SINIR AŞAN GÖÇLER: MÜLTECİ SORUNU VE GÖÇ YÖNETİMİ

Yıl 2018, Sayı: 8, 75 - 102, 30.06.2018

Aygül Kılınç

https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.443450

Öz

Göç
olgusu, insanlık tarihi boyunca süreklilik sergileyen bir nüfus hareketidir.
İnsanlar, yaşadıkları ekonomik ya da politik sorunlar nedeniyle zaman zaman göç
kararı almak durumunda kalmıştır. Göç kararı alan insanlar, çoğunlukla refah
düzeyinin yüksek olduğu gelişmiş bölgelere yönelme eğiliminde olmuştur. Göçün
birden çok sebebi olmakla birlikte ekonomik nitelikli olanı, bilinen en yaygın
göç türüdür demek mümkündür. Son yıllarda Ortadoğu ülkelerinde yaşanan siyasi ve
ekonomik krizler, bu ülkelerde yaşayan insanların geleceğe ilişkin kaygılarını
artmıştır. Bölgede artan güvenlik/yaşam riski/kaygısı dolayısıyla insanlar,
kitlesel olarak yer değiştirmeye başlamış; sürekli savaş ve iç çatışma hali,
küresel ölçekte mülteci göçünü tetiklemiştir. Kitleler halinde yaşam alanlarını
terk eden insanlar, Türkiye ve gelişmiş Avrupa ülkelerine yönelmiş durumdadır.
Hedef ülkelerin maruz kaldığı bu yoğun göç baskısına çözüm arayışı, başta
Avrupa Birliği (AB) olmak üzere çok sayıda ülkenin öncelikli gündem konusu olmuştur.
Bu çalışmada, AB’nin düzensiz göçle mücadele için bölge ülkeleriyle ortak
politikalar üretme ve bu politikalara küresel ölçekte işlerlik kazandırma
girişimleri, analiz edilmiştir. Sonuç olarak denilebilir ki, AB’nin bölge
ülkeleriyle “ortak göç yönetim stratejisi ve mevzuatı” oluşturma girişimleri
sonucunda oluşan göç politikası/mekanizması, düzensiz göç sorununu çözmekten
uzak görünmektedir. Ayrıca bu politika/mekanizma, uluslararası koruma/iltica
mevzuatıyla paradoksal bir yönelim içinde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mülteci/Sığınmacı Sorunu, Uluslararası Koruma/İltica, Göç Politikası, Göç Yönetimi

Kaynakça

• ABDELSALAM, Elfatih A. (2015). “The Arab spring: Its origins, evolution and consequences… four years on”, Intellectual Discourse, Cilt: 23, No 1, 2015 s.119-139. https://www.researchgate.net/publication/284181844_The_Arab_spring_Its_origins_evolution_and_consequences_four_years_on?enrichId=rgreq-8e5d178e9b8c42ec377c3c25711c9b9d-XXX&enrichSource=Y292ZXJQYWdlOzI4NDE4MTg0NDtBUzoyOTc3Nzk4MjI5MDczOTNAMTQ0ODAwNzY1MDE5Nw%3D%3D&el=1_x_3&_esc=publicationCoverPdf, (Erişim Tarihi: 19.04.2018). ABİA-Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma (2011), Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma, http://www.ab.gov.tr/files/pub/antlasmalar.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2017). AKÇADAĞ, Emine (2012). Yasa Dışı Göç ve Türkiye, Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) Yayınları Rapor No: 42, Ankara. AKMAN, Adem; Kılınç, İsmail (2010). “AB’de Entegre Sınır Yönetiminin Gelişimi ve AB Sürecinde Türkiye’nin Entegre Sınır Yönetimine Geçiş Çalışmaları”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 467, Haziran 2010, s.9-29, http://www.tid.gov.tr/Makaleler/467ademakman.pdf. (Erişim Tarihi: 11.01.2018). Avrupa Konseyi (2014). “Sığınma, Sınırlar ve Göç İle İlgili Avrupa Hukuku El Kitabı, Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı/2014”, file:///C:/Users/Acerr/Downloads/handbook-law-asylum-migration-borders_tr.pdf, (Erişim Tarihi: 11.01.2018). BBC (2017). “History: The 9/11 terrorist attacks” http://www.bbc.co.uk/history/events/the_september_11th_terrorist_attacks, (Erişim Tarihi: 23.10.2017). BM Cenevre Sözleşmesi (2017). “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme”, http://www.danistay.gov.tr/upload/multecilerin_hukuki_durumuna_dair_sozlesme.pdf, (Erişim Tarihi: 11.01.2018). BMMYK ve T.C. İçişleri Bakanlığı (2005). İltica ve Göç Mevzuatı, http://www.goc.gov.tr/files/files/iltica_goc.pdf , (Erişim Tarihi: 15.03.2017). Council of the European Union (2017a). “Implementation Plan on Security and Defence”, https://eeas.europa.eu/sites/eeas/files/implementation_plan_on_security_and_defence_18-10-2017.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2018). Council of the European Union (2017b). “SCHENGEN: Your gateway to free movement in Europe”, http://www.consilium.europa.eu/media/30103/qc0114838enn.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2018). ÇAKMAK, Cenap (2014). Uluslararası Hukuk: Giriş, Teori ve Uygulama, Ekin Yayınevi, Bursa. ÇAM, Fatih (2014). Avrupa Birliği Göç Politikaları: Makedonya-Bulgaristan-Türkiye, Alter Yayıncılık, Ankara. ÇELİKEL, Aysel (2016). Yabancılar Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul. ÇİÇEKLİ, Bülent (2013). Açıklamalı Göç ve İltica Hukuku Terimleri Sözlüğü, Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Basım sayısı:1, Yayın No: 1299895, Nisan 2013. ÇİÇEKLİ, Bülent (2016). Yabancılar ve Mülteci Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara. DANIŞ, Çiğdem (2017). “Demografi: Nüfus Meselelerine Sosyolojik Bir Bakış”, http://www.acikders.org.tr/pluginfile.php/4144/mod_resource/content/2/TUBA1.pdf, (Erişim Tarihi: 02.08.2017). DOĞAN, Vahit (2016). Türk Yabancılar Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara. DOĞAN, Vahit; Odabaşı, Hasan (2004). Vatandaşlık ve Yabancılar Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara. EPRS-European Parliamentary Research Service (2018). “Recast Eurodac Regulation”. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/589808/EPRS_BRI%282016%29589808_EN.pdf (Erişim Tarihi: 09.05.2018). EUR-Lex (2018). “Dublin Convention”, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=celex%3A41997A0819%2801%29 (Erişim Tarihi: 09.05.2018). EURODAC SCG - Eurodac Supervision Coordination Group (2016). “Report on the national preparation for the implementation of the Eurodac Recast” https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/16-04-00_report_implementation_eurodac_recast_en.pdf (Erişim Tarihi: 09.05.2018). European Commission (2018). “The Dublin System”, https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/background-information/docs/20160406/factsheet_-_the_dublin_system_en.pdf (Erişim Tarihi: 09.05.2018). FRONTEX (2018). “Legal Basis”, The European Border and Coast Guard Agency (Frontex), https://frontex.europa.eu/about-frontex/legal-basis/ (Erişim Tarihi: 09.05.2018). GİRİT, İlker (2017). Avrupa Sınır Güvenliği Ajansı: Frontex’in Amaç ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü - Avrupa Birliği Anabilim Dalı, https://igirit.files.wordpress.com/2017/06/avrupa-sinir-gucc88venlicc87gcc86icc87-ajansi-frontex_icc87n-amaccca7-ve-uygulamalarinin-degcc86erlendicc87ricc87lmesicc871.pdf, (Erişim Tarihi: 09.05.2018). Göç Terimleri Sözlüğü (2018). IOM Uluslararası Göç Örgütü, http://www.goc.gov.tr/files/files/goc_terimleri_sozlugu.pdf, (Erişim Tarihi: 12.03.2018). GÖÇMEN, İlke (2014). “Türkiye İle Avrupa Birliği Arasındaki Geri Kabul Anlaşmasının Hukuki Yönden Analizi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:13, No:2 (Yıl: 2014), s.21-86. GÖZLER, Kemal (2017). İnsan Hakları Hukukuna Giriş, Ekin Yayınları, Bursa. İÇDUYGU, Ahmet; Sema Erder; Ömer Faruk Gençkaya (2014). Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2023: Ulus-devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere, MiReKoç Araştırma Raporları 1/2014 TÜBİTAK 1001_106K291, Eylül 2009, Koç Üniversitesi Göç Araştırmalar Merkezi, İstanbul. KELEŞ, Ruşen (2006). Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara. KUNZ, Rahel (2014). “Epistemic Power of Frontex”, https://serval.unil.ch/resource/serval:BIB_S_000000020011.P001/REF, (Erişim Tarihi: 09.05.2018). MASSEY, Douglas S. (2016). “Göç Kuramlarında Kayıp Halka”, Göç Dergisi, Çeviri: Deniz Eroğlu; Onur Unutulmaz; İbrahim Sirkeci, Ekim 2016 Cilt: 3, Sayı: 2, s. 143-165 ISSN: 2054-7110 e-ISSN: 2054-7129, ( www.gocdergisi.com ). Mülteci Hakları Koordinasyonu (2016). “Türkiye ile AB Arasında İmza Edilen ‘Geri Kabul Antlaşması’na’ Dair Tutum Belgesi”, http://amnesty.org.tr/uploads/Docs/mhk_gerikabultutumbelgesi_web424.pdf, (Erişim Tarihi: 12.01.2018). ÖZGÜR, Ertuğrul Murat (2011). Nüfus Coğrafyası, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Bölümü Ders Notları, https://cografyabilim.files.wordpress.com/2014/12/nufuscografyasc4b1.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2017). ÖZKAN, Işıl (2011). Avrupa Birliği Kamu Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara. PERKOWSKI, Nina (2012). “A normative assessment of the aims and practices of the European border management agency Frontex”, Refugee Studies Centre, Oxford Department of International Development, University of Oxford https://www.rsc.ox.ac.uk/files/files-1/wp81-normative-assessment-frontex-2012.pdf (Erişim Tarihi: 09.05.2018). REÇBER, Kamuran (2013). Avrupa Birliği Hukuku ve Temel Metinleri, Dora Basım Yayın, Bursa. SERVANTIE, Deniz (2017). “Türkiye-AB Mülteci Sözlüğü”, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları-290, https://www.ikv.org.tr/images/files/multecisozlugu.pdf (Erişim Tarihi: 12.05.2018). SUR, Melda (2016). Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yayıncılık, İstanbul. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı (2015). “Türkiye-AB Vize Serbestisi Diyaloğu”, http://www.ab.gov.tr/files/stib/TR-ABVizeSerbestisi.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2017). T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı (2017). “Avrupa Birliğinin Tarihçesi” http://www.ab.gov.tr/105.html, (Erişim Tarihi: 15.12.2017). Tampere Başkanlık Sonuç Bildirisi (1999). “Tampere Başkanlık Sonuç Bildirisi Kararları 1999”, http://www.madde14.org/index.php?title=Tampere_Ba%C5%9Fkanl%C4%B1k_Sonu%C3%A7_Bildirisi_Kararlar%C4%B1_1999 (Erişim Tarihi: 09.05.2018). TDK-Türk Dil Kurumu (2017). “Büyük Türkçe Sözlük”, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts, (Erişim Tarihi: 24.12.2017). TINÇ, Mehmet Rıfat (2014). “1963 Ankara Anlaşması ve Schengen Anlaşması: Türk Vatandaşlarının Vizesiz Dolaşım Hakkı”, TAAD, Yıl: 5, Sayı: 19, Ekim / 2014, s. 207-241, file:///C:/Users/User/Downloads/e0169-9848d-26837-6c4f1.pdf, (Erişim Tarihi: 24.12.2017). 1948 tarihli “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi”, http://www.danistay.gov.tr/upload/insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf, (Erişim Tarihi: 24.12.2017). 1950 tarihli “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, Avrupa Antlaşmaları Serisi No. 5, http://www.danistay.gov.tr/upload/avrupainsanhaklarisozlesmesi.pdf, (Erişim Tarihi: 24.12.2017). 1951 tarihli “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi”, http://www.goc.gov.tr/files/files/multec%C4%B1ler%C4%B1nhukuk%C4%B1statusune%C4%B1l%C4%B1sk%C4%B1nsozlesme.pdf, (Erişim Tarihi: 24.12.2017). 1967 tarihli “Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Protokol”, http://www.goc.gov.tr/files/files/M%C3%9CLTEC%C4%B0LER%C4%B0N%20HUKUK%20STAT%C3%9CS%C3%9CNE%20%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0N%201967%20PROTOKOL%C3%9C(1).pdf, (Erişim Tarihi: 24.12.2017).