Motivasyonel Görüşme Tekniğine Dayalı Psiko-Eğitim Programının Lise Öğrencilerinin Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı Düzeylerine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 257 - 274, 30.06.2021

Kemal Özcan , Seher Balcı Çelik

Öz

Bu çalışmada Motivasyonel Görüşme Tekniğine dayalı geliştirilen Psiko-eğitim programının Lise Öğrencilerinin Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı düzeylerine etkisi test edilmiştir. Araştırmanın örneklemini sekizer öğrenciden oluşan riskli deney grubu, riskli kontrol grubu ile düşük riskli deney grubu ve düşük riskli kontrol grubu olmak üzere 32 kişi oluşmaktadır. Deney ve Kontrol Grupların oluşturulmasında kişisel bilgi formlarından ve çevrimiçi oyun bağımlılığı ölçeğinden yararlanılmıştır. Grupların kendi içerisinde riskli ve az riskli olarak gruplandırılmasında Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı Ölçeği toplam puan ortalamaları dikkate alınmıştır. Ön-test, son-test ve izleme testlerinde Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı Ölçeği kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin çevrimiçi oyun bağımlılığından aldıkları ön test puanları, son test puanları ve izleme testi puanları arasındaki farkın anlamlılığını test etmek için Mann Whitney-U testi kullanılmıştır. Her iki deney gruplarındaki öğrencilere uygulanan programın etkinliğini belirleyebilmek amacıyla ölçeklerden aldıkları ön test ve son test, son test ve izleme testi puanları arasındaki farkı anlamlılığını test etmek için Friedman İki yönlü ANOVA ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Düşük riskli grupta ön-test ve son-test puanlarıyla başarı ve ekonomik kazanç alt boyutlarında ön-test ve son-test puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (p<.05). Son-test puan ortalamaları ön test puan ortalamalarına göre anlamlı düzeyde daha düşüktür. Riskli grupta ise istatistiksel olarak anlamlı bir düşüş görülmemiştir. Bu bağlamda Motivasyonel görüşme tekniğinin düşük riskli gruplarda toplam puan ortalamaları ile ekonomik kazanç ve başarı alt boyutlarında etkili olduğu (p<.05) aksaklıklar alt boyutunda ise etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>.05), yüksek riskli gruplardaki sonuçların ise, sadece aksaklık alt boyutu puan ortalamalarında düşüşler olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>.05) bulunmuştur. Elde edilen bulgular alan yazın ışığında tartışılarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Motivasyonel Görüşme, Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı, Psikoeğitim programı, İnternet Oyun Bozukluğu

Destekleyen Kurum

ONDOKUZMAYIS ÜNİVERSİTESİ, PROJE YÖNETİM OFİSİ

Proje Numarası

PYO.EGF.1904.16.007

Kaynakça

• Alpaydın, N., Çimen, M., Tarçalır Erol, B., & Mortan Sevi, O. (2016). Bilişsel Davranışçı Terapide Direnç ve Motivasyonel Görüşme Teknikleri. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar - Current Approaches in Psychiatry, 8(2), 94. https://doi.org/10.18863/pgy.22890
• American Psychiatric Association. (2013). Cautionary Statement for Forensic Use of DSM-5. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition, (May), 795–798. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596.744053
• Anand, V. (2007). A Study of Time Management: The Correlation between Video Game Usage and Academic Performance Markers. CyberPsychology & Behavior, 10(4), 552–559. https://doi.org/10.1089/cpb.2007.9991
• Benbir, G., Poyraz, C. A., & Apaydın, H. (2013). Diagnostic Approach To Behavioral or " Non-Substance " Addictions. Nobel Med, 9(3), 5–11. Retrieved from http://www.nobelmedicus.com/Content/1/28/05-11.pdf
• Cengizhan, C. (2005). Öğrencilerin Bilgisayar ve Internet Kullanımında Yeni Bir Boyut : “İnternet Bağımlılığı.” M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (22), 83–98.
• Cicioğlu, M. (2014). Öğrencilerin problemli̇ internet kullanımı ve si̇ber zorbalık davranışlarına ili̇şki̇n görüşleri̇. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı. Bolu.
• Dicle, A. N. (2012). Moti̇vasyonel görüşme uygulamalarinin engelli̇ çocuğa sahi̇p ai̇leleri̇n başa çıkma tutumlarına etki̇si̇. Yayımlanmamış DoktoraTezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı , Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Samsun.
• Doruk, D. (2007). Öğrenme isteksizliğinin internet kullanımıyla ilişkilendirilmesi (Ergen boyutunda). Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durualp E, A. N. (2010). Altı yaşındaki çocukların sosyal becerilerine oyun temelli sosyal beceri eğitiminin etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 160–172.
• Gökkaya, Z., & Deniz, L. (2014). Üniversite öğrencilerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıkları ve oyun tercihleri : Marmara Üniversitesi Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 58–73.
• Gómez, P., Rial, A., Braña, T., Golpe, S., & Varela, J. (2017). Screening of Problematic Internet Use Among Spanish Adolescents: Prevalence and Related Variables. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 20(4), 259–267. https://doi.org/10.1089/cyber.2016.0262
• Güllü, M., Arslan, C., Dündar, A., & Fatih, M. (2013). İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR OYUN BAĞIMLILIKLARININ İNCELENMESİ. Adiyaman University Journal of Social Sciences, (9), 89–89. https://doi.org/10.14520/adyusbd.301
• Kara, İ. (2014). Şiddete dayalı suçlarda bağımlılık ve bağımlılık merkezlerinin iyileştirmedeki rolleri:İzmir örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Uygulamalı Sosyoloji Bilim Dalı, İzmir.
• Kaya, A. B. (2013). Çevri̇mi̇çi̇ oyun bağımlılığı ölçeği̇nin geli̇şti̇ri̇lmesi̇: geçerli̇k ve güveni̇rli̇k çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Tokat.
• Köksal, B. (2015). Ortaöğretim kurumlarında okuyan öğrencilerde dijital oyun bağımlılık düzeyleri, internet bağımlılık düzeyleri ile bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Miller, W. R., & Rollnick, S. (2009). Motivasyonel görüşme tekniği, insanları değişime hazırlar (Vol. 1; F. Karadağ, K. Ögel, & A. E. Tezcan, Eds.). Ankara: HYB Basım Yayın. Ögel, K. (2015). Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap (2nd ed.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Parker, J. D. A., Taylor, R. N., Eastabrook, J. M., Schell, S. L., & Wood, L. M. (2008). Problem gambling in adolescence: Relationships with internet misuse, gaming abuse and emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 45(2), 174–180. https://doi.org/10.1016/j.paid.2008.03.018
• Peker, A., ADA, Ş., & Eroğlu, Y. (2012). Ergenlerde si̇ber zorbaliğin ve mağduri̇yeti̇n yordayicilarının incelenmesi̇. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185–206.
• Petry, N. M., & O’Brien, C. P. (2013). Internet gaming disorder and the DSM-5. Addiction, 108(7), 1186–1187. https://doi.org/10.1111/add.12162
• Reyhanlıoğlu, E. N. (2015). Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin internete bağımlılık düzeyleri ile sıkıntıya dayanma, başaçıkma stratejileri, kişilik özellikleri ve bazı demografik değişkenler arasındaki ilişki,. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Klinik Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Shaffer, H. J., Hall, M. N., & Vander Bilt, J. (2000). “Computer addiction”: A critical consideration. American Journal of Orthopsychiatry, 70(2), 162–168. https://doi.org/10.1037/h0087741
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2012). Bilgi toplumu olma yolunda bilişim sektöründeki gelişmeler ileinternet kullanımının başta çocuklar, gençler ve aile yapısı üzerinde olmak üzere sosyal etkilerinin araştırılması amacıyla kurulan meclis araştırma komisyonu raporu. 814–849. Retrieved from https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss381.pdf
• Yancar, C. (2005). Madde bağımlılarında ikinci eksen komorbidite ve kişilik özelliklerinin bağımlılık şiddeti ve yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Bakırköy Prof Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı Ve Sinir Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, 11. Psikiyatri Birimi, Uzmanlık Tezi, İstanbul. Retrieved from http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/ruh_sag_hast/dr_cenk_yancar.pdf