Çevik Üretimin İşletme Performansına Etkisinde İnovasyonun Aracı Rolü

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 82 - 100, 31.01.2021

Mert Ozguner

Öz

Küreselleşme ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak değişen pazar koşulları işletmelerin rekabet koşullarını oldukça zorlaştırmaktadır. Yoğun rekabet ortamında sürekli artan ve çeşitlilik gösteren talebe karşı dinamik olmak zorunda kalan işletmeler yeni fikirlere ve inovatif yöntemlere eskiye nazaran daha fazla ihtiyaç duymaya başlamıştır. Teknolojik gelişmelerle birlikte değişen çevresel koşullar özellikle üretim ve yönetim alanlarında değişime olan ihtiyacı artmış ve bu durum çevik üretim anlayışını ortaya çıkarmıştır. Çevik üretimle birlikte işletmeler değişime hızla adapte olup, değişimin gerektirdiği yenilikleri yakından takip ederek performans artışı sağlamaktadırlar. Değişimi takip etme noktasında inovasyonun önemi oldukça büyüktür. İşletmeler sahip oldukları inovasyon yetenekleri sayesinde özellikle teknoloji tabanlı değişimi takip etme noktasında başarılı olacaktır. Çevik yaklaşımlar sayesinde inovasyon hızının üç kata kadar arttığı bilimmekte ve bunun da işletmelerin performansları üzerinde olumlu etkilerinin olacağı düşünülmektedir.Bu noktadan hareketle bu çalışmada Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) yoluyla çevik üretim anlayışının işletme performansına etkisinde inovasyonun aracı rolü belirlenmiştir. Bu kapsamda oluşturulan hipotezler Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren tekstil işletmeleri üzerinde test edilmiştir. Sonuçlar, tekstil işletmelerinin çeviklik ve inovasyon düzeylerinin iyi olduğunu ve çevik üretimin işletme performansına etkisinde inovasyonun aracılık rolünün bulunduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon, Çevik Üretim, Performans, Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

• Akman, G. ve Keskin Aydın, G. (2012). İmalat firmalarında çevik üretimin algılanma seviyesinin değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Sayı: 28. 53-66.
• Apilioğulları, L. (2019). https://www.leanofis.com/cevik-uretim/cevik-uretim-ve-endustri-4-0-2.html, Erişim Tarihi: 28.08.2020.
• Arslan, A. (2011). Çevik üretim sisteminin hazır giyim işletmelerinde uygulanabilirliği: Düzey 2 Tr72 Bölgesel Kalkınma Ajansı (Kayseri, Sivas ve Yozgat) örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Arslan, H.M. ve Özcan, S. (2017). Çevik üretim tarzı faaliyet gösteren geleneksel Türk el sanatları işletmelerinin canlandırılması çalışmalarının bulanık topsis yöntemi ile değerlendirilmesi. İşletme Bilimi Dergisi, 5(3), 147-172.
• Carrie, A. (1999). Integrated clusters-the future basis of competition, MCB Universty Press.
• Çetin, K. ve Gedik, H. (2017). İşletmelerde inovasyona etki eden faktörler: Karaman ili örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 160-172.
• Çetin, O. ve Altuğ, N. (2005). Çevik Üretim, V.Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, 25-27 Kasım 2005 (s.300-311). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 14 (53). 198-218.
• Damanpour, F. and Wischnevsky, J. D. (2006). Research on ınnovation in organizations: Distinguishing ınnovation-generating from innovation-adopting organizations. Journal of Engineering Technology Management, 23 (4), 269-291.
• Dinler, Sakaryalı, A. M. (2014). İnovasyon ve risk sermayesi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 9(1). 87-98.
• Dwight, R. (1999). Searching for real maintenance performance measures. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 5 (3). 258 – 275.
• Erdem, B., Gökdeniz, A. ve Met, Ö. (2011). Yenilikçilik ve işletme performansı ilişkisi: Antalya’da etkinlik gösteren 5 yıldızlı otel işletmeleri örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 26(2). 77-112.
• Gül, Z. (2012). Türkiye’deki iş adamı örgütlerinin üye girişimcilere sağladığı katkıların girişimcilik ve inovasyon performansları üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Kahramanmaraş.
• Gümüş, B., (2009). Kobilerde Ar-Ge ve yenilikçilik yönetimi I, Ankara: TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Yayınları.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (3.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güzel, D. (2011). Tedarik zinciri bütünleşmesi, yeşil tedarik zinciri uygulamaları ve işletme performansı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Güzel, D. (2013). İmalatçı Kobi’lerin çeviklik açısından incelenmesi: Erzurum ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi. 15(1). 183-197.
• https://medium.com/xnovate-org/agile-%C3%A7evi%CC%87k-i%CC%87novasyon-hizli-ol-ve-hayatta-kal-4c175bd02b83. Erişim Tarihi: 28.08.2020.
• http://tr.fujitsu-news.com/2018/09/13/agile-inovasyon-nedir-ne-ise-yarar/. Erişim Tarihi:17.08.2020.
• https://www.sigortacigazetesi.com.tr/sigortacilik-sektorunde-cevik-buyumenin-lokomotifi-teknoloji-ve-inovasyon/, Erişim Tarihi: 30.08.2020.
• Işık, C. ve Keskin, G. (2013). Bilgi ekonomilerinde rekabet üstünlüğü oluşturulması açısından inovasyonun önemi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1). 41-57.
• İleri, Y.Y. ve Soylu, Y. (2010). Bir rekabet üstünlüğü aracı olarak çeviklik kavramı ve örgüt yapısına olası etkileri. Selçuk Üniversitesi MYO Sosyal Bilimler Dergisi. 13(1-2). 13-28.
• Karatoy, M.G. (2019). Agile innovation ve yönetim anlayışı. https://www.linkedin.com/pulse/agile-innovation-ve-y%C3%B6netim-anlayi%C5%9Fi-mehmet-g%C3%B6khan-karatoy?trk=related_artice_AGILE%20INNOVATION%20VE%20Y%C3%96NET%C4%B0M%20ANLAYI%C5%9EI_article-card_title, Erişim Tarihi:31.08.2020.
• Kasap G.C ve Peker, D. (2009). Çevik üretim: Otomotiv ana sanayinde faaliyet gösteren bir işletmenin çevikliğinin ortaya konmasına yönelik bir araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 8(27). 56-72.
• Köksal, A. S. (2008). Pazarlamada yenilik ve uygulama örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Köksal, U. (2018). Çeviklik-agility ve iş süreçlerinin dijitalleşmesi, http://www.ukdanismanlik.com/agilityveissurecleri, Erişim Tarihi: 209.08.2020
• Lindgren P. and Abdullah A. M. (2013). Conceptualizing strategic business model ınnovation leadership for business survival and business model ınnovation excellence. Journal of Multi Business Model Innovation and Technology, 115–134.
• Özgüner, M. ve Özgüner, Z. (2018). Tedarikçi ilişkilerinin inovasyona etkisi: Gaziantep organize sanayi bölgesi’nde bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(3). 441-454.
• Özütürk, M. (2007). Pazarlama stratejileri karması ve pazar odaklılık ile firma performansı ilişkisi: endüstriyel mutfak sektöründe bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi. İstanbul.
• Pekmezci, T. and Demireli, C. (2005). Esnek üretim sistemleri: Esnek üretim sistemlerinin tekstil işletmelerinde uygulanabilirliği üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 6(1). 131-146.
• Sekaran, U. (1992). Research methods for business: A skill building approach (Second Edition). John Wiley & Sons,.
• Şahin, A. ve Aytekin, M. (2019). Pazar odaklılığın işletme performansına etkisi: Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankaları üzerinde bir araştırma. International Journal of Economic and Administrative Studies. Sayı 22. 17-28.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. 4.Baskı. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Teke, E. (2011). Ürün tasarımı sürecinde çevik üretim yaklaşımı ve ayakkabı imalat sektöründe uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi. Konya. Turan, H. (2016). Çevik üretim ile yalın üretimin karşılaştırılması. Journal of Life Economics.Sayı 3, 61-76.
• Uğurlu, Ö.Y., Çolakoğlu, E. ve Öztosun, E. (2019). Stratejik çevikliğin firma performansına etkisi: Üretim işletmelerinde bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi. 6(1). 93-106.
• Yavuz, Ç. (2010). İşletmelerde inovasyon-performans ilişkisinin incelenmesine dönük bir çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 5(2), 143-173.
• Yılmaz, T. (2019). Yeni ürün inovasyonu ve yeni ürün inovasyonunun satışlarının önraporlanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi. Bursa.