Tarih Derslerinde Tarihsel Film Uygulaması Hakkında Öğrenci Düşünceleri

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 1, 202 - 224, 30.06.2020

Osman Okumuş

Öz

Özet: Tarih dersleri insanlık tarihinin geçmiş dönemlerine ilişkin önemli bilgiler sunmaktadır. Geçmişteki olay ve olguların sunumu sırasında da pek çok tarih, isim, yer vb. bilgi ortaya çıkmaktadır. İnsanlar geçmişte olup bitenleri merak etmekte; fakat, tarihin soyut ve ezbere dönük doğası öğrenmede bir engel teşkil etmektedir. Bu anlamda, insanların tarihi eğlenceli, somut ve akılda kalacak şekilde öğretecek yöntemler üzerinde çalışılmaktadır. Görsel ve işitsel anlamda zengin bir sunum içeriğine sahip filmler, son dönem çalışmalarında popüler bir konu haline gelmiş ve tarih öğretimine katkısı bakımından dikkatleri üzerine çekmiştir. Konu hakkında yapılan çalışmaların görece teorik ve nicel olarak yoğunluk kazandığı, konuyu derinlemesine incelemeye fırsat veren nitel araştırmaların ise konunun önemine göre yeterli sayıda olmadığı görülmektedir. Bu bakımdan çalışmadaki temel amaç, hem uygulama öncesinde hem de uygulama sonrasında katılımcıların tarihsel filmlerin tarih öğretiminde kullanılmasına yönelik düşünce ve deneyimlerini tespit etmektir. Bu anlamda çalışma nitel araştırma yaklaşımı esas alınarak yürütülmüş ve durum araştırması olarak desenlenmiştir. Katılımcılar, Aksaray Üniversitesi’nin farklı bölüm ve fakültelerinde okuyan ve Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersini alan öğrencilerden 71 birinci sınıf öğrencisi gönüllülük esasına göre belirlenmiştir. Katılımcılara 5 ders saati boyunca 120 filmi izlettirilmiş ve filmle ilgili etkinlikler yapılmıştır. Uygulamanın ardından yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla katılımcıların düşünce ve deneyimleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak, tarih derslerinde tarihsel film uygulamasının bazı sorunları (kötüye kullanım, içeriğin sıkıcı olması vs.) beraberinde getirse de dersi görsel ve somut hale getirerek kalıcılığı sağlaması, geçmişi daya iyi anlamayı sağlaması, derse yönelik olumlu duyguları geliştirmesi, derse katılımı sağlaması, zevkli ve etkileyici olması gibi nedenlerle katılımcılar tarafından beğenilmiş ve daha çok olumlu düşünce ve deneyimler paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarihsel film, , Tarih Öğretimi, Tarih Eğitimi, Teknoloji Kullanımı

Kaynakça

• Arslan, Ö. (2008). İlköğretim 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde görsel ve işitsel materyal kullanımının öğrencilerin akademik başarıları ve hatırda tutma düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aktekin, S. ve Çoban, Z. (2012). Tarih derslerinde tarihi film ve dizilerin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 7 (13), 141-160.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. (3. Baskı). Ankara: Siyasal.
• Bisson, V. J. (2010). Historical film reception: An ethnographic focus beyond entertainment. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Interdisciplinary Studies Program:Individualized Program, Graduate School ofthe University of Oregon. Oregon.
• Briley, R. (1990). Reel history: U. S. history, 1932-1972, as viewed through the lens of Hollywood. The History Teacher, 23 (3), 215-236.
• Butler, A. C., Zaromb, F, M., Lyle, K. B. ve Roediger, H. L. (2009). Using popular films to enhance classroom learning (The good, the bad, and the interesting). Psychological Science, 20 (9), 1161-1168.
• Carnes, M. C. (Editör). (1995). Past imperfect: History according to the movies. New York: Henry Holt and Company.
• Chansel, D. (2003). 20. Yüzyıl tarihini öğretmek için görüntülerden yararlanmak. Çev. Nurettin Elhüseyni. Toplumsal Tarih, 19 (119), 48-49.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (beş farklı yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni). (3. Baskıdan Çeviri) (Çev. Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal.
• Çatal, B. (2010). Kurgunun gücü: Tarih öğretiminde tarihsel film kullanımı. Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu, 1083-1096.
• Çelik, M. A. (2015). Türk kimliğinin inşasında Türk sinemasının rolü: Tarihi filmler ve Cüneyt Arkın örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çoban, Z. (2011). Tarih derslerinde tarihi film ve dizilerin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Bilig, 42, 77-93.
• Donnelly, D. J., (2013). Teaching history using feature film: Practitioner acuity and cognitive neuroscientific validation. International Journal of Historical Learning, Teaching and Research, 12(2), 16-27.
• Donnelly, D. (2014a). Using feature film in the teaching of history: the practitioner decision-making dynamic. Journal of International Social Studies , 4 (1), 17-27.
• Donnelly, D. (2014b).Using Feature films in teaching historical understanding: research and practice. Agora, 49 (1), 4-12.
• Formwalt, L. W. (2002). Seven rules for effective history teaching or bringing life to the history. OAH Magazine of History, 17(1), 65-67.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. (4. Baskıdan Çeviri) (Çev. Ed. Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu). Ankara: Anı.
• Güven, İ., Bıkmaz, F., İşcan, C. D. ve Keleşoğlu, S. (2014). Tarih öğretimi kuram ve uygulama. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• İnce-Yakar, H. G. (2011). Destanların öğretiminde film kullanımının Ortaöğretim Türk Edebiyatı derslerindeki akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, E. ve Çengelci, T. (2011). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler eğitiminde filmlerden yararlanılmasına ilişkin görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 116-135.
• Kaya, R. ve Günal, H. (2015). Tarih öğretmenlerinin Muhteşem Yüzyıl dizisi özelinde tarih konulu film ve dizilerin öğretimde kullanımına yönelik görüşleri. Turkish History Education Journal, 4 (1), 1-48.
• Marcus, A. S. (2005).“It Is as It Was”: Feature film in the history classroom. The Social Studies, 61-67.
• Muratalan, T. (2010). Tarih öğretmenlerinin tarihi filmlerden yararlanırken karşılaştıkları sorunlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• O’connor, J. E. (1987). Teaching history with film and television. Washington: American Historical Association.
• O’connor, J. E. (2001). Reading, writing and critical viewing. Coordinating skill development in history learning. The History Teacher, 34 (2), 183-192.
• O’connor, J. E. and Jackson, M. A. (1974). Teaching history with film. Washington: American Historical Association.
• Okumuş, O. (2017). Görselliğe dayalı etkinlikler yoluyla tarih derslerinde demokratik değer öğretimi. Yayınlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Okumuş, O. (2019). Tarih öğretiminde sosyal medya ortamlarının kullanımına ilişkin tarih öğretmenlerinin görüşleri. Turkish History Education Journal, 8 (2), 499-535.
• Okumuş, O. ve Güven, A. (2018). Tarih derslerinde demokrasi eğitimi için kullanılacak bazı etkinlikler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (56), 604-628.
• Öztaş, S. (2007). Tarih öğretimi ve filmler “tarih öğretiminde film kullanılmasının öğrenci başarısı üzerine etkisi”. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztaş, S. (2008). Tarih öğretimi ve filmler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 543-556.
• Öztaş, S. (2010). Tarih derslerinde filmlerin kullanımı. Mustafa Safran (Ed.). Tarih Nasıl Öğretilir? (1. Baskı) içinde (s.297-306). İstanbul: Yeni İnsan.
• Öztaş, S. (2012). Tarih öğretiminde filmlerin kullanımı. İsmail Hakkı Demircioğlu ve İbrahim Turan (Ed.). Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (1. Baskı) içinde (s. 163-182). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztaş, S. (2015). Tarih öğretiminde tarihî film ve tarihî dizilerin kullanılmasına ilişkin tarih bölümü öğrencilerinin görüşleri (Kırklareli üniversitesi örneği). Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 4 (2), 1-37.
• Öztaş, S. (2017). Ortaöğretim tarih derslerinde tarihi filmlerin değer eğitiminde kullanımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (5), 3076–3099.
• Öztaş, S., Anıl, N. K. ve Kılıç, B. (2013). Tarihi film veya tarihi dizilerin tarihe ilgiyi artırmada etkisine ilişkin MYO öğrencilerinin görüşleri. Electronic Journal of Vocational Colleges, UMYOS Özel Sayı, 107-120.
• Raack, R.C., Smith, A. M. ve Raack, M. L. (1973). The documentary film in history teaching: An experimental course. The History Teacher, 6 (2), 281-294.
• Rosenstone, R. A. (2012). History on film film on history (history: concepts, theories and practice). 2. Baskı. London and New York: Routledge.
• Rosenstone, R. A. (2018). Gerçek Tarih Olarak Tarihsel Film (Çev. Y. Lüleci). Sinecine, 9(1), 159-181.
• Savaş, B. ve Arslan, Ö. (2014). T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretiminde filmlerin kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3 (8), 129-147.
• Savaş, B., Arslan, Ö. ve Türkel, A. (2016). Ortaokul 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarihi filmlerin değer öğretiminde kullanımı, Turkish Studies, 11 (19), 709–720.
• Scheiner-Fisher, C. ve Russell III, W. B. (2012). Using historical films to promote gender equity in the history curriculum. The Social Studies, 103, 221–225.
• Seixas, P. (1993). Popular film and young people's understanding of the history of native american-white relations. The History Teacher, 26 (3), 351-370.
• Şahin, M. (2014). 2000 sonrası Türk sinemasında tarihi filmlerde milli kimliğin yeniden inşası. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Şimşek, A. ve Yalı, S. (2019). Gerçekte(n) öyle mi olmuş? Post-Truth zamanlarda tarihin temsili. (1. Baskı). İstanbul: Yeni İnsan.
• Stoddard, J. D. (2012). Film as a ‘thoughtful’ medium for teaching history. Learning, Media and Technology, 37 (3), 271-288.
• Stradling, R. (2003). 20. yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli?. (1. Baskı). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Toplin, R. B. (1996). History by Hollywood: The use and abuse of the American past. Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
• Türker, H. ve Arslan, Ö. (2008). İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde belgesel filmlerin kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 92-104.
• Ulusoy, K. (2014). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi ile Atatürkçülük konularının öğretimi (Özel öğretim yöntemleri ile). (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Woelders, A. (2007). Using film to conduct historical inquiry with middle school students. The History Teacher, 40 (3), 363-395.
• Weinstein, P. B. (2001). Movies as the gateway to history: the history and film Project. The History Teacher, 35 (1), 27-48.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı) Ankara: Seçkin.