Georges Dumézil and His Place in the Turkish History of Religions

Yıl 2010, Cilt: 28 Sayı: 28, 87 - 111, 01.02.2010

Cengiz Batuk

Öz

Georges Dumezil, a well known man of science who had taught in Istanbul University between the years 1925-1931, was acquainted with Caucasian people living in Anatolia during the years of teaching in Turkey. Along with other subject matters, he made some studies on Caucasian mythology and languages. He published his works in the Annual Journal of Daru’l-Funun Faculty of Theology and Journal of Turkish Anthropology. Dumezil kept in touch with Turkey by studying on Caucasian mythology. Though he was one of the first scholars of history of religions in Turkey, he was recognized more in European countries. This paper will explore the scope of the works by and thought of Dumezil along with the question of his place in the field of Turkish history of religions.

Anahtar Kelimeler

Georges Dumézil, Turkish History of Religions, Caucasian Mythology, Daru’l-Funun, Antropology Journ

Georges Dumézil ve Türk Dinler Tarihindeki Yeri

Öz

Ünlü Fransız bilim adamı Georges Dumezil, 1925-1931 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde dinler tarihi hocalığı yapar. Türkiye’de bulunduğu süre içinde Anadolu’da yaşayan Kafkas halklarıyla tanışır. Türkiye’de farklı konularla da ilgilenmekle birlikte Kafkas mitolojisi ve dilleri üzerine çalışmalar yapar. Yazılarının bir kısmını Daru’l-Fünun İlahiyat Fakültesi Mecmuasında ve Türk Antropoloji Mecmuasında yayınlar. Türkiye’den ayrıldıktan sonrada uzun yıllar Türkiye’yle irtibatını koparmaz ve Kafkas mitolojisi üzerine çalışmalarını sürdürür. Türkiye’nin ilk dinler tarihçilerinden olmasına rağmen çalışmaları ülkemizden çok yurtdışında bilinir. Bu makalede onun çalışmaları ve düşüncesi incelenerek Türk dinler tarihindeki konumu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Georges Dumézil, Türki Dinler Tarihi, Kafkas Mitolojisi, Daru’l-Fünun, Antropoloji Mecmuası.

Kaynakça

• Akay, Ali, “Bir Bilim Sanatçısı İstanbul’daydı”, Dumézil’in Sosyoloji Notları, haz. Gündüz Vassaf, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2009, ss.5-34.
• Alieva, Alla “Caucasian Epics: Textualist Principles in Publishing”, Oral Tradition, 11/1 (1996), ss.157-158.
• Allen, N. J., “Hinduism, Structuralism and Dumézil”, E.C. Polomé (ed), Miscella- nea INDO-Europea: Journal of INDO-European Studies Monograph Series No. 33, Washington: Institute for the study of Man, November 1999, ss.241-260.
• Aynî, Mehmet Ali, Dâru’l-fünûn Tarihi, haz. Metin Hasırcı, .İstanbul: Pınar Yayın- ları, 1995.
• Bianchi, Ugo, Una vita per la storia dele religioni, Roma 2002.
• Bucaklısı, İsmail Hakkı, Kojima Goisi ile Röportaj: “Japon Dil Bilimcisinin Laz Dili Üzerine İnceleme ve Gözlemleri” http://istanbul.indymedia.org/news/2005 /10/73214.php [14.09.2007].
• Cilacı, Osman, “Cumhuriyet Devri Öncesi Dinler Tarihçilerinden M. Şemseddin ve Tarih-i Edyan’ı” Türkiye 1. Dinler Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (24-25 Eylül 1992), Samsun: O.M.Ü.İ.F., 1992, ss.159-170.
• Dosse, François, History of Structuralism, v.2, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1998.
• Düzdağ, M. Ertuğrul, M. Akif Mısır Hayatı ve Kur’an Meali, Şule Yayınları, İstan- bul, 2003, s.206.
• Eribon, Didier, Georges Dumézil’le Konuşmalar, çev. İsmail Yerguz, İstanbul: Sinatle Yayınları, 1998.
• Ginzburg, Carlo, Clues, Myths, and the Historical Method, translated by John and Anne C. Tedeschi, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1989.
• Güven, Ebru, “Çeviri Felsefe Tarihlerinin Felsefe Tasavvurumuza Etkileri” Ulus- lararası [www.insanbilimleri.com]. Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 1 Yıl: 2007
• Isambert, F.A., “Din Fenomenolojisi II”, çev. Zeki Özcan, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 4, sayı: 4, 1992, ss.367-374.
• Karataş, Süleyman, Batılılaşma Döneminde Ders Programı Değişimi, (Basılmamış Yük. Lis. Tezi), Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., 2002.
• Kaynardağ, Arslan, “Halil Vehbi Eralp’le Konuşma”Yazko Felsefe Yazıları, 2/1982, s.5-13.
• Kelley, Donald R., Frontiers of History: Historical Inquiry in the Twentieth Century, New Haven: Yale University Press, 2006.
• Koştaş, Münir, “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi”, Ankara Üniversitesi İlahi- yat Fakültesi Dergisi, cilt:31, 1989, ss.1-27.
• Lechte, John, Fifty Key Contemporary Thinkers: From Structuralism to Postmodernity, Florence: Routledge, 1994.
• Littleton, C. Scott, “Georges Dumézil”, Encylopedia of Religion (2nd Edition), Lindsay Joney (ed.), Detroit, New York: Thomson and Gale, 2005, cilt: 4, ss.2518-2520.
• Littleton, C. Scott, “Introduction”, Gods of the Ancient Northmen, Georges Dumézil, Berkeley: University of California Press, 1973, ss.ix-xix.
• Lyle, Emily B., “Dumezil's Three Functions and Indo-European Cosmic Structure”, History of Religions, Vol. 22, No. 1. (Aug., 1982), ss.25-44.
• Milbank, John, “Sacred Triads: Augustine and The Indo-European Soul”, Modern Theology, v.13, no:4, October 1997, ss.451-474.
• Nureddin Bey (Darülfünun Emini), “İstanbul Darülfünunu’nun Şekl-i hâzırı (12 Teşrini evvel 1926’da Paris’te Verilen Konferans Metni)”, Türk Antropoloji Mecmuası, İstanbul: sayı: 4, Mart 1927, ss.48-60.
• Özsoy, A. Sumru, “Georges Dumézil ve Kafkas Dilleri Çalışmaları”, Belkıs Halim Vassaf’ın Defterinden Dumézil’in Sosyoloji Ders Notları, Haz. Gündüz Vassaf, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2008, ss.23-34.
• Ries, Julien, “Mukayeseli Dinler Tarihi”, çev. Mehmet Aydın, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SÜİFD), yıl: 1996, sayı:6, ss.17-24.
• Toumarkine, Alexandre, “Dumézil’in Türkye’deki Kafkasya Çalışmaları”, Top- lumsal Tarih, sayı: 186, Haziran 2009, ss.34-39.
• Vassaf, Gündüz, Belkıs Halim Vassaf’ın Defterinden Dumézil’in Sosyoloji Ders Notları, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2008. ııı