Öz
Bu araştırmanın amacı 2018-2019 eğitim öğretim yılından itibaren 5 yıl süre ile ders kitabı olarak kabul
edilen ilkokul 1, 2, 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen kök
değerlerin nasıl ve ne düzeyde yer aldığını incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum
çalışması modeli kullanılmıştır. Veriler doküman inceleme tekniği ile toplanmıştır. Ders kitapları,
araştırmacı tarafından oluşturulan doküman inceleme formu aracılığıyla eş zamanlı olarak biri araştırmacı
olmak üzere iki sınıf öğretmeni ve bir rehber öğretmen tarafından incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda
tüm ders kitaplarında en çok yer verilen kök değerlerin sırasıyla sorumluluk (%25,3), dostluk (%15,9), saygı
(%15) ve özdenetim (%11,9) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ders kitaplarında en az yer verilen kök değerler
ise sırasıyla dürüstlük (%0,4), sabır (%1,9), adalet (%2,6) ve yardımseverlik (%5)’tir. Kök değerler ders
kitaplarında en fazla metinler aracılığıyla verilirken en az sorular aracılığıyla verilmiştir. Ayrıca kök
değerlerin ders kitaplarında daha çok dolaylı olarak yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulara
dayanılarak ders kitapları hazırlanırken kök değerlerden adalet, dürüstlük, sabır ve yardımseverlik
değerlerine daha çok yer verilmesi ve kök değerlerin her sınıf seviyesinde tüm ünitelere dağılım göstermesi
önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim 2. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Akınoğlu, O. (2002). Hayat bilgisi öğretimi. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s.1-14). Pegem A.
- Aktepe, V. ve Yalçınkaya, E. (2016). Hayat bilgisi dersinde değer eğitimi ve uygulama örnekleri. Selma Güven ve Selahattin Kaymakçı (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi (s.134-179). Pegem A.
- Arslan, Z. Ş. ve Yaşar, F. T. (2014). Yükselen “değer” kavramı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Y. Sinan ZAVALSIZ (Ed.), Değerler eğitimi (s.7-13), Ensar Neşriyat.
- Bayırlı, H. (2018). Hayat bilgisi dersi bağlamında değerler eğitimi: Aile birliğine önem verme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi
- Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat bilgisi öğretimi. Nobel Yayın Dağıtım.
- Çetinkaya, S. ve Metin, U. (2018, 3-5 Ekim). Değerler eğitimi açısından 2017-2018 eğitim öğretim döneminde kullanılan 2. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının incelenmesi. Halil Adıyaman (Ed.), III. Uluslararası Türk coğrafyası sosyal bilimler araştırmaları kongresi bildiriler kitabı (ss. 318-328). Academia Yayınları,
- Demir, F. (2018). Değer öğretimi yaklaşımlarına göre hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi.
- Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi.
- Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
- Güzel Candan, D. ve Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
- Güzel, D. (2013). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
- Kale, M. (2015). Hayat bilgisi kitaplarında yer alan değerlerin içerik analizi (1948-2012). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
- Kaymakçı, S. (2016). Hayat bilgisinde değerler eğitimi. Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Ed.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi (2. baskı, ss.367-388). Pegem Akademi.
- Lickona, T. (1991). Educating for character:How our schools can teach respect and responsibility. Bantarn Books.
- MEB (2019, Ocak 18). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Müfredat. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
- Özen, Y., Güleryüz, K. ve Özen, H. B. (2012). İlköğretim 1-3. sınıf hayat bilgisi, 4-5 sosyal bilgiler dersindeki değerler ve değerler eğitiminin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 277-286.
- Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi.
- Sönmez, V. (1998). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Anı Yayınları.
- Şara, P., Keyvanoğlu, A. A. ve Tuna, M. (2017). 2009 ve 2015 yıllarında yayımlanan hayat bilgisi programındaki ortak değerlerin 1. sınıf ders kitaplarına yansıması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10),126-143.
- TDK (2011). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu.
- Uzunkol, E. ve Yel, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde uygulanan değer eğitimi programının özsaygı, sosyal problem çözme becerisi ve empati üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi. 41(183), 267-292.
- Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 8(7) 849-858.
Öz
The aim of this study is to examine how and at what level the root values determined by the Ministry of
National Education are included in the primary, 1st, 2nd, and 3rd grade life science textbooks that are
accepted as textbooks for 5 years starting from the 2018-2019 academic year. Case study model, one of the
qualitative research methods, was used in the study. Data were collected by document analysis technique.
The textbooks were simultaneously examined by two class teachers, one researcher and one guidance
teacher, through the document review form created by the researcher. As a result of the research, it was
concluded that the root values that were included in all textbooks were responsibility (25.3%), friendship
(15.9%), respect (15%) and self-control (11.9%), respectively. Root values that are least included in the
textbooks are honesty (0.4%), patience (1.9%), justice (2.6%) and helpfulness (5%), respectively. Root values
are given mostly through texts in textbooks and least through questions. In addition, it is concluded that root
values are indirectly included in textbooks. Based on the findings, it was suggested that the values of justice,
honesty, patience and helpfulness should be given more than the root values and the root values should be
distributed to all units at every grade level.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim 2. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Akınoğlu, O. (2002). Hayat bilgisi öğretimi. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s.1-14). Pegem A.
- Aktepe, V. ve Yalçınkaya, E. (2016). Hayat bilgisi dersinde değer eğitimi ve uygulama örnekleri. Selma Güven ve Selahattin Kaymakçı (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi (s.134-179). Pegem A.
- Arslan, Z. Ş. ve Yaşar, F. T. (2014). Yükselen “değer” kavramı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Y. Sinan ZAVALSIZ (Ed.), Değerler eğitimi (s.7-13), Ensar Neşriyat.
- Bayırlı, H. (2018). Hayat bilgisi dersi bağlamında değerler eğitimi: Aile birliğine önem verme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi
- Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat bilgisi öğretimi. Nobel Yayın Dağıtım.
- Çetinkaya, S. ve Metin, U. (2018, 3-5 Ekim). Değerler eğitimi açısından 2017-2018 eğitim öğretim döneminde kullanılan 2. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının incelenmesi. Halil Adıyaman (Ed.), III. Uluslararası Türk coğrafyası sosyal bilimler araştırmaları kongresi bildiriler kitabı (ss. 318-328). Academia Yayınları,
- Demir, F. (2018). Değer öğretimi yaklaşımlarına göre hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi.
- Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi.
- Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
- Güzel Candan, D. ve Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
- Güzel, D. (2013). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
- Kale, M. (2015). Hayat bilgisi kitaplarında yer alan değerlerin içerik analizi (1948-2012). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
- Kaymakçı, S. (2016). Hayat bilgisinde değerler eğitimi. Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Ed.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi (2. baskı, ss.367-388). Pegem Akademi.
- Lickona, T. (1991). Educating for character:How our schools can teach respect and responsibility. Bantarn Books.
- MEB (2019, Ocak 18). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Müfredat. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
- Özen, Y., Güleryüz, K. ve Özen, H. B. (2012). İlköğretim 1-3. sınıf hayat bilgisi, 4-5 sosyal bilgiler dersindeki değerler ve değerler eğitiminin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 277-286.
- Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi.
- Sönmez, V. (1998). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Anı Yayınları.
- Şara, P., Keyvanoğlu, A. A. ve Tuna, M. (2017). 2009 ve 2015 yıllarında yayımlanan hayat bilgisi programındaki ortak değerlerin 1. sınıf ders kitaplarına yansıması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10),126-143.
- TDK (2011). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu.
- Uzunkol, E. ve Yel, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde uygulanan değer eğitimi programının özsaygı, sosyal problem çözme becerisi ve empati üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi. 41(183), 267-292.
- Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 8(7) 849-858.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 2 Sayı: 2 |
