Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 452 - 465, 15.12.2021

Bülent Yanıktepe , Osman Kara , Tennur Kısakürek Parlak

https://doi.org/10.47495/okufbed.972716

Cited By: 6

Öz

Bir ülkenin yaşam standardı ve büyümesindeki yükseliş enerji tüketimini artırmakta ve tüketimin ihtiyacının artması da ekonomik büyümeyi etkilemektedir. Her ülke kendi gelişmişliğine göre farklı tepkiler sergilese de, çalışmalar enerji tüketimi ve ekonomik büyüme etkileşiminin oldukça kuvvetli olduğunu desteklemektedir. 1970-2015 dönemine ait enerji tüketimi verileri kullanılarak yapılan bu araştırmada, enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ikilisi üzerine inceleme yapılmıştır. Bağımlı değişken, reel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) ve bağımsız değişken enerji tüketimidir. Birim kök durumunun incelenmesi amacıyla Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) testleri uygulanmıştır. Birim kök analizinin ardından, değişkenlerin uzun dönemde dengeye gelip gelmediğini ortaya çıkartmak için Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Son adım olarak, model için değişkenler arasında eşbütünleşme bulduktan sonra nedensellik test edilmiştir. Yapılan nedensellik analiz sonucunda enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

ekonomik büyüme, enerji tüketimi, nedensellik

Kaynakça

• [1] Korkmaz Ö., Develi A. Türkiye’de Birincil Enerji Kullanımı, Üretimi ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişki, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2012; 27(2): 1-25.
• [2] Öztürk S., Saygın S. 1973 Petrol Krizinin Ekonomiye Etkileri ve Stagflasyon Olgusu, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 6(12): 1-11.
• [3] Granger CWJ. Investigating causal relations by econometric and cross- spectral method, Econometrica 1969; 37(3): 424-438.
• [4] Shakeel M., Iqbal MM., Majeed MT. Energy consumption, trade and GDP: a case study of south asian countries, Munich Personal RePEc Archive (MPRA), 2013; 57677.
• [5] Aslan A. Energy consumption and GDP: the strong relationship in OECD countries, Energy Sources 2013; 8(4): 339-345.
• [6] Tsani ZS. Energy consumption and economic growth: a causality analysis for Greece, Energy Economics 2010; 32: 582-590.
• [7] Pao HT., Li YY., Fu HC. Causality relationship between energy consumption and economic growth in Brazil, smart grid and renewable energy, 2014; 5(8): 198-205.
• [8] Yalta AT. Analyzing energy consumption and GDP nexus using maximum entropy bootstrap: the case of Turkey, Energy Economics 2011; 33, 453-460.
• [9] TEİAŞ. Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi. Nisan 2021 kurulu güç raporu. https://www.teias.gov.tr/tr-TR/kurulu-guc-raporlari (Erişim 11.05.2021).
• [10] Global energy statistical yearbook 2020. https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-consumption-statistics.html (Erişim 15.01.2021).
• [11] Kraft J., Kraft A. On the relationship between energy and GNP, Journal of Energy and Development 1978; 3, 401-403.
• [12] Demirbaş M., Türkay H., Türkoğlu M. Petrol fiyatlarındaki değişmelerin Türkiye’nin cari açığı üzerine etkisinin analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi 2009; 14(3): 289-299.
• [13] Gövdere B., Can M. Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örnekleminde eşbütünleşme analizi, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2015; 1(2): 101-114.
• [14] Dünya istatistik veri tabanı. https://data.worldbank.org/country/turkey?locale=tr (Erişim 15.08.2020).
• [15] Türkiye enerji denge tabloları. https://www.dunyaenerji.org.tr/turkiye-enerji-denge-tablolari/ (Erişim 05.07.2019).
• [16] Kısakürek T. Türkiye için enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, sayfa no:53, Osmaniye, Türkiye, 2019.
• [17] Kutlar A. Ekonometrik zaman serileri teori ve uygulama. Ankara: Gazi Kitabevi; 2000.
• [18] Dickey D., Fuller WA. Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root, Journal of the American Statistical Association 1979; 74, 427-431.
• [19] Dickey D., Fuller WA. Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root, Econometrica 1989; 49, 1057-1072.
• [20] Mackinnon JG. Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests, Journal of Applied Econometrics 1996; 11, 601–618.
• [21] Mucuk M., Uysal D. Türkiye ekonomisinde enerji tüketimi ve ekonomik büyüme, Maliye Dergisi 2009; 157, 108-109.
• [22] Perron P. The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis, Econometrica 1989; 57(6): 1361-1401.
• [23] Dikmen N. Ekonometri temel kavramlar ve uygulamalar. Bursa: Dora Basım Yayım Dağıtım; 2012.
• [24] Abdioğlu Z., Terzi H. Enflasyon ve bütçe açıkları ilişkisi: Tanzi ve Patinkin etkisi. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 2009; 23(2): 195-211.
• [25] Phillips PCB., Perron P. Testing for a unit root in time series regressions, Biometrika 1988; 75, 335-346.
• [26] Johansen S. Statistical analysis of cointegration vectors, Journal of Economic Dynamics and Control 1988; 12(2-3), 231-254.
• [27] Johansen S. Likelihood-based inference in cointegrated vector autoregressive models. New York: Oxford University Press; 1995.