Taksim Yapmaya Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 60 - 79, 30.06.2021

Nurten Çalhan , Hamit Yokuş

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite düzeyinde öğrenim gören ve Geleneksel Türk Sanat Müziği türünde çalgı eğitimi alan öğrencilerin taksim yapmaya yönelik tutumlarını ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın uygulama grubunu, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında ve Türk Müziği Konservatuvarlarında 2019-2020 eğitim-öğretim yılı Güz-Bahar yarıyılında öğrenim gören Geleneksel Türk Sanat Müziği türü kapsamında çalgı eğitiminde taksim eğitimi alan 1, 2, 3 ve 4. sınıf öğrencileri (N=151) oluşturmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, kayıp veriler olduğu belirlenmiş ve kayıp verilerin giderilmesinde dizin silme yöntemi ve seri ortalaması atama yöntemi kullanılmıştır. Veri temizlemesi sonucunda, 31 veri çıkarılmış ve kalan 120 veri üzerinden analizler yapılmıştır. Verilerin faktör analizine uygunluğunu belirleyebilmek için Kaiser-Meyer-Olkin ve Barlett’s test analizleri yapılmıştır. Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0.86 (p>0.60), Barlett’s test (p<0.05) sonucu anlamlı olduğu belirlenmiş ve ölçek verilerinin faktör analizine uygun olduğu saptanmıştır. Faktör analizleri sonucu çıkarılan maddelerden sonra ölçek son halini almıştır. Ölçek, “taksime ilişkin kaygı”, “taksimden haz alma” ve “taksimin eğitsel katkısı” olmak üzere 3 alt boyuttan oluşan toplam 19 maddelik Likert tipi bir ölçektir. Taksime ilişkin kaygı alt boyutundaki maddeler haricinde olumsuz ifade içeren maddeler ters maddedir. Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.91 olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin taksim yapmaya yönelik tutumlarını ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir “Taksim Yapmaya Yönelik Tutum Ölçeği” geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müzik eğitimi, geleneksel Türk sanat müziği eğitimi, çalgı eğitimi, taksim, tutum ölçeği

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1989). Taksim nedir nasıl yapılır? İzmir: İhlâs A.Ş. İzmir Tesisleri.
• Alpa, R. (2009). Necdet Yaşar’ın tanbur taksimlerinin makamsal ve teknik analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bakıoğlu, Ç. ve Kurtuldu, M. K. (2015). Piyano dersine yönelik tutum ölçeğini geliştirme çalışması. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-39.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Bilgin, K. (2011). Necdet Yaşar’ın taksimlerinden hareketle tanbur etüdleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Brown, J. D. (2009). Choosing the right type of rotation in PCA and EFA. Shiken: JALT Testing & Evaluation SIG Newsletter, 3(13), 20–25.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalhan, N. ve Yokuş, H. (2019). Kanun öğrencilerinin taksim yapmaya yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Music and Dance, 15, 91-104. doi: 10.31722/ejmd.668525
• Çam, M. O. ve Baysan-Arabacı, L. (2010). Tutum ölçeği hazırlamada nitel ve nicel adımlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2(12), 59-71.
• Demir, E. (2013). Kayıp verilerin varlığında iki kategorili puanlanan maddelerden oluşan testlerin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Doğan-Sevinç, H. (2012). Meşk sistemi bağlamında taksim formunda üslûb üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Erdamar-Koç, G. (2010). Öğretmen adaylarının ders çalışma stratejilerini etkileyen bazı değişkenler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 82-93.
• Eroğlu, S. (2014). Mehmet Bitmez’in taksimleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• EÜ, (Tarih yok). TSM. Çalgı Eğitimi Ders İçeriği, Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı. https://ebys.ege.edu.tr/ogrenci/ebp/organizasyon.aspx?kultur=tr-TR&Mod=1&ustbirim=17&birim=5&altbirim=-1&program=2792&organizasyonId=198&mufredatTurId=932004 adresinden 02.07.2019 tarihinde alınmıştır.
• Gül, M. D. (2002). Kemançah ile çahargah makamında taksim yaparken şube kuruluşları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Gürbüz, H. (2010). Meşk sistemi, Türk musikisine katkıları ve günümüze yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Gürel, M. (2016). Nubar Tekyay’a ait hüzzam keman taksiminin analizi. Akademik Sanat; Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 1(1), 94-109.
• Güven, B. (2008). İlköğretim öğrencilerinin öğrenme stilleri, tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(12), 35-54.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kahyaoğlu, Y. (2009, Eylül). Geleneksel türk müziği eğitiminde metod ihtiyacı ve kanun metodları üzerine bir inceleme. 8. Ulusal Müzik Sempozyumu, Samsun.
• Karadeniz, M. E. (2012). Türk musikisinin nazariye ve esasları. İstanbul: Türkiye İş Bakansı Kültür Yayınları.
• Kaya, A., Bozaslan, H. ve Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
• Kazazoğlu, İ. (2017). Geleneksel kanun icracısı örneği olarak vecihe daryal ve hicaz taksiminin tahlîli. Rast Müzikoloji Dergisi, 1(5), 1500-1522.
• Kazazoğlu, S. (2013). Türkçe ve İngilizce derslerine yönelik tutumun akademik başarıya etkisi. Eğitim ve Bilim, 170(38), 294-307.
• KBÜ, (2018). Çalgı Ders İçeriği, Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Türk Sanat Müziği Anasanat Dalı, https://obs.karabuk.edu.tr/oibs/bologna/index.aspx?lang=tr&curOp=showPac&curUnit=0300&curSunit=413 adresinden 16.06.2020 tarihinde alınmıştır.
• Keçeli, İ. (2015). Erol Deran’ın İstanbul Devlet Klasik Türk Müziği Korosu’nda icra ettiği 4 taksimin makamsal analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Keklik-Kal, F. (2020). Türk müziğinde taksim icra etmeye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• KSÜ, (Tarih yok). Bireysel Çalgı Eğitimi Ders İçeriği, Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü. http://muzikbolumu.ksu.edu.tr/Default.aspx?SId=21813 adresinden 11.06.2020 tarihinde alınmıştır. Özdemir, A. T., ve Levendoğlu-Öner, N. O. (2011). Ud icra geleneğinde Cinuçen Tanrıkorur ekolünün uzzal taksim üzerinden yansımaları. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(3), 325-337.
• Merisuo-Storm, T. (2007). Pupils’ attitudes towards foreign – language learning and the development of literacy skills in bilingual education. Teaching and Teacher Education. 2(23), 226-235.
• Önder, Y. (2014). Mesleki müzik eğitimi alan üniversite öğrencilerinin deşifre becerilerine ilişkin öz yeterlilik algıları ve tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özdemir, A. T. ve Levendoğlu-Öner, N. O. (2011). Ud icra geleneğinde Cinuçen Tanrıkorur ekolünün uzzal taksim üzerinden yansımaları. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(1), 325-337.
• Özmenteş, S. ve Özmenteş, G. (2009). Çalgı çalışmaya ilişkin tutum, bireysel özellikler ve performans düzeyi ilişkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 1(17), 353-360.
• Pierce, R., Stacey, K. & Barkatsas, A. (2007). A scale for monitoring students’ attitudes to learning mathematics with technology. Computers and Education, (48), 285-300.
• Diab, R. L. (2006). University students’ beliefs about learning English and French in Lebanon. System, 1(34), 80-96.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2018). Sosyal psikolojide tutumlar ve tutum değişimi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• SÜ, (Tarih yok). Meslek Sazı Ders İçeriği, Dilek Sabancı Devlet Konservatuvarı. https://bologna.selcuk.edu.tr/tr/Dersler/dilek_sabanci_devlet_kons-geleneksel_turk_muzigi-geleneksel_turk_muzigi-lisans adresinden 02.07.2019 tarihinde alınmıştır.
• Şahin-Kürşad, M. ve Nartgün, Z. (2015). Kayıp veri sorununun çözümünde kullanılan farklı yöntemlerin ölçeklerin geçerlik ve güvenirliği bağlamında karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(6), 254-267.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Turanlı, N., Karakaş-Türker, N. ve Keçeli, V. (2008). Matematik alan derslerine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 254-262.
• Uçal-Canakay, E. (2006, Nisan). Müzik teorisi dersine ilişkin tutum ölçeği geliştirme. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Denizli.
• Uçan, A. (2005a, Mayıs). Genel müzik eğitiminde geleneksel müziklerimizin yeri ve önemine genel bir bakış. Genel Müzik Eğitiminde Geleneksel Müziklerimiz Sempozyumu, Van.
• Uçan, A. (2005b). Müzik eğitimi: Temel kavramlar-ilkeler-yaklaşımlar ve Türkiye’deki durum. Ankara: Evrensel Müzikevi.
• Vural, F. (2019). Kanuni Hacı Arif Bey ve kanuni Vecihe Daryal taksimlerinin icra teknik analizleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Yahya, G. (2000). Yorgo Bacanos’un ud taksimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yahya-Kaçar, G. (2009). Türk mûsikîsi üzerine görüşler (analiz ve yorumlar). Ankara: Maya Akademi.
• Yalçınkaya, B. ve Eldemir, A. C. (2013). Bireysel çalgı dersine ilişkin tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(10), 29-36.
• Yener, S. (2004). Bilgisayar destekli analiz yoluyla geleneksel Türk sanat müziği hicaz taksimlerinde kalıplaşmış ezgilerin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yener, S. (2009, Eylül). Türkiye’de güzel sanatlar fakülteleri müzik bölümleri müfredat programlarının karşılaştırmalı analizi. 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Samsun.
• Yokuş, H. ve Yokuş, T. (2010). Müzik ve çalgı öğrenimi için strateji rehberi I: Öğrenme stratejileri. Ankara: Pegem Akademi.
• YÖK, (2018). Müzik Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Muzik_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 18.04.2019 tarihinde alınmıştır.