İÇBATI ANADOLU’DA PREHİSTORİK DÖNEME AİT BİR MERMER ATÖLYESİ: KARAYAKUPLU HÖYÜK

Yıl 2019, Sayı: 27, 1 - 40, 25.07.2019

Harun Oy

Öz

Uşak ilinde 2017 ve 2018 yılında yaptığımız araştırmalarda bir mermer atölyesi tespit edilmiştir. Burası Uşak ilinin güneyinde, Karahallı ilçesi Karayakuplu köyündedir. Batı Anadolu’da mermer kaplar, Neolitik Çağ’dan itibaren bilinmektedir. Pek çok merkezde mermer kap tespit edilmiştir. Fakat mermer kap üretiminin yapıldığı atölyeler bilinmemektedir. Batı Anadolu’da Kulaksızlar mermer atölyesi şu ana kadar bilinen tek mermer kap üretim merkezidir. Karayakuplu Höyük Kulaksızlar’dan daha iç bölgede yeni tespit edilmiş olan bir atölyedir. Karayakuplu Höyüğün prehistorik dönemde bir atölye olarak kullanılmış olduğu üzerinde tespit edilen buluntularla ortaya konulmuştur. Karayakuplu’da mermer kaplar, taslak halinde mermer parçaları, mermer kap üretiminde kullanılmış olan yontma aletleri, düzeltme ve raspalama aletleri tespit edilmiştir. Buluntular içerisinde 3 adet mermer kase parçası ve 4 adet mermer kap taslağı dikkat çekmektedir. Burası Batı Anadolu’da Kulaksızlar’dan sonra ikinci bir mermer kap üretim merkezidir. Atölyenin 2 km güneyindeki Banaz Çayı boyunca zengin mermer yatakları vardır ve atölyenin ihtiyacı olan hammadde buradan temin edilmektedir. Karayakuplu atölyesi mermer buluntuları Kulaksızlar’dan farklılık gösterir. Kulaksızlar’da sivri dipli ve tutamaklı kaplar vardır. Karayakuplu’da bu tip kaplar bulunmamaktadır. Kulaksızlar sadece bir atölye olarak kullanılmıştır. Karayakuplu hem yerleşim yeri hem de bir atölyedir. Karayakuplu Kulaksızlar’dan daha iç bölgede, Büyük Menderes Nehrinin önemli bir kolu olan Banaz Çayı kıyısındadır. Burası Batı Anadolu ile iç bölgelere yakın bir konumda olduğu için önemli bir merkezdir. Burada yapılacak bir kazı çalışması ile tarım ve hayvancılık dışında prehistorik dönem insanlarının mermer kap üretimi, hammadde temini ve bunların olası ticari organizasyonu aydınlatılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Uşak, Karahallı, Karayakuplu, Kulaksızlar, Mermer atölyesi

Kaynakça

• Akdeniz 2010 Akdeniz, E., “Kulaksızlar Atölyesinde Kilya Tipi Figürin Üretimi”, OLBA XVIII, 65-83. Alp 1965 Alp, S., “Güney-Batı Anadolu’da Bulunan Erken Bronz Çağına Ait Mermer İdoller”, Belleten XXIX/113, 3-14. Asgari 1976 Asgari, N., “Anadolu’da Antik Mermer Ocakları”, VIII. Türk Tarih Kongresi, 451-456. Asgari 1981 Asgari, N., “Uşak Selçikler ve Çevresinden Roma Çağı Lahitleri ve Mermer Ocakları”, TAD XXV/2, 11-47. Aysal – Korkanç 2002 Aysal, N. – Korkanç, M., “Sivaslı (Uşak) Mermer Yataklarının Jeolojik ve Mühendislik Özellikleri”, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 15/2, 1-10.