Akdeniz Bölgesinde Kozmik Eş Radyasyon Doz Değerlerinin Expacs Programı ile Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 208 - 219, 10.03.2023

Hanifi Çam , Madi Bülbül

https://doi.org/10.47495/okufbed.1084993

Öz

Bu çalışmada, Akdeniz Bölgesinde bulunan Adana, Antalya, Burdur, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Mersin ve Osmaniye illerinin yıllık ortalama kozmik eş radyasyon değerleri Expacs ((EXcel-based Program for calculating Atmospheric Cosmic-ray Spectrum) programı ile yapılmıştır. Öncelikle Expacs programı hakkında genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra bölgeyi oluşturan illerden alınan veriler analiz edilmiştir. Kozmik eş radyasyon doz değeri en fazla 456,65 µS/y ile Isparta ilinde görülürken en az ise 290,18 µS/y ile Mersin ilinde görülmüştür. Elde edilen sonuçlar analiz edildiğinde kozmik eş radyasyon doz değerlerinin, bölgede yer alan şehirlerin rakımları ile doğru orantılı bir şekilde değiştiği tespit edilmiştir. Ancak sonuçların enlem ve boylamlara bağlı olarak fazla bir değişiklik göstermediği anlaşılmıştır. ICRP’ nin yıllık doz ve önlem düzeylerine göre kozmik radyasyon doz eşdeğeri çok düşük seviyesinde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kozmik eş radyasyon, Expacs, Akdeniz bölgesi, Rakım

Determination of Cosmic Equivalent Radiation Value of Mediterranean Region Provinces with Expacs Program

Öz

In this study , Annual average cosmic equivalent radiation values of Adana, Antalya, Burdur, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Mersin and Osmaniye provinces in the Mediterranean Region were calculated with the Expacs (EXcel-based Program for calculating Atmospheric Cosmic-ray Spectrum) program. First of all, general information about the Expacs program is given.
Then, the data taken from the provinces that make up the region were analyzed. The cosmic equvalent radiation dose value was seen at the most in the province of Isparta with 456.65 µS/y, and the least in Mersin with 290.18 µS/y. When the results were analyzed, it was determined that the cosmic equivalent radiation dose values changed in direct proportion to the altitudes of the cities in the region. However, it was understood that the results did not show much change depending on the latitude and longitude. According to the annual dose and measure levels of ICRP, the cosmic radiation dose equivalent was found to be very low.

Anahtar Kelimeler

Expacs, Cosmic Equivalent Radiation, Mediterrenian Region

Kaynakça

• Bauhs J.A. Vrieze T.J., Primak A.N., Bruesewitz M.R., McCollough C.H., CT dosimetry: comparison of measurement techniques and devices 2008; 245-253.
• Doğaner, S. Akdeniz bölgesi coğrafyası. İstanbul Üniversitesi, 157-194: İstanbul, Türkiye, 2006.
• Durrer R. The cosmic microwave backgraund. Cambridege: Cambridge univercity press; 2008: 92-102. Eng F., Cheah F.K. Interpreting chest x-ray illustrated with 100 cases. Cambridge: Cambridge univercity press: 2005
• Fermilab. "Muon g-2 Experiment". Muon g−2 Experiment. April 26, 2017.
• Gaisser TK. Cosmic rays and particle physics. 1st ed. Cambridge; 1990; 1-10.
• Kuru L.İ., Günay O., Palacı H., Yarar O. Bilgisayarlı tomografilerde hastanın aldığı efektif radyasyon dozunun belirlenmesi 2019; 436-443.
• Magill J., Galy J. Radioactivity radionuclides radiation. Karlsrube; 2005; 59-86.
• RGY, Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği 2000. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatNo5272&MevzuatTur =7&MevzuatTerkip=5 son erişim 1.03.2022
• Parlak Y., Uysal B., Kıraç F. S., Kovan B., Demir M., Ayan A., Poyraz L., Özaslan İ.A., Köseoğlu K., Yeyin N., Dönmez S. Radyasyon güvenliği kılavuzu: genel tanımlar ve nükleer tıp uygulamalarında radyasyondan korunma kuralları. Nucl Med Semin 2020;6:71-89
• Sato T. “Analytical model for estimating the zenith angle dependence of terrestrial cosmic ray fluxes”, plos one, 11(8): e0160390 (2016).
• Sato T. “EXPACS: Excel-based Program for calculating Atmospheric Cosmic-ray Spectrum User’s Manual”, (2018).
• Setti G., Spada G., Wolfendale A.W. Origins of cosmic rays. Bologna: D. Rediel publishing company; 1981: 309-337
• Spurio M., Probes of Multimessenger Astrophysics. 2th ed. Bologna: Springer; 2018: 117-147.
• Stanev T., High energy cosmic rays. 2nd ed. Chichester;2004; 1-5.