Öz
Adana ve Mersin Müzesi’nde insan ve hayvan figürlü altı başlık bulunmaktadır.
Bunlardan ikisi insan başlı, büstlü (Kat. Nr. 1-2), diğerleri ise hayvan figürlüdür
(Kat. Nr. 3-6). Kat. Nr. 1’de kalathos yüzlerinden birinde Isauria’nın en önemli
azizesi Thekla’nın büstüne yer verilmiştir. Kat. Nr. 2’de başlığın dört yüzünde
de abakus çiçekleri yerinde birer insan başı, bu başların altında ise birer Yunan
haçı yer almıştır. Kat. Nr. 3 alt bölümü sepet örgülü, üst bölümü hayvan protomlu
olan iki bölümlü ve hayvan protomlu başlıklar grubunda yer alır. Sepet örgülü alt
bölümün üzerinde kartal figürü vardır. Kat. Nr. 4’ün kalathosunda iki kartal ve iki
büyük akanthus yaprağına yer verilmiştir. Kat. Nr. 5 ince uçlu/dişli akanthus yapraklı, girlandlı ve figürlü bir başlıktır. Girlandların ikisinin ortasında çiçek motifi,
diğer ikisinde ise dağ keçisi figürü bulunur. Başlığın köşelerindeki küçük volütlerden birinin altında, girlandlardan birinin ise üzerinde başı kırılmış bir kuş figürü
bulunmaktadır. Başkent özelliği Prokonnesos mermerinden ince uçlu/dişli akanthus
yapraklı başlıklar, Kilikia ve Isauria Bölgesi’nde Kat. Nr. 5’de de görüldüğü üzere
bölge özellikleriyle birleşerek yerel kimlik kazanmıştır. Alçak kabartma ve delikişi
tekniğinde yapılan geleneksel formdaki ince uçlu/dişli akanthus yapraklarının
kalathosun tüm yüzeyini kaplamaları ve böylece arkada kalan yüzeyle aralarında
oluşan ışık-gölge etkisi son derece başarılı bir şekilde verilir. Kat. Nr: 6’nın ön
yüzündeki hayvan figürleri boğa ya da öküzdür. Yan yüzünde ise hayat ağacı benzeri bir bitkinin iki yanında ona yönelerek yaprak ya da meyvelerini yiyen ayağa
kalkmış iki keçi figürü yer alır.
Adana ve Mersin Müzesi’ndeki figürlü başlıkların geneli, form açısından
Antik geleneğe bağlı olarak Korinth tipi başlıklardır. Bir örnek Başkentin keşfi
olan İki Bölümlü, Alt Bölümü Sepet Örgülü Başlıklardan (Alt bölümü sepet
örgülü, üst bölümü hayvan protomlu-figürlü), diğeri ise Suriyeli kökene sahip,
Başkentte çeşitlemeleri yapılan girlandlı tipte olup, mermer ve yerel malzeme ile
yapılmışlardır. Başkent atölyelerinin hem form, hem de motiflerinden etkilenen
ve bu etkilerin yerel özelliklerle bütünleştirildiği başlıklardaki hayvan figürleri
genellikle İsa’nın, İncil yazıcılarının ve cennet anlatımlarındaki günahları affedilen
tövbekâr insanların sembolü olarak kullanılmıştır. Başkent ve diğer bölgelerdeki benzer örneklerle birlikte değerlendirildiğinde başlıklardaki figürlerin ve akanthus yapraklarının üslup özellikleri 5. yüzyıl ile 6. yüzyıl arasında yapıldıklarını
göstermektedir
Anahtar Kelimeler
Korinth Başlık Adana Müzesi Mersin Müzesi Akanthus Hayvan Figürü Büst.
Öz
Six human and animal figured capitals exist in the Adana and Mersin Museums.
Two of them are human heads and a bust (Cat. No: 1-2), while others are animal
figures (Cat. No: 3-6). The bust of Thekla, the most important saint of Isauria, is
presented on one of the kalathos faces in Cat. No: 1. A human head exists in the
place of abacus flowers on all four sides of the capital in Cat. No: 2 and a Greek
cross is placed under the heads. Cat. No: 3 is in the group of two-part basket
heads, the lower part of which is a basket and the upper part of which is an animal
protome. The lower part with basket has an eagle figure. Two eagles and two large
acanthus leaves appear on the kalathos of the Cat. No: 4. Cat. No: 5 is a capital with
acanthus leaves, garlands and a figure. While a floral motif exists in the middle of
the two garlands, a mountain goat figure occurs on the other two garlands. A broken
head of a bird figure occurs beneath one of the small volutes on the corners of the
capital and another one occurs over the garlands.
The acanthus-leaves of the capitals made of Proconnesian marble have gained
local identity by combining the features of Cilicia and Isauria region as seen in
Cat. No: 5. The acanthus leaves carved in bas-relief and fine-tipped technique and
in traditional form covers the whole surface of the kalathos and thus the lightshadow effect formed with the back surface is given in a highly successful way.
Animal figures on the front surface of the Cat. No: 6 are either bull or ox. The
figure of two standing goats eating the fruits and leaves of the tree of life-like plant
appear on the lateral side. The prevalent figured capitals in the Adana and Mersin Museums are integrated
in Corinthian type capitals which in terms of form, follow the ancient tradition.
An example is a two-part basket Type, which is the discovery of the Capital city
(sub-section is basket, and the upper part is of the animal protome figure) and the
other example is the garland type which is of Syrian origin and is one of the variations made in the Capital; both examples were made with local materials. Animal
figures on the capitals, which are influenced by the forms and motifs of the capital
workshops and integrated with local characteristics, are often used as the symbol of
Jesus, the Bible writers and the penitent people whose sins are forgiven in paradise
narrations. Evaluated together with similar examples from the capital and other
regions, the stylistic features of the acanthus leaves and capital figures demonstrate
that they were made between the 5th century and the 6th century.
Anahtar Kelimeler
Corinthian Head Adana Museum Mersin Museum Acanthus Animal Figure Bust.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Sayı: 22 |