığının tohum kabuğunda bulunduğu tespit edilen Antosiyanin (Siyanidin) boyarmaddesinin doğal boyamacılıkta kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu kapsamda ilk önce kam ve kavrulmuş fıstık kabukları tedarik edilmiş, daha sonra kabuklar temizlenmiş, öğütülmüş ve ekstrakte edilmiştir. Elde edilen boyarmadde ile Karatepe Kilim Kooperatifi’nde yün çile ipliklerin doğal boyaması şap mordanı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Boyanmış numunelerin spektrofotometrik renk değerleri tespit edilmiştir. Boyalı kumaşlara sürtünme, yıkama ve ışığa karşı renk dayanımlarını tespit edebilmek için haslık testleri yapılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Doğal boyamalar sonucunda, fıstık kabuğundan genel itibariyle kahverengi tonlarında renkler elde edilmiş, haslık testleri sonucunda da kullanım açısından kabul edilebilir sınırların üzerindeki değerlere ulaşılmıştır.
Sonuç olarak fıstık iç kabuğunun tekstil terbiyesinde ve özellikle doğal boyamacılık alanında rahatlıkla kullanılabileceği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yer Fıstığı Kabuğu, Doğal Boyama, Ekstraksiyon, Renk Ölçümü, Haslık

Destekleyen Kurum

Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

“OKÜBAP-2018-PT2-004” numaralı proje

Teşekkür

OKU BAP Birimine teşekkürlerimi bir borç bilirim.

Natural Dyeing of Wool with Traditional Methods Using Peanut Seed Shell

Öz

Peanut that is leguminous plant is grown in most Osmaniye and Adana in Turkey. It is the most important agricultural product of Osmaniye due to trade and industrial contribution. Most of the produced ground peanuts are consumed as snacks, but they are also used in the food industry as additives in peanut oil, peanut butter, confectionery and desserts.
In this study, the usability of Anthocyanin (Cyanidin) dyestuff found in peanut seed shell in natural dyeing was investigated. In this context, raw and dried peanut skins were supplied firstly, then the skins were cleaned, ground and extracted. As the first stage of dyeing, wool hank yarns were dyed with traditional techniques in Karatepe Kilim Cooperative and it was used mordant (şap) for dyeing. The color analyzes were made for the dyed samples in the spectrophotometer and the results were evaluated. The fastness tests were performed in order to determine the color resistance of rubbing, washing and light to dyed hanks.
As a result of natural dyeing, brown and shades of colors were obtained from peanut shell. According to fastness tests, the values are above acceptable values. As a result, it has been revealed in our project that peanut skins can be used easily in textile finishing and especially in natural dyeing.

Anahtar Kelimeler

Peanut Skin,, Natural Dyeing, Extraction, Color Measurement, Fastness

Proje Numarası

“OKÜBAP-2018-PT2-004” numaralı proje

Kaynakça

• 1. Zeren Z. C. Yerfıstığı tohumlarından enzimatik sulu ekstraksiyon ile yağ eldesi ve optimizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye, Mayıs 2015.
• 2. Nazia A. Phytochemical and biological investigation of arachis hypogaea, a thesis report, Department of Pharmacy, East West University, ID: 2012-1-70-047, Bangladesh.
• 3. Stansbury MF., Field ET., Guthrie JD. The tannin and related pigments in the red skins (testa) of peanut kernels, The journal of the American Oil Chemists’ Society, 1950; August, USA.
• 4. Kryz F. Osterr. Chem. Ztg., 1922; 25: 95-96.
• 5. Robinson GM., and Robinson R. Diochem. J., 1933, 27: 206-212.
• 6. Tayeau F., and Hasquelier J. Dull. Soc. Chim. de France, 1948, Nov.-Dec., 1167-1172.
• 7. Chhipa MK., Srivastav S., Mehta N. Study of dyeing of cotton fabric using peanut pod natural dyes using Al2SO4 CuSO4 and FeSO4 mordanting agent, International Journal of Environmental & Agriculture Research (IJOEAR), 2017a, 3(2).
• 8. Chhipa M. K., Srivastava S. & Mehta N. (b). Suitability of dyes from peanut pod on different fabrics using copper sulphate mordanting agent, International Journal of Textile and Fashion Technology (IJTFT), 2017b, 7(1), 1-10.
• 9. Huang SC., Yen GC, Chang LW, Yen WJ, and Duh PD. Identification of an antioxidant, ethyl protocatechuate, in peanut seed testa, J. Agric. Food Chem., 2003, 51: 2380-2383.
• 10. Arıoğlu, H. Yer fıstığı, yağ bitkileri yetiştirme ve ıslahı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Genel Yayın No:220,.Çukurova Üniversitesi Basımevi, 1999.
• 11. Bozdoğan, A., Yaşar, K., Kabak, B. Osmaniye ilinde üretilen bazı yer fıstıklarının ve bu fıstıklardan elde edilen yağların aflatoksin yönünden incelenmesi, TÜBİTAK 116068. 2017.
• 12. Kırıcı S., Özgüven M.,Türkmen N. ve ark. Adana ve çevresinde boya olarak kullanılan bitkilerin belirlenmesi ve boyar madde oranlarının saptanması, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Proje No:TOGTAG/TARP-2353, 2002.
• 13. Nadi H., Alizadeh M., Ahmadabadia M., Yari AR., Hashemid S. Removal of reactive dyes (green, orange, and yellow) from aqueous solutions by peanut shell powder as a natural adsorbent, Arch Hyg Sci., 2012, 1(2):41-47. 14. Gong R., Sun Y., Chen J., Liu H., Yang C. Effect of chemical modification on dye adsorption capacity of peanut hull, Dyes and Pigments, 2005a, 67: 175-181.
• 15. Gong R., Li M., Yang C., Sun Y., Chen J. Removal of cationic dyes from aqueous solution by adsorption on peanut hull, Journal of Hazardous Materials, (Short communication), 2005b, B121, 247–250.
• 16. Rouette HK. Encyclopedia of Textile Finishing, Woodhead Publishing, 2001.
• 17. TS EN ISO 105-X12, Türk Standardı, “Sürtünmeye Karşı Renk Haslığı Tayini”.
• 18. TS EN ISO 105-C06, Türk Standardı, “Evsel Yıkamaya ve Ticari Müesseselerde Yıkamaya Karşı renk Haslığı”.
• 19. TS EN ISO 105-B02, Türk Standardı, “Yapay Işığa Karşı, Renk Haslığı-Ksenon Ark Lambası Deneyi".