The Ottoman Tombstones in the 19th and 20th Centuries in Vezirköprü

Yıl 2017, Sayı: 42, 45 - 98, 19.09.2017

Recep Gün , Eyüp Nefes Yılmaz Can , Ahmet Çakır

Öz

In our previous work we have stated that there are tomb stones from the Ottoman period in different parts of Vezirköprü and we examined sixteen of them dated to h.11-12^th/m.17-18th centuries. In this work which is a continuation of the previous study we will examine twenty-one of them dated to h.13-14th/m.19-20th centuries.

           Our purpose is to reveal the artistic and cultural characteristics of these works containing a lot of information in many subjects like socio-cultural structures of the periods in which they were built, their material and spiritual values and their life style and also carried the examples of Turkish decorative art motifs and compositions on them and to attract the attention of the authorities to the situation they are in that these works which are faced with disappearance.

Anahtar Kelimeler

Grave, Tombstones, Ottoman Period, Inscription, Vezirköprü

Vezirköprü Yöresinde Bulunan 19. ve 20. Yüzyıl Osmanlı Mezar Taşları

Öz

Vezirköprü’de yörenin muhtelif yerlerinde Osmanlı dönemine ait mezar
taşlarının bulunduğunu daha önceki bir çalışmamızda dile getirmiş ve bunlardan
17-18. yüzyıllara ait olan 16 tanesini incelemiştik. Önceki çalışmanın bir
devamı niteliğinde olan bu çalışmamızda ise söz konusu taşların 19-20.
yüzyıllara ait olan 21 tanesini inceleyeceğiz.

 

Amacımız yapıldıkları dönemlerin sosyo-kültürel
yapıları, maddi ve manevi değerleri ve hayat anlayışları gibi pek çok konuda
malumat ihtiva eden ayrıca Türk süsleme sanatı motif ve kompozisyon örneklerini
üzerlerinde taşıyan bu eserlerin sanatsal ve kültürel özelliklerini ortaya
çıkarmak ve yok olmakla karşı karşıya kalmış bu eserlerin içinde bulundukları
duruma yetkililerin ilgilerini çekmektir.

 

Anahtar Kelimeler

Mezar, Mezar Taşı, Osmanlı Dönemi, Kitabe, Vezirköprü

Kaynakça

• AÇIKGÖZOĞLU, Ahmet Sacit, Eyüp Sultan Civarında İmzalı Mezar Taşı Kitabeleri, (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1995.
• _______, Ahmet Sacit, “Hattat Sami Efendi’nin Mezar Taşı Kitabeleri”, Geçmişten Günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu, İstanbul 1999, s. 128-139.
• ARSLAN, Ayşegül, Edirne Üç Şerefeli Camii Haziresi Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• ASLANAPA, Oktay, Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986.
• ÂYÂNOĞLU, F. İsmail, Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitabeleri, Vakıflar Dergisi, S: 4, Ankara 1958, s. 193-208.
• BACQUE-GRAMMONT, Jean Louis- VATİN, Nicolas, “Stele Turcice, VI, Steles Funeraires De Sinop”, Anatolia Moderna/Yeni Anadolu III, Paris 1992, s. 105-207.
• BACQUE-GRAMMONT, Jean Louis-LAQUEUR, Hans Peter-VATİN, Nicolas, “Les Cimetiéres Ottomans Comme Source Historique. Méthodologie et Possibilités de Traitement Par L’Informatique”, Erdem, C. VI, (S. 16), Ankara 1992, s. 177-214.
• ÇAKAR, Gülşen, Bursa Emir Sultan Mezarlığındaki 18. ve 19. Yüzyıllardaki Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• ÇAL, Halit, “İstanbul Eyüp’teki Erkek Mezartaşlarında Başlıklar”, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu III, İstanbul 1998, s. 206-225.
• _______, Halit, Boyabat Mezar Taşları, Ankara 2015
• ÇULPAN, Cevdet, Serviler II, İstanbul 1961.
• DERMAN, Uğur, “Osmanlı Celî Hattında Klasik Kavramı”, Sanat ve Klasik, İstanbul 2006, s. 11-38.
• _______, Uğur, “Mezar Kitâbelerinde Yazı San‘atımız”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, S: 49/328, İstanbul 1975, s. 36-47.
• ERSOY, Ayla, “Eyüp’deki Mezartaşlarında Servi Ağacı Kültü”, V. Eyüpsultan Sempozyumu, İstanbul 2002, s. 90-95.
• ETHEM, Halil, Kitabeler Nasıl Kayit ve Zaptolunmalıdır Ankara 1940.
• GÜMÜŞDAĞ, Gökhan, Kastamonu Şehri Nasrullah Camisi, Yılanlı Camisi, Yakup Ağa Camisi, Ahmet Dede Camisi Hazirelerindeki Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• GÜN, Recep, “Mezartaşı Kitabelerindeki İmzaların Referansı Sorunu: Samsun-Çarşamba Rıdvan Paşa Camii Haziresindeki İki Mezartaşı Örneği”, İstem, Yıl:1, Sayı:1, 2003, s. 151-156.
• _______, Recep Çarşamba Gökçeli Mezarlığındaki Tarihi Mezar Taşları, Samsun 2009
• GÜNDOĞAN, Bengü, Kastamonu Ferhat Paşa Camisi Haziresi Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• HABÎB, Hat ve Hattâtân, İstanbul 1305.
• İLTAR, Gazanfer, Giresun İli Sahil Şeridindeki Osmanlı Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2005.
• KARAMAĞARALI, Beyhan, Ahlat Mezar Taşları, Ankara 1992.
• KUBAN, Doğan, 100 Soruda Türkiye Sanatı Tarihi, İstanbul 1973.
• KUŞOĞLU, Mehmet Zeki, Mezar Taşlarında Hüve’l-Bâkî, İstanbul, 1984.
• LAQUEUR, Hans-Peter, Hüve’l-Baki, İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, (Çev: Selahattin Dilidüzgün), İstanbul 1997.
• NEFES, Eyüp, Samsun Yöresinde Bulunan Mezar Taşları, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Samsun 2002.
• _______, Eyüp, “Samsun Merkez Kökçüoğlu Mezarlığı’ndaki Kitabesinden Hareketle Hattat Mısrî-Zâde İle İlgili Bir Değerlendirme”, Ekev Akademi Dergisi, S: 29, Erzurum 2006, s. 289-295.
• OĞUZ, Burhan, Mezartaşında Simgeleşen İnançlar, İstanbul 1983.
• SERİN, Muhiddin, Hat Sanatımız, İstanbul 1982.
• SUBAŞI, M. Hüsrev, Yazıya Giriş, İstanbul 1997.
• TAŞDEMİR, Meral, Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli Camisi ve Türbesi Haziresi’nde Yer Alan Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1993.
• TİBET, Aksel-IŞIN, Ekrem-YELKENCİ, Dilek, “Stelea Turcicae VIII, Yenikapı Mevlevîhânesi Haziresi”, İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri I, Ankara 1996, s. 223-281.
• TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamit, “Türk Mimarisinde Yazı”, Yeni Türkiye, S: 46, Ankara 2002, s. 616-634.
• _______, Abdülhamit, Edincik’te Türk Devri Mimarisi ve Mezar Taşları, Bursa 2005.
• UĞRAŞKAN, Erol, Kastamonu Ferhat Paşa ve Atabey Gazi Camileri’nin Hazirelerindeki Mezar Taşları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
• ÜLGEN, Aygün, “Tanzimat Günlerinde Türk Mimari Uslubu-Tanzimat Döneminde Batılılaşma Akımıyla Türk Mimarisine Giren Üslûplar ve Üslûp Özellikleri”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 3, S: 7, 1990, s. 67-71.
• YAZIR, Mahmut, Eski Yazıları Okuma Anahtarı, Ankara 1983.
• YAMAN, Bahattin, “Isparta Gülcü Mezarlığı Mezar Taşları”, Erdem, C. 16, S. 48, Ankara 2007, s. 169-201.