Ortaöğretim Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği Kavramlarının Öğrenciler Tarafından Değerlendirilmesi

Yıl 2015, Cilt: 34 Sayı: 2, 51 - 67, 09.01.2016

Aysun Sıcaker , Serap Öz Aydın

Öz

Toplumların bugün biyoteknoloji ve gen mühendisliği alanında aldığı eğitimler,  sahip oldukları bilgiler ve yaptıkları çalışmalar, onların gelecekteki dünyanın bu alanında şekillenmesinde söz sahibi olup olmayacaklarını belirleyecektir. Bu alanda verilen eğitimin alanının durumunun yeterli olup olmadığının ve öğretimdeki sorunların belirlenmesinin bu nedenle önemi büyüktür. Bu doğrultuda bu çalışmada “Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği” konusundaki bazı kavramların ve bilgilerin zorluk derecelerini ve bu durumu ortaya çıkaran sebepler olduğu düşünülen kitap içeriği ve ilgili konunun derslerde işlenişine ilişkin öğrenci görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla 150 öğrenciye 45 maddeden oluşan "Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği Kavramlar Anketi"  uygulanmış ve 14 öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Anketten elde edilen veriler SPSS 17 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Görüşme formundan elde edilen veriler ise betimsel yolla analiz edilmiştir. Sonuçta DNA parmak izi, DNA analizi, genom projesi, kök hücre tedavisi, sentetik hormonlar, rekombinant DNA teknolojisi ürünleri, interferon, biyogüvenlik protokolü, poliploidi, sentetik enzim ve etik öğrenilmesi çok zor ve zor olarak ifade edilen kavramlardır. Bu kavramların bazılarının öğrenilmesinin zorluğu ders kitabından, bazılarının öğrenilmesinin zorluğu ise öğretmenin derste uyguladığı yöntemlerden kaynaklandığı bulunmuştur. Öğretmenlerin hızla gelişen biyoteknoloji konusunda uygulamalı çalışmalarla desteklenmesinin gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biyoteknoloji Öğretimi, Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği, Ortaöğretim

Kaynakça

• Akman, S. B. (2007). Avrupa Birliği‟nin biyoteknolojik ürün ve uygulamalara yönelik tüketici politikası ve Türkiye‟nin uyumu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü, Ankara.
• Akurgal E. (1997) Anadolu Kültür Tarihi, TUBİTAK Popüler bilim kitapları.
• Altun, A., Çelik, S. ve Elçin, A. E. (2011). Genetik mühendisliği, biyoteknoloji ve moleküler biyolojiyle ilgili rehber materyallerin öğrenci başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [H. U. Journal of Education], 40, 21-32.
• Aşçı, Z. ve Demircioğlu, H. 2007. Çoklu zekâ teorisine göre geliştirilen ekoloji ünitesinin, birinci sınıf öğrencilerinin başarısına ve tutumlarına olan etkileri. ODTÜ Eğitim Fakültesi, OÖFMA Bölümü, http://www.erg.sabanciuniv.edu/iok2004/bildiriler/Zuhal%20Asci%20Akdag.doc Ankara, 07.08.2007.
• Atıcı, T. ve Bora, S. (2002). Orta öğretim kurumlarında biyoloji eğitiminde kullanılan öğretim metodlarının ders öğretmenleri açısından değerlendirilmesi ve öneriler. Sosyal Bilimler Dergisi, 51-64. Alıntılanma tarihi 10 Mart 2009 www.sosbil.aku.edu.tr/dergi/VI2/tatici.pdf.
• Atılboz, N. G. (2001). Lise 1.sınıf öğrencilerinde hücre ve moleküler biyoloji konuları ile ilgili görsel ve deneysel malzeme kullanımının başarı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ausubel, D., Novak, J. D. and Hanesian, H. (1968). Educational psychology: a cognitive view. New York: Holt, Reinhart and Winston.
• Aydoğdu, C. (1999). Kimya laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan güçlüklerin saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15), 30-35.
• Balcı, S., Çakıroğlu, J., ve Tekkaya, C. (2005). 8. sınıf öğrencilerinin fotosentez ve bitkilerde solunum konularındaki kavram yanılgılarını düzeltmede kavramsal değişim metinlerinin etkisi. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
• Berkant, H. G. (2005). Ortaöğretim biyoloji öğretim programında klonlama konusunun kapsamı ve insan klonlamaya yönelik program önerisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1).
• Binbaşıoğlu, C. (1974). Öğretim metodu ve uygulama. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Çelik, O. ve Erişen, S. (2010). Ortaöğretim düzeyinde biyoloji dersi kapsamında uygulanan biyoteknoloji programının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25-39
• Çeliköz, N. (1998). Kavram öğrenme ve öğretme ilkeleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 69-76.
• Dawson, V. (2007). An exploration of high school (12-17 year old) students‟ understandings of, and attitudes towards biotechnology processes. Research in Science Education, 39, 59-73.
• Dawson, V. and Schibeci, R. (2003). Western Australian school students‟ understanding of biotechnology. International Journal of Science Education, 25, 57-69.
• Demirel, Ö. (2002). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğan, S., Kırvak, E. ve Baran, Ş. (2004). Lise öğrencilerinin biyoloji derslerinde edindikleri bilgileri günlük hayatla ilişkilendirebilme düzeyleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6-1, 57-63.
• Ergin, I., Gürsoy, Ş. T., Öcek, Z. A. ve Çiçeklioğlu, M. (2008). Sağlık meslek yüksek okulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları. TAF Prev Med Bull, 7, 503-508.
• Eurobarometer (2005). Europeans, Science and Technology. 26.08.2013 tarihinde erişilmiştir, http://ec.europa.eu/public_opinion/index_en.htm
• European Federation of Biotechnology (EFB), (1981). 16.12.2014 tarihinde erişilmiştir, http://www.efb-central.org/
• Gunter, B., Kinderlerer, J. and Beyleveld, D. (1998). Teenagers and biotechnology: A survey of understanding and opinion in Britain. Studies in Science Education, 32, 81-112.
• Gül, Ş. ve Yeşilyurt S., 2010. Ortaöğretim Öğrencilerinin Biyoloji ve Biyoloji Dersine Yönelik Tutumları (Pilot Uygulama) 1. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 10, Sayı 20, Aralık 2010, 28 – 47
• Hanegan, N. L., and Bigler, A. (2009). Infusing authentic inquiry into biotechnology. Journal of Science Education and Technology, 18(5), 393-401.
• Hıdıroğlu, S, Önsüz, M. F., Kalafat, C. E. ve Karavuş, M. (2013). Ümraniye İlçesinde 1. Basamakta Sağlık Kuruluşlarına Başvuran Hastaların Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 18(3), 176-181.
• Ho, M. W. (2001). Genetik mühendisliği: Rüya mı kabus mu? (Çev: Emral Çakmak) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karamustafaoğlu S., Ayas, A., ve Coştu, B. (2002). Sınıf öğretmeni adaylarının çözeltiler konusundaki kavram yanılgıları ve bu yanılgıların kavram haritası tekniği ile giderilmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Keskin, Y., Lüleci, N. E., Özyaral, O., Altıntaş, Ö., Sağlık, A., Lisar, H., Turan, A., ve Top, Y (2010). Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Hakkında Bilgi Tutum ve Davranışları. Maltepe Tıp Dergisi, 2 (1).
• Lock, R. and Miles, C. (1993). Biotechnology and genetic engineering: Students‟ knowledge and attitudes. Journal of Biological Education, 27(4), 267-272.
• Massarani, L. and Moreira, I. (2005). Atitudes towards genetics: a case study among Brazilian high school students. Public Understanding of Science, 14, 201-212.
• Mayer, R. E., and Moreno, R. (2002). Animation as an aid to multimedia learning. Educational Psychology Review, 14(1), 87-99.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu başkanlığı Ortaöğretim Biyoloji Dersi Öğretim Programı (2013). (20.10.2013), (http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72)
• Nasim, A. (2003). Biotechnology for sustainable development. Commission on Science and Technology for Sustainable Development in the South, 19.
• Öz Aydın, S., Şahin, S. and Sıcaker, A. (2013). The effect of protein synthesis game in the class on the students‟ understanding the subject of protein synthesis. In 5th World Conference on Educationl Sciences, Sapienza University.
• Özgen, Ö., Güngör, N., Emiroğlu, H. ve Taş, A. S. (2007). College Students‟ Opinions about Consumer Education and Information Sources towards Biotechnological Applications and Products. 5th International Conference on Communication and Mass Media, Athens, Greece.
• Pardo, R., Midden, C. and Miller, J. (2002). Attitudes toward biotechnology in the European Union. Journal of Biotechnology, 98(1), 9-24.
• Prokop, P., Lešková, A., Kubiatko, M. and Diran, C. (2007). Slovakian students' knowledge of and attitudes toward biotechnology. International Journal of Science Education, 29(7), 895-907.
• Rotbain, Y., Marbach-Ad, G., ve Stavy, R. (2005). Understanding molecular genetics through a drawing-based activity. Journal of Biological Education, 39(4), 174-178.
• Saygın, Ö. (2009). Öğrenme halkası modelinin lise öğrencilerinin nükleik asitler ve protein sentezi konularını anlamalarına, motivasyonlarına ve öğrenme stratejilerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saez, M. J., Gomez Nino, A., & Carretero, A. (2008). Matching society values: students‟ views of biotechnology. International Journal of Science Education, 30(2), 167-183.
• Semenderoğlu, F. ve Aydın, H. (2014). Öğrencilerin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği konularını kavramsal anlamalarına yapılandırmacı yaklaşımın etkisi. Electronic Turkish Studies, 9(8), 751- 773.
• Sıcaker, A. (2013). Biyoteknoloji ve gen mühendisliği konusunda ortaöğretim öğrencilerine yönelik Rasch analizi ile ölçek geliştirme. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Biyoloji Eğitimi, Balıkesir.
• Sjöberg, L.(1995). Explaining risk perception: An empirical and quantitative evaluation of cultural theory. Rhizikon: Risk research reports, No. 22. Center for Risk Research, Stockholm, Sweden.
• Sorgo, A. and Ambrozic-Dolinsek, J. (2010). Knowledge of, attitudes toward, and acceptance of genetically modified organisms among prospective teachers of biology, home economics, and grade school in Slovenia. Biochemistry and molecular biology education, 38(3), 141-150. doi:10. 1002/bmp.2077
• Sparks, P. and Shepherd, R. (1994). Public perceptions of the potential hazards associated with food production and food consumption: An empirical study. Risk Analysis, 14(5), 799-806.
• Steele, F. and Aubusson, P. (2004). The challenge in teaching biotechnology. Research in Science Education, 34(4), 365-387.
• Tanır, S. (2005). Çukurova Üniversitesi Birinci Sınıf Fen Grubu Öğrencilerinin "Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği" Konusundaki Bilgilerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Thieman, W. J. and Palladino, M. A. (2013). Biyoteknolojiye giriş. (Çev: Mücella Tekeoğlu). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Uşak, M., Erdogan, M., Prokop, P. ve Özel, M. (2009). High school and university students' knowledge and attitudes regarding biotechnology: A Turkish experience. Biochemistry and Molecular Biology Education, 37(2), 123-130.
• Ün Açıkgöz, K. (1996). Etkili öğrenme ve öğretme. 1. Baskı. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Weiner, J. (2007). Measurement: reliability and validity measures. Bloomberg School of Public Health, Johns Hopkins University, mimeo (Power Point Presentation) at http://ocw. jhsph. edu/courses/hsre/PDFs/HSRE_lect7_weiner. pdf. http://jae. oxfordjournals. org.
• Yakışan, M., Yel, M., ve Mutlu, M. (2009). Biyoloji öğretiminde bilgisayar animasyonlarının kullanılmasının öğrenci başarısı üzerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 10(2), 129-139.
• Yumuşak, A., ve Aycan, Ş. (2002). Fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın faydaları; Demirci (Manisa)‟de bir örnek. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (16), 197-204.
• Yüce, Z. ve Yalçın, N. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji konusundaki bilgi düzeyleri. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Niğde.