Bitlis Yöresi İgnimbiritleri ile Oluşturulan Numunelerin Dayanım Sonuçlarının Tespitinde Bulanık Mantık Yönteminin Kullanılabilirliğinin Araştırılması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 1834 - 1850, 04.12.2023

Nusret Bozkurt , Erden Ozan Karaca

https://doi.org/10.47495/okufbed.1103422

Öz

Bu çalışma kapsamında Bitlis yöresi ignimbiritlerinden olan pomza taşı, Ahlat taşı ve Güroymak taşlarının toz haline getirilmesiyle elde edilen harç numunelerinin dayanım sonuçları bulanık mantık yöntemiyle incelenmiştir. %10, %20 ve %40 oranında taş tozunun çimentoyla ikame edilmesiyle oluşturulan numunelere sırasıyla ultrasonik ses geçirgenlik, eğilmede çekme ve basınç dayanımı deneyleri uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar kullanılarak her bir deney için birer bulanık mantık modeli oluşturulmuştur. Bu model ile deney sonuçlarının karşılaştırılmasıyla; yüzdesel olarak ortalama hata, ortalama mutlak hata, en büyük mutlak hata ve korelasyon katsayısı elde edilmiştir. Sonuç olarak deneysel sonuçlar ile bulanık model sonuçları arasında %99 oranında benzerlik oranı elde edilmiştir. Bu durum bulanık mantık yönteminin inşaat mühendisliği laboratuvar deneyleri için kullanılabilir bir yöntem olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

bulanık mantık, korelasyon, ignimbirit, taş tozu

Investigation of the Usability of the Fuzzy Logic Method in Determining the Strength Results of the Samples Created by Bitlis Region Ignimbrites

Öz

Within the scope of this study, the strength results of the mortar samples obtained by pulverizing the pumice stone, Ahlat stone and Güroymak stones, which are ignimbrites of Bitlis region, were examined by fuzzy logic method. Ultrasonic sound permeability, flexural tensile and compressive strength tests were applied to the samples formed by replacing 10%, 20% and 40% stone dust with cement, respectively. Using the obtained results, a fuzzy logic model was created for each experiment. By comparing the experimental results with this model; the mean error, mean absolute error, maximum absolute error and correlation coefficient were obtained. As a result, a similarity rate of 99% was obtained between the experimental results and the fuzzy model results. This situation revealed that the fuzzy logic method can be used for civil engineering laboratory experiments.

Anahtar Kelimeler

fuzzy logic, correlation, ignimbrite, stone dust

Kaynakça

• Alakara EH., Ağaoğlu MN. Beton ve mermer atıkları kullanılarak üretilen bitümlü sıcak karışımların optimum bitüm miktarının bulanık mantık yöntemi ile tahmin edilmesi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi 2022; 14(1): 31-44.
• Aldawod M., Samali B., Naghdy F., Kwok KCS. Active control of along wind response of tall building using a fuzzy controller. Engineering Structures 2001; 23(11): 1512-1522.
• Altaş İH. Bulanık mantık: bulanıklılık kavramı. Enerji, Elektrik, Elektromekanik-3e 1999; 62: 80-85.
• Bozkurt N., Karaca EO. Atık taş tozları ile üretilen harçların dayanım ve durabilite özelliklerinin araştırılması. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2019; 31(1): 11-20.
• Chen SJ., Hwang CL. Fuzzy multiple attribute decision making: methods and applications. New York: Springer; 1992.
• Elmas Ç. Bulanık mantık denetleyicileri (kuram, uygulama, sinirsel bulanık mantık). Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2003.
• Elmas, Ç. Yapay zeka uygulamaları. Ankara: Şeçkin Yayınevi; 2007.
• Gültekin B., Doğan G. İnşaat mühendisliğinde yapay zeka çalışmaları. İleri Mühendislik Çalışmaları ve Teknolojileri Dergisi 2021; 2(2): 117-138.
• Kentli A. Studies on fuzzy decision making in turkish universities: an overview. Fen Bilimleri Dergisi 2011; 23(4): 140-159.
• Keskenler MF., Keskenler EF. Bulanık mantığın tarihi gelişimi. Takvim-i Vekayi 2017; 5(1): 1-10.
• Klir GJ., Yuan B. Fuzzy sets and fuzzy logic: theory and applications. New Jersey: Prentice hall; 1995.
• Kömür M., Altan M. Deprem hasarı gören binaların hasar tespitinde bulanık mantık. İTÜ Dergisi 2005; 4(2): 43-52.
• Mamdani EH. Application of fuzzy algorithms for control of simple dynamic plant. Proceedings of the Institution of Electrical Engineers 1974; 121(12): 1585-1588.
• Özdemir O., Kalınkara Y. Bulanık Mantık: 2000-2020 yılları arası tez ve makale çalışmalarına yönelik bir içerik analizi. ACTA Infologica 2020; 4(2): 155-174.
• Öztekin E. Tek donatılı betonarme kirişlerin taşıma gücü momentlerinin bulanık mantık metodu ile belirlenmesi. ALKU Journal of Science 2022; Özel Sayı: 11-20.
• Sarıdemir M. Farklı agregalarla üretilmiş beton özeliklerinin yapay sinir ağları ve bulanık mantık ile tahmin edilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Eskişehir, Türkiye, 2008.
• Tanyıldızı H., Yazıcıoğlu S. Bulanık mantık metodu ile tekil yükler altında iki açıklıklı kirişlerin plastik göçme yük faktörü değerinin bulunması. İMO Teknik Dergi 2006; 17(84): 3961-3971.
• Topçu İB., Uygunoğlu T., Sivri M. Puzolanların beton basınç dayanıma etkisinin yapay sinir ağlarıyla incelenmesi. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 2006; 2: 1-10.
• Uygunoğlu T., Ünal O. Uçucu külün betonun basınç dayanımına etkisi üzerine bulanık mantık yaklaşımı. 4. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu, 2005, Konya.
• Uygunoğlu T., Ünal O. A new approach to determination of compressive strength of fly ash concrete using fuzzy logic. Journal of Scientifc & Industrial Research 2006; 65: 894-899.
• Uygunoğlu T., Yurtcu Ş. (2006). Yapay zeka tekniklerinin inşaat mühendisliği problemlerinde kullanımı. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 2006; 2(1): 61-70.
• Uygunoğlu T., Ünal O. Seyitömer uçucu külünün betonun basınç dayanımına etkisi üzerine bulanık mantık yaklaşımı. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 2005; 1(1): 13-20.
• Yalçın E. Kural tabanlı bulanık modelleme ve fiyat tahminleme sürecinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Türkiye, 2011.
• Zadeh L. Fuzzy sets. Information and Control 1965; 8(3): 338-353.
• Zadeh L. Outline of a new approach to the analysis of complex systems and decision processes. IEEE Transactions on Systems, Man and Cybernetics 1973; 3(1): 28-44.
• Zadeh L. The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning-II. Information Sciences 1975; 8(4): 301-357.
• Zadeh L. The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning-III. Information Sciences 1975; 9(1): 43-80.
• Zadeh L. The concept of linguistic variable and ıts application to approximate reasoning-I. Information Sciences 1975; 8(3): 199-249.